قر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ تاپسىرۋىمەن باس پروكۋرور جانە استانا قالاسىنىڭ اكىمى «ەلورداداعى قاۋىپسىزدىك جانە جايلىلىق» جوباسىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان كەشەندى جوسپاردى بەكىتتى. ماقسات – «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىن وتكىزۋ قارساڭىندا قالا تۇرعىندارى جانە قوناقتارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن جانە قۇقىقتىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋ.
كەشەندى جوسپاردىڭ 89-تارماعىنا سايكەس, قۇرىلىس نىسانى رەتىندە بەرىلگەن جەرلەردى ماقساتىمەن پايدالانباعان جاعدايدا زاڭدى تۇردە قايتارۋدى قامتاماسىز ەتەتىن جول كارتاسى جاسالدى.
وسى تۇرعىدا اتقارىلعان جۇمىستار جايلى استانا قالاسىنىڭ جەر قاتىناستارى جانە جەردىڭ پايدالانۋى مەن قورعالۋىن باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ مەملەكەتتىك ينسپەكتورى دارحان سەيتحانوۆ «استانا اقشامى» گازەتىنە سۇحبات بەردى.
– دارحان باحىتۇلى, جوبا نەگە باعىتتالعان؟
– جوبانى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا كەشەندى جوسپار «قاۋىپسىزدىك» جانە «جايلىلىق» دەگەن ەكى تاراۋدان تۇرادى. ولار ءوز كەزەگىندە 172 ءىس-شارالاردان تۇراتىن 6 نەگىزگى باعىتقا بولىنگەن. ونىڭ ىشىندە 89-تارماق جەر ۋچاسكەلەرىن مەملەكەتكە قايتارۋ جانە پايدالانىلمايتىن جەر ۋچاسكەلەرىن يگەرۋگە باعىتتالعان ءىس-شارالار كەشەنىن ازىرلەۋگە باعىتتالعان.
– پايدالانىلمايتىن جەرلەردى انىقتاۋ بويىنشا قانداي جۇمىستار اتقارىلدى؟
– بىرىنشىدەن, پايدالانىلمايتىن جەرلەردى انىقتاۋ ءۇشىن ۋاكىلەتتى ورگان تاراپىنان ارنايى تەكسەرۋ جۇرگىزەمىز. سونداي-اق, جەر, قۇقىقتىق, قالا قۇرىلىسى كاداسترىنىڭ اقپاراتىن جيناۋ ارقىلى وزگە دە نىساندارعا مەملەكەتتىك باقىلاۋ جاسالادى.
جەر تەلىمىن پايدالانباۋ فاكتىسى انىقتالعان جاعدايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر كودەكسىنىڭ 94-بابىنا سايكەس, جەر ۋچاسكەسىنىڭ مەنشىك يەسىنە نەمەسە جەر پايدالانۋشىعا جەردى ماقساتتى پايدالانۋ ءۇشىن ءبىر جىل مەرزىمىنە نۇسقاما بەرىلەدى.
– مەنشىك يەسى جەردى قاي ۋاقىتقا دەيىن يگەرۋى ءتيىس؟ ەگەر بەلگىلەنگەن شارتتاردى دا ورىنداماعان جاعدايدا قانداي شارالار قولدانىلادى؟
– ەگەر قۇرىلىسقا ارنالعان جەر ۋچاسكەسi ونى بەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان كۇننەن باستاپ ءۇش جىل ىشىندە ماقساتى بويىنشا پايدالانىلماعان جاعدايدا, مۇنداي جەر ۋچاسكەسi ورنالاسقان جەر بويىنشا جەردىڭ پايدالانىلۋى مەن قورعالۋىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋدى جۇزەگە اسىراتىن ورگانداردىڭ تالاپ- ارىزى بويىنشا سوت تارتىبىمەن ماجبۇرلەپ الىپ قويۋعا جاتادى. بۇل تۋرالى قر جەر كودەكسىنىڭ 92-بابىندا ايتىلعان.
