ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ وڭتايلى جولى

«حالىق-قازىنا» – قازاقستاندىقتارعا ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ وڭتايلى جانە ءتيىمدى جولدارىن ۇسىنىپ جۇرگەن «حالىق-Life» اق-نىڭ كەزەكتى باعدارلاماسى. بۇل ءوز قاراجاتىن ۆاليۋتامەن ءتيىمدى سالۋ ماقساتىندا دەپوزيتتەرگە بالاما ىزدەيتىندەرگە ارنالعان. وسى ءونىمنىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن جالپى ەل تۇرعىندارىنىڭ  ءومىردى ساقتاندىرۋ بويىنشا قارجىلىق مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيى تۋرالى تولىعىراق بىلۋگە «حالىق-Life» اق استانا قالالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى جۇلدىز سۇڭعاتقىزى بوجەەۆامەن سۇحباتتاستىق.

       – جۇلدىز حانىم, ءومىردى ساقتاندىرۋ ادەتتەگى دەپوزيت پەن ينۆەستيتسياعا قالاي بالاما بولا الادى؟

-«حالىق-قازىنا» ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ جيناقتاۋشى باعدارلاماسى – ۆاليۋتا بويىنشا دەپوزيتتەرگە ەڭ ۇزدىك بالاما بولادى. باعدارلاما ارقىلى قازىرگى تاڭدا دوللارمەن سالىناتىن دەپوزيتكە قاراعاندا تابىستىلىق ءتورت ەسە جوعارى. ەگەر نارىقتا وسىنداي سالىمدار بويىنشا ەڭ جوعارى مولشەرلەمە 1%-دان اسپاسا, بۇل باعدارلامامەن جىلدىق مولشەرلەمە 4,2%-عا جەتەدى. ونىڭ ۇستىنە بۇل مولشەرلەمە ساقتاندىرۋدىڭ 20 جىلعا دەيىن سوزىلاتىن بارلىق مەرزىمىندە ساقتالادى. بانكتەردەگى ەشقانداي دەپوزيت مۇنداي ۇزاق مەرزىمدە تابىس ءتۇسىپ تۇرۋىنا كەپىلدىك بەرمەيدى. وسىنداي ارتىقشىلىققا قول جەتكىزە وتىرىپ ازاماتتارىمىز تەك ۆاليۋتالىق تاۋەكەلدى تومەندەتىپ قانا قويماي, سونىمەن قاتار اياق استى بولاتىن ومىردەگى ءتۇرلى جاعدايلاردا ءوزىن ساقتاندىرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولادى. بۇل ءونىم ۆاليۋتالىق نارىقتاعى جاعدايدى ەسكەرسەك, قازىرگى تاڭدا وتە وزەكتى. سىياقىسى بار جيناقتالعان سوما ساقتاندىرىلعان ادامعا كەلىسىمشارت مەرزىمى اياقتالعان كەزدە تولەنەدى. ياعني, تولەم كليەنتكە ساقتاندىراتىن جاعدايعا تاپ بولماسا دا بەرىلەدى.

– اتالعان باعدارلاما شەڭبەرىندە قانداي قوسىمشا مۇمكىندىكتەر مەن بونۋستار ۇسىنىلادى؟

– «حالىق-قازىنا» ءونىمى بويىنشا جيناق سوت داۋى پروتسەسى كەزىندە تاركىلەنبەيدى, نەكە بۇزىلعان ساتتە جۇبايلار اراسىندا بولىسكە تۇسپەيدى. سونىمەن قاتار ساقتاندىرۋ تولەمدەرىنا قوسىمشا قۇن سالىعى سالىنبايدى.

– باسقا قارجى قۇرالدارىمەن سالىستىرعاندا ءومىردى ساقتاندىرۋ قانداي نەگىزگى ارتىقشىلىقتارعا يە؟

– «بايتەرەك»  ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ جيناقتاۋشى باعدارلاماسىنا سايكەس كليەنت كەز كەلگەن سەبەپپەن ومىردەن وتكەن جاعدايدا بەرىلەتىن تولەمنەن باسقا مىناداي قوسىشا تاۋەكەلدەر بويىنشا تولەم الادى: قايعىلى وقيعا ناتيجەسىندە ءى نەمەسە ءىى توپتاعى مۇگەدەك بولعاندا, ەڭبەككە ۋاقىتشا جارامسىز بولعاندا, دەنە جاراقاتىن الۋ نەمەسە ءبىرىنشى رەت قاۋىپتى اۋرۋدى انىقتاعاندا.

