قالامىزداعى شەشەن-ينگۋش حالقىنىڭ بەتكەۇستار ونەرپازدار ۇجىمى – «ۆايناح» ءانسامبلىنىڭ قۇرىلعانىنا كەلەسى جىلى 25 جىل تولادى. ونىڭ نەگىزىن بەلگىلى حورەوگراف حاليل كوندراتەۆ قالاعان بولاتىن. ءوز ىسىنە بەرىلگەن جان ومىردەن باقيعا اتتانعاننان كەيىن 2012-2013 جىلدارى ءانسامبلدىڭ اتى كوپ ەستىلمەي قالدى. ساباقتى ينە ساتىمەن. حاليل اعاسىنىڭ ءىسىن «ۆايناح» ورتالىعىنداعى جەكسەنبىلىك مەكتەپكە بالاسىن ەرتىپ اكەلىپ جۇرگەن حانيفا مۇراتقىزى جالعاستىردى. قازىر انسامبل تەك قالا, رەسپۋبليكا اياسىندا عانا ونەر كورسەتىپ قويماي, حالىقارالىق بايقاۋلارعا دا قاتىسىپ تۇرادى.
ماسكەۋ مەن اۋەزوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى «موسكوۆسكايا» بيزنەس ورتالىعىنىڭ ەكىنشى قاباتىنا كوتەرىلىپ كەلەمىز. بارابان داۋىسىنا قيقۋ قوسقان بالا داۋىستار بارعان سايىن ۇدەپ, جۇرەكتى لۇپىلدەتىپ بارادى…. بي ساباعى بولىپ جاتقان بولمەنىڭ ەسىگىنەن ءسال اشىپ, سىعالاپ قارادىق. كاۆكاز ۇلتىنىڭ بالالارى اراسىندا اياق-قولىن سەرمەپ, بەكزات ءبيدى ءوزىمىزدىڭ قارادومالاقتار دا ۇيرەنىپ ءجۇر ەكەن.
– بۇل جەرگە اتا-انالار بالالارىن ەستيار جىگىت بولسىن دەپ الىپ كەلەدى, – دەيدى حانيفا مۇراتقىزى, – نەبىر ەركەشولجاڭ بالالار «ۆايناح» انسامبلىنە كەلگەن العاشقى جىل ىشىندە سىمداي تارتىلعان سىمباتتى جىگىت بوپ شىعا كەلەدى. بىردە قىزىق بولدى. ساحنادا ءانسامبلدىڭ ەرەسەكتەر توبى بيلەپ جاتقان. ءبىر كەزدە ءبيدىڭ ابدەن شىرقاۋ شەگىنە كەلگەن كەزدە جەتكىنشەكتەر ورىندارىنان تىك كوتەرىلىپ, شاپالاق ۇردى. جۇرت نازارى بىردەن اۋىپ, بالالاردىڭ قىلىعىنا ءتانتى بولدى.
حانيفا ماتسيەۆا «ۆايناح» انسامبلىنە كەزدەيسوق, ويلاماعان جەردەن تاپ بولىپتى. ماماندىعى – فيزيكا-ماتەماتيكا ءپانىنىڭ مۇعالىمى. بۇرىنعى تسەلينوگراد پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ, مەكتەپتە ۇزاق جىل بويى مۇعالىم, مەڭگەرۋشى بوپ جۇمىس جاسادى. ەكى بالاسى تۋعان ءتىلىن ۇيرەنسىن دەگەن نيەتپەن «ۆايناح» ورتالىعىنىڭ جەكسەنبىلىك مەكتەبىنە اكەلىپ جۇرگەن ەدى. سوسىن قىزى مەن بالاسىن قىزىقتىرۋ ءۇشىن حانيفا ماتسيەۆا ءوزى دە ورتالىقتىڭ ۇيىمداستىرۋ شارالارىنا قىزۋ ارالاسىپ كەتتى. ءسويتىپ, انسامبل جەتەكشىسىز قالعان كەزدە «ۆايناح» شەشەن-ينگۋش ەتنومادەني ورتالىعىنىڭ توراعاسى سالمان گەروەۆ حانيفاعا قولقا سالادى.
حانيفا ماتسيەۆا ىسكە كىرىسكەن ءسات ءانسامبلدىڭ تاراۋعا شاق قالعان كەزى ەدى. ول كەلگەندە ءبىر گارمونشىدان باسقا ەشكىم بولماپتى. سالمان سايداروۆيچ سەنىم ارتقان سوڭ دەرەۋ ۇيىمداستىرىپ, باس-اياعى ءبىر-ەكى ايدىڭ ىشىندە ۆوكاليستى, حورەوگرافى بار, 80-گە جۋىق بالانى تاربيەسىنە العان تولىققاندى انسامبل جاساپ شىعارادى. ايتا كەتەرلىك جاعداي, ءانسامبلدىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى مەن تالىمگەرلەرىنە استانا قالالىق اسسامبلەياسى م.وتەمىسۇلى اتىنداعى وقۋشىلار سارايى ەسەبىنەن جالاقى تولەپ تۇرادى. ال باسقا شىعىنىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى, بەلگىلى كاسىپكەر باشير سولسانوۆ كوتەرەدى. قازىر «ۆايناح» ءان-كۇي, بي انسامبلىندە 100-گە جۋىق تالىمگەر بار. التى مەن توعىز جاس اراسىنداعى بالالار بيلەيتىن «بەرزلوي» توبى شەشەن-ينگۋش تىلىنەن اۋدارعاندا «قاسقىر» دەگەن ماعىنا بەرەدى. «بالا كۇنىنەن جىگەرلى بولىپ ءوسسىن دەپ ادەيى وسىنداي ات قويدىق» دەيدى حانيفا مۇراتقىزى.