اتاپ ءوتۋ كەرەك, پايدالانىلمايتىن جەر تەلىمىن الىپ قويۋ تۋرالى تالاپ-ارىز نۇسقامانىڭ مەرزىمى اياقتالعان سوڭ عانا بەرىلەدى.
جەر تەلىمىن پايدالانباۋ فاكتىسى انىقتالعان جاعدايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر كودەكسىنىڭ 94-بابىنا سايكەس, جەر ۋچاسكەسىنىڭ مەنشىك يەسىنە نەمەسە جەر پايدالانۋشىعا جەردى ماقساتتى پايدالانۋ ءۇشىن ءبىر جىل مەرزىمىنە نۇسقاما بەرىلەدى
– ال جەردىڭ يەسى عيماراتتىڭ ىرگەتاسىن قۇيىپ قويىپ, قالعان جۇمىستى كەيىنگە قالدىرسا, جەر تەلىمى قايتادان بوس قالىپ قويماي ما؟ بولماسا, بۇل جەردى يگەردى دەۋگە كەلە مە؟
– جەردى پايدالانۋعا العان ازامات جەر ۋچاسكەسى يگەرىلگەنىن دالەلدەيتىن قۇجات تاپسىرۋ كەرەك. مىنە, سول قۇجات وبەكتىنى پايدالانۋعا قابىلداۋ تۋرالى بەكىتىلگەن اكتى ەسەبىندە سانالادى. سونداي-اق, قر جەر كودەكسىنە سايكەس قۇرىلىس ۋاقىتى ناقتى كورسەتىلگەن جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتاماسى بولۋى شارت.
– زەرتتەۋ, ىزدەستىرۋ, وندىرىستىك-ازاماتتىق ماقساتتاعى وبەكتىلەردى جوبالاۋ جانە سالۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە بەرىلىپ جانە مەملەكەت مۇقتاجى ءۇشىن ماجبۇرلەپ الىنىپ قوياتىن جەر ۋچاسكەلەرى ءۇشىن وتەماقى تولەنە مە؟
– ەگەر جەر پايدالانۋشى بەرiلگەن قۇقىقتى مەملەكەتتەن ساتىپ الماعان بولسا, جەر پايدالانۋعا بەرىلگەن جەر ۋچاسكەسiن مەملەكەت مۇقتاجى ءۇشiن ماجبۇرلەپ يەلiكتەن شىعارۋ – جەر پايدالانۋ قۇقىعى ساتىپ الىنباي جۇزەگە اسىرىلادى, ال ەگەر ول جەر پايدالانۋ قۇقىعىن ساتىپ العان بولسا, جەر پايدالانۋشىعا زالالدار تولىق كولەمىندە وتەلەدى, ونىڭ قالاۋى بويىنشا باسقا جەر تەلىمى بەرىلۋى مۇمكىن.
2012 جىلدان باستاپ قالا اۋماعىندا جالپى اۋدانى 16 مىڭ گا 1084 پايدالانىلمايتىن جەر ۋچاسكەسى انىقتالدى. ولاردىڭ ىشىندە قولدانىلعان شارالار ناتيجەسىندە, جالپى اۋدانى 6 مىڭ گا 269 جەر تەلىمى مەملەكەتكە قايتارىلدى. اۋدانى 2,6 مىڭ گا
277 جەر تەلىمدەرى بويىنشا مەنشىك يەلەرى پايدالانۋعا كىرىستى.
– پايدالانىلمايتىن جەرلەرگە قاتىستى جۇرگىزىلگەن جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى قانداي؟
– 2012 جىلدان باستاپ قالا اۋماعىندا جالپى اۋدانى 16 مىڭ گا 1084 پايدالانىلمايتىن جەر ۋچاسكەسى انىقتالدى. ولاردىڭ ىشىندە قولدانىلعان شارالار ناتيجەسىندە, جالپى اۋدانى 6 مىڭ گا 269 جەر تەلىمى مەملەكەتكە قايتارىلدى. اۋدانى 2,6 مىڭ گا 277 جەر تەلىمدەرى بويىنشا مەنشىك يەلەرى پايدالانۋعا كىرىستى.