– كوپ ادامداردىڭ كوكەيىندە مىنا سۇراق بار: ءومىرىڭدى ساقتاندىرۋ نە ءۇشىن كەرەك؟

– كوپشىلىك ءومىردى ساقتاندىرۋ ءپوليسىن الۋدىڭ نە قاجەتى بار ەكەنىن ءالى كۇنگە تۇسىنبەيدى. وسى ءونىم كومەگىمەن قازاقستاندىقتار نەمەسە ولاردىڭ تۋىستارى قايتىس بولعان نەمەسە مۇگەدەكتىك العان جاعدايدا ساقتاندىرۋ كومپانياسىنان تولەمدەر الا الادى. وسىلايشا ولار وتباسىنىڭ قارجىلىق بيۋدجەتىنە تۇسەتىن جۇكتەمەنى ازايتا الادى.

– ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ قانداي تۇرلەرى بار جانە ناقتى قارجىلىق ماقساتتار ءۇشىن سولاردىڭ ىشىندە اناعۇرلىم قولايلى نۇسقاسىن قالاي تاڭداۋعا بولادى؟

– ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ كلاسسيكالىق تۇرىندە ساقتاندىرۋ پوليستەرى جيناقتاۋشى جانە جيناقتاۋشى ەمەس دەپ ەكىگە بولىنەدى. ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ جيناقتاۋشى ەمەس ءپوليسى ساقتاندىراتىن جاعداي تۋىنداعاندا ساقتاندىرۋ كومپانياسىنان اقشالاي تولەم الۋدى قاراستىرادى. ەگەر ساقتاندىرۋ قاجەت ەتەتىن جاعداي تۋىنداماسا, وندا ەشقانداي تولەم جاسالمايدى جانە ساقتاندىرۋ سالىمى كومپانيانىڭ وزىندە قالادى. ءومىردى ساقتاندىرۋدىڭ جيناقتاۋشى ءپوليسى ساقتاندىرۋ قاجەت ەتەتىن جاعدايدا تولەم جاساۋدى قاراستىرۋدان بولەك كليەنتتەرگە از بولسا ءوزىنىڭ سالىمدارىن قايتارۋعا كەپىلدىك بەرەدى. مۇنداي پوليستەر ساقتاندىرىلاتىن بارلىق مەرزىمدە تابىستىلىققا كەپىلدىك بەرۋدى قاراستىرادى.

– ساقتاندىرىلاتىن مەرزىم ىشىندە جانە ساقتاندىرۋ سوماسىن ەسەپتەۋدە قانداي فاكتورلاردى ەسەپكە العان ءجون؟

-ماسەلەن, كليەنت بۇگىن اي سايىن 10 مىڭ تەڭگە سالىم سالا وتىرىپ 15 جىلعا ساقتاندىرۋ ءپوليسىن ساتىپ الادى, بۇل رەتتە كەلەسى كۇننەن باستاپ-اق ساقتاندىرۋ وتەلىمى 2 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. ياعني, ساقتاندىرۋدى قاجەت ەتەتىن جاعداي تۋىنداعاندا تولەم كليەنت قانشا سالىم سالعانىنا قاراماستان 2 ملن تەڭگە بولادى. ەكىنشىدەن, جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ بويىنشا سالىمدار نەگىزىنەن ءبولىپ-ءبولىپ سالىناتىندىقتان, كاپيتال ينفلياتسياسى بۇكىل سوماعا بىردەن ەمەس, بىرتىندەپ ءجۇرىپ, ونىڭ اسەرىن ازايتادى. ۇشىنشىدەن, ينۆەستيتسيالىق قىزمەتتەن ساقتاندىرۋ كىرىسىنە قاتىسۋ جانە كەپىلدەندىرىلگەن تابىس سياقتى ينفلياتسيانى باسقارۋ قۇرالدارى بار. ال كەيبىر ساقتاندىرۋ پوليستەرى ساقتاندىرۋ سالىمدارى يندەكساتسياسى مەن شەتەلدىك ۆاليۋتا باعامىنا قاراي تولەنەتىن سوما مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرادى.

 – ساقتاندىرۋ نارىعى 2022 جىلدان بەرى قانشالىقتى وزگەردى؟ ەگەر قاتەلەسپەسەم, ءومىردى ساقتاندىرۋ قازاقستاندا ءالى دە قالىپتاسۋ ۇستىندە.