انسامبلدە تەك بيگە عانا ەمەس, باياندا, باراباندا ويناۋعا ۇيرەتەدى. جاقىندا چاندين پاندۋر ۇلتتىق اسپابىن مەڭگەرۋدى دە قولعا الدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن انسامبل ءبىرشاما اۋىز تولتىرىپ ايتارلىق جەتىستىكتەرگە جەتتى. ولاردىڭ ىشىندە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ توراعاسى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اتىنان حانيفا ماتسيەۆاعا جاريالانعان العىس حاتتار بىردەن كوزگە تۇسەدى. سونداي-اق, بىلتىر ءانسامبلدىڭ ەرەسەكتەر جانە بالالار توبى رەسەي, بولگاريا, قازاقستاننان 30-عا جۋىق ونەر ۇجىمدارى قاتىسقان «روزى كازاحستانا» حالىقارالىق ءداستۇرلى فەستيۆالىندە توپ جارىپ, ءبىرىنشى ورىنعا يە بولدى. كەلەسى جىلى ۇجىم بولگاريادا, رەسەيدە وتەتىن فەستيۆالدەرگە شاقىرتۋ الدى.
حانيفا ماتسيەۆا – اقمولانىڭ تۋماسى. اكەسى سايمۇرات 40-جىلدارداعى دەپورتاتسيادا اقمولا وبلىسىنىڭ استراحان اۋدانىنىڭ لوزوۆوە اۋىلىنا كەلىپ قونىستاندى. ءومىر بويى سوۆحوزدا ەڭبەكتەندى. تىل ەڭبەككەرى.
«شىنتۋايتىن ايتساق, بۇرىن ءتۇبى تاريحي وتانىمىزعا ورالاتىن شىعارمىز دەگەن ويدا جۇردىك. اكەمىز قارتايىپ, زەينەتكە شىققاندا بىرەر ايعا كاۆكازعا بارىپ كەلدى. سول جاقتاعى تۋىسقاندارىمىز قايتا-قايتا شاقىرىپ جۇرگەن. كەلگەن سوڭ نە ايتادى ەكەن دەپ كۇتىپ ءجۇرمىز. ءبىز وتباسىندا التى قىزبىز. ءبىر كۇنى اكەمىز ىشتەن تىنىپ ءجۇردى دە: «قىزدارىم, بىزدەر وسى جەردە ءوسىپ-وندىك. ەشقايدا كەتپەيمىز» دەپ كەسىمدى ويىن ايتتى. سودان بەرى, بۇل تاقىرىپ كوتەرىلگەن ەمەس. ءبىزدىڭ وتانىمىز – قازاقستان» دەيدى حانيفا مۇراتقىزى.
تاريحي وتانىنا ەشقاشان بارىپ كورمەگەن حانيفا مۇراتقىزىنىڭ ارمانى – ءوزى تاربيەلەگەن «ۆايناح» ءانسامبلىنىڭ ۇجىمىن شەشەن رەسۋبليكاسىندا جىل سايىن وتەتىن ماحمۋت ەسامباەۆ اتىنداعى جۇپتاسىپ بيلەۋدەن حالىقارالىق بايقاۋعا قاتىستىرىپ, جۇلدەلى ورىن الىپ قايتۋ.
ويتكەنى سوڭعى جىلدارى «ۆايناح» ءانسامبلى شەبەرلىك تۇرعىسىنا ەداۋىر ءوستى. حانيفا مۇراتقىزى كاۆكاز ءبيىنىڭ ءسانى مەن سالتاناتىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاعىسى كەلەدى. تۇپنۇسقادا, بايان, پاندۋرمەن سۇيەمەلدەنەتىن ۇلتتىق اۋەندەردى, بي قيمىلدارىن تاۋىپ الىپ, ونى وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇيرەتۋدەن جالىقپايدى. «بىلەسىز بە, ءبىزدى بايقاۋلارعا, جيىن-تويعا كوپ شاقىرادى. بىراق سولاردىڭ كوبى كاۆكاز ءبيى دەگەندى دۋىلداتىپ, تاسىر-تۇسىر بيلەۋ دەپ تۇسىنەدى. جوق ولاي ەمەس, بۇل توي-تومالاققا, كورپوراتيۆكە ارنالعان تىم اسەرەلەنگەن تۇرلەرى. مۇنداي تريۋكتەر بۇرىن بىزدە بولماعان. سوندىقتان كوبىنە قاتىسۋعا باس تارتامىز. ال, شىن مانىندە لەزگينكا ءبيى وتە ۇستامدى, ادەمى بي. اسىرەسە, قىزداردىڭ ءبيى وتە قيىن. باسقا حالىقتاردىڭ بيىندە اياق-قول ەركىن قيمىلدايدى. ال كاۆكاز قىزدارىندا ءبيدىڭ ماعىناسىن تەك قول-اياقتىڭ ۇشىمەن عانا قيمىلداتىپ جەتكىزۋ قاجەت. جىگىتتەرىمىز دە سولاي. ءبىر قيمىلدى ۇيرەنۋ ءۇشىن ولار تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن سپورتتىق جاتتىعۋلار جاسايدى » دەيدى ءوز ىسىنە بەرىلگەن كوركەمدىك جەتەكشى.
«كۋر حولقۆول». بۇل كاۆكاز حالىقتارىنىڭ تىلىندە شامامەن «ەڭسەڭدى تىكتەپ بيلە» دەگەن ماعىنا بەرەدى دەپ ءتۇسىندىردى حانيفا مۇراتقىزى. ەندەشە جىگەرلى جىگىتتەر, سىمباتتى سۇلۋلار تاربيەلەپ جاتقان «ۆايناح» انسامبلىنە ءبىز دە ساتتىلىك تىلەدىك.