قالعان جالپى اۋدانى 7,4 مىڭ گا 538 جەر ۋچاسكەسى بويىنشا پايدالانىلمايتىن جەر ۋچاسكەلەرىن الىپ قويۋدى قامتاماسىز ەتەتىن جول كارتاسى ازىرلەنىپ, قالا اكىمدىگى جانە باس پروكۋراتۋرا تاراپىنان بەكىتىلگەن بولاتىن. ونىڭ ىشىندە بۇگىنگى كۇندە اۋدانى 3 مىڭ گا 196 جەر ۋچاسكەسىنىڭ يەلەرى جەرلەردى يگەرۋگە كىرىستى. ونىڭ ىشىندە اۋدانى 0,1 مىڭ گا 39 جەر ۋچاسكەسى زەرتتەۋ, ىزدەستىرۋ, وندىرىستىك-ازاماتتىق ماقساتتاعى وبەكتىلەردى جوبالاۋ جانە سالۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە بەرىلدى. اۋدانى 0,07 مىڭ گا 33 جەر ۋچاسكەسى بويىنشا تالاپ-ارىزدار سوت شەشىمىمەن قاناعاتتاندىرىلدى, جالپى اۋدانى 4,31 مىڭ گا قۇرايتىن 304 ۋچاسكەسى بويىنشا مەملەكەتتىك باقىلاۋ جۇرگىزىلدى جانە ناتيجەسى بويىنشا ءبىر جىل ىشىندە جەر ۋچاسكەلەرىن پايدالانۋ تۋرالى نۇسقامالار جولداندى, جەرلەردى پايدالانباعان جاعدايدا ماجبۇرلەپ الىپ قويۋ تۋرالى سوتقا تالاپ-ارىزدار جولداناتىن بولادى, اۋدانى
0,02 گا 5 جەر ۋچاسكەسى بويىنشا باقىلاۋ تەكسەرۋلەر جۇرگىزىلدى, ناتيجەسىندە 3 جەر تەلىمى بويىنشا تالاپ-ارىزدار سوتتاردىڭ قاراۋىندا, 2 ۋچاسكە بويىنشا سوتقا جولداۋعا ماتەريالدار ازىرلەنىپ جاتىر.
– سوت شەشىمىمەن پايدالانباعانى ءۇشىن الىنىپ قويىلعان جەر ۋچاسكەلەرى بىردەن مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلمايتىنى بەلگىلى. وسى ماسەلەگە تولىعىراق توقتالساڭىز.
– قر جەر كودەكسىنىڭ 94-بابىنا سايكەس, جەر تەلىمى سوت شەشىمىمەن جەر ۋچاسكەسىنىڭ مەنشىك يەسىنەن نەمەسە جەر پايدالانۋشىدان ماجبۇرلەپ الىپ قويىلعان جاعدايدا, (مەملەكەتتەن ساتىپ الىنعان) سوت ورىنداۋشىلارىمەن ساۋدا-ساتتىقتا ساتىلادى. جەر تەلىمىن ماجبۇرلەپ الىپ قويۋ شىعىستارى شەگەرiلگەننەن كەيىن جانە كەپىلىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن مىندەتتەمەلەر بويىنشا كەپىل ۇستاۋشىعا تولەنگەننەن كەيىن تۇسكەن سوما جەر تەلىمىنىڭ بۇرىنعى مەنشiك يەسiنە نەمەسە جەر پايدالانۋشىعا تولەنەدi. بiر جىل iشiندە كەمiندە ءۇش ساۋدا-ساتتىق (كونكۋرستار, اۋكتسيوندار) وتكىزىلگەننەن كەيiن مۇنداي جەر تەلىمiن نەمەسە وعان جەر پايدالانۋ قۇقىعىن وتكىزۋ مۇمكiن بولماعان كەزدە جەر ۋچاسكەسi سوت شەشiمiمەن ارنايى جەر قورىنا الىنادى.
سۇحباتتاسقان: گۇلدانا تالعاتقىزى, «استانا اقشامى»