-نارىقتى دامىتۋ قارقىنى تومەندەدى. بۇل وتكەن جىلى نارىقتا زەينەتاقى اننۋيتەتى بويىنشا جيناقتالعان سىياقى كولەمى 37,7% تومەندەۋىمەن بايلانىستى. زاڭداعى وزگەرىستەر بايلانىستى سالىمشىلارعا جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الۋعا شۇعىل تۇردە الۋ ءۇشىن ومك, ياعني ءومىردى ساقتاندىرۋ كومپانياسىنان بجزق-عا جيناقتىڭ ءبىر بولىگىن اۋدارۋعا قۇقىق بەرىلدى. «ءومىردى ساقتاندىرۋ» ساناتى بويىنشا سىياقى ءوسىمى نارىقتا ماردىمسىز بولدى – ول نە بارى 5,7%.  نارىقتا سىياقىنىڭ جالپى كولەمىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى ءبىزدىڭ كومپانيانىڭ جيناقتالعان ساقتاندىرۋ سىياقىسى كەرىسىنشە ارتتى. وسى كورسەتكىش بويىنشا ءبىزدىڭ نارىقتاعى ۇلەسىمىز 33,2% بولدى. قر قنردا, ياعني قر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسىنا ساي تارتىلعان ساقتاندىرۋ سىياقى كولەمى جاعىنان ءبىز كوش باستاپ تۇرمىز. «ءومىردى ساقتاندىرۋ» ساناتى بويىنشا دا ءبىز الدىڭعى شەپتەمىز. 2023 جىلعى 1 قاڭتارداعى جاعداي بويىنشا ءبىزدىڭ نارىقتاعى ۇلەسىمىز وسى سەگمەنت جونىنەن 39,2%-عا جەتتى. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك, ەلدەگى ەكونوميكالىق بەلسەندى 9 ملن حالىقتىڭ تەك 3 پايىزىندا عانا ەرىكتى ساقتاندىرۋ ءپوليسى بار.

–قالاي ويلايسىز, قازاقستاندا ساقتاندىرۋ مادەنيەتى دەڭگەيىن ارتتىرۋ ءۇشىن قانداي شارالار قابىلداۋ كەرەك؟ وسى جاعىنان كەلىسىمشارتتار جاساۋعا حالىقتى قالاي ىنتالاندىرۋعا بولادى؟

– 2022 جىلى ساقتاندىرۋ سالاسىندا قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ بويىنشا اۋقىمدى اكتسيا وتكىزدىك. قازاقستانداعى ءار وبلىس ورتالىعىندا, 18 قالادا وڭىرلىك باق-تاعى 230-دان استام جۋرناليستەر, بلوگەرلەر, كاسىپوداقتار جانە ءىرى كليەنتتەرمەن ىسكەرلىك كەزدەسۋ وتكىزۋگە قول جەتكىزدىك. بۇل كەزدەسۋلەردە ءبىز ءومىردى ساقتاندىرۋ نارىعىنداعى ۇردىستەر مەن ماسەلەلەردى تالقىلادىق. وسى نارىقتا ساقتاندىرۋدى ناسيحاتتاۋعا جۋرناليستەردى ىنتالانىرۋ ءۇشىن جانە قازاقستاندىقتار اراسىندا ساقتاندىرۋ قىزمەتتەرىن كەڭىنەن تاراتۋ ءۇشىن ەكى جىل قاتارىنان ىسكە قوسىپ جاتقان جوبالاردىڭ ءبىرى – باق قىزمەتكەرلەرى اراسىندا وتكىزىلىپ جۇرگەن رەسپۋبليكالىق بايقاۋ.

– ءومىردى ساقتاندىرۋ ماسەلەسىن ەندى زەرتتەپ جۇرگەن جانە دۇرىس تاڭداۋ جاساعىسى كەلەتىندەرگە قانداي كەڭەستەر مەن ۇسىنىمدار بەرەر ەدىڭىز؟

– ءومىردى ساقتاندىرۋ سالىم سالعان العاشقى كۇننەن باستاپ-اق ءسىزدى قيىندىققا دۋشار بولعاندا قورعاۋدى قامتاماسىز ەتەدى, سەبەبى ساقتاندىرىلعان ادام كوز جۇمعان جاعدايدا ونىڭ تۋىستارى تولەمىن الا الادى. ءوز كەزەگىندە قيىندىققا تاپ بولعان جاعدايدا پايدالانۋعا بولاتىن جيناقتار نەمەسە ينۆەستيتسيالار بەلگىلى ءبىر كولەمگە جەتۋى ءۇشىن ۋاقىت كەرەك.  ەگەر قازىرگى تاڭدا ءسىزدىڭ نەگىزگى ماقساتىڭىز بولاشاق جوسپارىڭىزدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قارجى جيناۋ بولسا, وندا جيناقتاۋشى ساقتاندىرۋ باعدارلاماسى – اقشاڭىزدى بارىنشا سەنىمدى جەردە ساقتاندىرۋ جانە جيناقتاۋدىڭ تاماشا مۇمكىندىگى.