Astana qalasyndaǧy «Şeraton» qonaq üiınıŋ ülken zalynda «Senım men bolaşaq» respublikalyq ata-analar qoǧamdyq bırlestıgınıŋ ūiymdastyruymen belgılı oişyl, folklortanuşy, tarihşy, aqyn, etnograf, filosof, qazaq mädenietı men ädebietınıŋ körnektı ökılı Mäşhür Jüsıp Köpeiūlynyŋ 165 jyldyǧyna orai arnaiy daiyndalǧan 5 kıtabynyŋ tūsaukeserı boldy.
Jalpy, Mäşhür Jüsıp Köpeiūlynyŋ qalamynan tuǧan eŋbekterdı oqyǧan saiyn onyŋ jaŋaşa qyryn aşyp, oiynyŋ tereŋıne qaitadan boilap, jan dünieŋdı jaŋa ruhani azyqpen kenelte beresıŋ. Danyşpannyŋ kemeŋgerlıgı de osynda bolsa kerek. Allaǧa şükır, täuelsızdık alǧannan berı ǧūlamamyzdyŋ būryn jabyq bolǧan mūralaryna qol jetkızıp, tanysyp, baspadan şyǧaruǧa mümkındık aldyq. Bügınde Mäşhür Jüsıp atamyzdyŋ jaryq körgen kıtaptarynyŋ özı 20 tomnan asady. Kezınde joǧalyp ketken, älı künge deiın tabylmaǧan, ızdeudı talap etetın eŋbekterı qanşama deseŋızşı…
Tūsaukeserde söilegen QR ŪǦA akademigı, filolog ǧalym Serık Negimovtyŋ aitqany bızge oi saldy. Ol öz sözın: «Osydan bır ǧasyrdai būryn bılte şamnyŋ jaryǧymen, qalamnyŋ ūşymen qazırgı taŋda jiyrma tomnan asyp tüsetın eŋbekterdı jazu qandai ǧalamat deseŋşı!» dep tüiındedı. Şynynda da, Mäşhür Jüsıp atamyzdyŋ öz däuırınıŋ bıregei fenomenı bolǧany sözsız.
Dana halqymyzda «Aqyl – Allanyŋ syiy» degen qanatty söz bar. Mäşhür Jüsıp atamyz Jaratuşynyŋ qoldauymen şeksız bılımdı, dana, qasiettı, körıpkel kısı bolǧan. İslam dınınıŋ negızderın, arab, parsy, türık, orys tılderın jetık meŋgergen. Öleŋ jazumen qatar, auyz ädebietınıŋ ülgılerın de jinap, jaryqqa şyǧarǧan. Şejırelerdı jinaqtap, aǧartu ısımen de ainalysqan. Elımızdıŋ tarihyn keiıngı ūrpaqqa jetkızgen. Qūrandy jatqa bılıp, onyŋ qasiettı sürelerın jyr joldarynda öz ornymen qoldanǧan. Sondyqtan zamandastary Jüsıp atamyzdyŋ atyna Mäşhür (arabşa – äigılı, ataqty, daŋqty) degen qūrmettı ataqty qosyp bergen.
Men älemdık örkeniettıŋ damuyna ölşeusız üles qosqan, danyşpan Aristoteldıŋ ızbasary, älemnıŋ ekınşı ūstazy – Äbu Nasyr äl-Farabi babamyz turaly bıraz ızdenıp oqydym. Ekı ǧūlamanyŋ sıŋırgen eŋbekterın baǧamdai kelıp, Mäşhür Jüsıp Köpeiūlynyŋ HIH ǧasyrda saiyn dalamyzda äl-Farabi babamyzdyŋ jolyn jalǧaǧan, jan-jaǧyna danalyqtyŋ nūryn şaşqan naǧyz abyz tūlǧa dep atasaq, artyq bolmas edı dep oilaimyn. Osyǧan orai, onyŋ esımın Myŋjyldyqtyŋ ūly tūlǧalarynyŋ tızımıne engızu turaly ūsynys daiyndaudy qolǧa alǧan jön bolar. Ūsynys demekşı, Pavlodar qalasyn Mäşhür Jüsıp babamyzdyŋ atymen atasa, Astana qalasynyŋ ortalyq köşelerınıŋ bırıne atamyzdyŋ atyn berse (sebebı bas qalada onyŋ atynda qysqa köşe bar), jalpy orta, arnauly orta jäne joǧary oqu oryndarynda Mäşhür Jüsıptıŋ eŋbekterın oqu künderın belgılep, atamyzdyŋ jerlengen jerıne turistık marşruttar ūiymdastyrylsa, būl bır jaǧynan bolaşaq ūrpaqqa ülgı bolyp, ekınşı jaǧynan niet bıldırgen ärbır azamattyŋ onyŋ basyna täu etıp qaituyna mümkındık tuar edı. Sonymen qatar onyŋ eŋbekterın şet tılderge audaryp, elşılıkter arqyly älem elderınıŋ kıtaphanalaryna taratsaq, keŋınen nasihattau jūmysyn jürgızsek, bızdıŋ elımızge degen qyzyǧuşylyq odan saiyn arta tüser edı dep oilaimyn.
Egemendıgımızdıŋ arqasynda joǧalǧanymyz tabylyp, jyrtyǧymyz jamalyp, töl tarihymyzdyŋ tügendelıp kele jatqany asa quantady. «Bäiterek – būtaǧymen, adam ūrpaǧymen jasaidy» demekşı, osy jazbamyzdy «Mäşhür Jüsıp atamyzdyŋ ösiet sözderı, bolaşaqqa aitqan jaqsy boljamdary qabyl bolyp, elımızdıŋ erteŋı – jastarymyzdyŋ keleşegı jarqyn bolsyn» degen tılekpen tūjyrymdaǧymyz keledı.
Ersūltan BEKTŪRǦANOV,
memleket jäne qoǧam qairatkerı
