دجەنني لەتينەن – نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گۋمانيتارلىق جانە الەۋمەتتىك عىلىمدار مەكتەبىندەگى «الەمدىك تىلدەر جانە ادەبيەت» كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى, Associate Professor, فينليانديادان كەلگەن وقىتۋشى. ونىمەن استانانىڭ 25 جىلدىعىنا قاتىستى ءتىلماش ارقىلى از-كەم تىلدەسكەن ەدىك.
– ەلىمىزدىڭ استاناسى بيىل 25 جىلدىعىن اتاپ وتەدى. ەلوردامىزدىڭ دامۋى, ساۋلەتى, مادەنيەتى, وركەندەۋ جولدارىن قالاي باعامدار ەدىڭىز؟ قازاق ەلى استاناسىنىڭ ەرەكشەلىگى نەدە دەپ ەسەپتەيسىز, نەنى ەسكەرگەن ءجون؟
– مەن استانادا 2012 جىلدان بەرى تۇرامىن. سوندىقتان ەلوردانىڭ دامۋى ماعان ەرەكشە اسەر ەتەدى. كوز الدىمدا ءوسىپ جاتقان قالانى كوردىم. نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەكى-اق كورپۋستان تۇراتىن كەزى, ايدالادا ءوزى عانا تۇرعانى ەسىمدە (ول كەزدە Mega Silk Way دە جوق). استانا وپەرا عيماراتى قالاي سالىنىپ جاتقانىن دا ۇلكەن قىزىعۋشىلىقپەن كورگەنىم ەسىمدە. استانا – سەرپىندى دامىپ كەلە جاتقان قالا. بىرنەشە اپتا قالادا بولماساڭىز, كەلگەندە جاڭا عيماراتتاردى كورۋگە دايىن بولىڭىزدار. ەلوردا كۇننەن-كۇنگە كوركەيىپ, ساياباقتارداعى اعاشتار ءوسىپ, بوس ورىندار تۇرعىن ۇيلەر مەن كەڭسەلەرگە تولىپ جاتىر. وسىعان قۋانامىن.
– استانادان العان العاشقى جانە كەيىنگى اسەرىڭىزبەن بولىسسەڭىز. ەلوردالىقتار ءسىز ءۇشىن نەسىمەن ەرەكشە؟ كوشە مادەنيەتى, قوعامدىق ورىندارداعى تۇرعىندار مادەنيەتى تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟
– 2012 جىلى تامىزدىڭ ىستىق كۇنىندە العاش كەلگەنىمدە «بايتەرەك» مونۋمەنتىنىڭ اۋماعىنداعى سۋرەتتەر ءالى ەسىمدە. مەنى ۇلكەن بوس كەڭىستىكتەر, كوشەلەر مەن عيماراتتاردىڭ تاماشا گەومەترياسى تاڭعالدىردى.
كوشە مادەنيەتى – استانانى تۇرۋعا نەمەسە بارۋعا تارتىمدى ەتەتىن فاكتوردىڭ ءبىرى. باس قالانىڭ كوشە مادەنيەتى كەرەمەت, اسىرەسە جازدىڭ جىلى مەزگىلىندە بارلىعى ساياباقتار مەن ءدامحانالاردا جينالىپ, باقىتتى ساتتەردەن ءلاززات الادى.
– قازاقتىڭ قانداي سالت-داستۇرىمەن تانىستىڭىز, ءتىلىن ۇيرەنۋگە تالپىندىڭىز با؟
– قازاقستاندا تۇرۋ مەنى اتقا ءمىنۋدى ۇيرەنۋگە شابىتتاندىردى, بۇل ەندى مەنىڭ حوببيىم. اتقا ءمىنۋدى ۇيرەنۋ مەنىڭ ومىرلىك ارمانىم بولعانمەن, قازاقستانعا كوشىپ كەلمەگەندە ول ورىندالماس ەدى دەپ ويلايمىن. مەن ات سپورتى ارقىلى قازاق ءتىلىن دە ۇيرەندىم جانە اعىلشىن تىلىندەگى ءسوز تىركەستەرىنىڭ ورنىنا قازاق سوزدەرىن ءجيى قولدانعاندى ۇناتامىن. سوسىن مەنى بۇل ەل مانتى جاساۋعا ۇيرەتتى, بۇل – مەن ءۇشىن ماقتان تۇتاتىن نارسە.
– استانانىڭ قاي جەرلەرىندە سەرۋەندەگەندى ۇناتاسىز؟ ەلوردانىڭ قاي جىل مەزگىلى ۇنايدى؟
– ماعان اسىرەسە استانانىڭ ساياباقتارى, سونىڭ ىشىندە ورتالىق ساياباق, بوتانيكالىق باق, پرەزيدەنت ساياباعى ۇنايدى. بۇل ساياباقتاردىڭ ارقايسىسىنىڭ وزىندىك اتموسفەراسى مەن سۇيكىمدىلىگى بار. استانانىڭ كوكتەمى مەن جازىن جاقسى كورەمىن. نەگىزى, مەن جازعى دەمالىسىمنىڭ كوبىن استانادا وتكىزەمىن, بوس ۋاقىتىمدى وتكىزۋگە جاقسى قالا رەتىندە سانايمىن. دەگەنمەن قىس مەزگىلى, قيىندىعىنا قاراماستان, مەن باس تارتپايتىن تاجىريبە.
– ەلوردانىڭ ەرەكشەلىگى قايسى, كەمشىن تۇسى قانداي؟
– استاناعا قونىس اۋدارعاندار كوبەيگەن سايىن كولىك قوزعالىسى ناشارلاپ بارادى. بۇل – دۇنيە جۇزىندەگى ءىرى قالالاردا ءجيى كەزدەسەتىن ماسەلە, بىراق تۇرعىنداردىڭ قولايلىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ونى شەشۋ قاجەت.
– استانانىڭ 25 جىلدىعىنا قانداي تىلەك ايتار ەدىڭىز؟
– بولاشاقتا استانانىڭ گۇلدەنۋىنە تىلەكتەسپىن. قالا كوپ ۇرپاقتىڭ مەكەنىنە اينالسىن, كوپتەگەن مەيىرىمدى قوناقتاردى قارسى الىپ, ءوزىن بۇكىل الەمگە جاريا ەتسىن!
