Basty aqparatQoǧam

Sabaqtastyq saqtalsa…

Osy aptada jūrt nazaryndaǧy jaŋalyqtar ışınde ministrler men äkımderdıŋ auysuy köş bastaǧany aqiqat.

Jaŋa kelgen basşylarǧa bata berıp, tılek arnap, tıptı dälızde ūstap alyp, bız sızdı ūzaq küttık qoi dep aǧynan jarylǧandar da tabyldy. Ketkenderdı qaralap jatqandardyŋ da qarasy qalyŋ. Kerısınşe jaŋa basşydan saǧan ne paida, tender bölıp bere me, balaŋdy qyzmetke ala ma, ne septıgı tiedı? Eşteŋe özgermeidı, «baiaǧy jartas – bır jartas» dep osy bastan küderın üzıp otyr­ǧandar da az emes. Degenmen jaŋalyqtardy qosyp qalsaŋ, jüzı bal-būl janǧan, jaŋa ǧana taǧaiyndalǧan basşylardy köresıŋ de, osyǧan deiın nebır «özgerısterdıŋ», «jaŋaşyl bas­tamalardyŋ» ūiytqysy bolǧan, keşe ǧana ekpınınen üi qūlaǧan, tıptı «bır aimaq, bır salany ǧana emes, tūtas eldı basqara alady ǧoi, danyşpanym-ai» dep «niettes» jūrtşylyq künde «süisınıp» otyrǧan eskı basşy müldem baiqalmaidy. Būl qalai sonda? Ol osy lauazymda naqty jetıstıkke jettı me, joq älde qoldan jasandy imidj jasap, jarnamalatyp jürıp, jaŋaşylmyn dep qūr ūrandatyp, jalaulatyp kerı kettı me, ne tyndyrdy, ne bıtıre almady? Būlardyŋ basym köpşılıgı taǧy da ırı lauazym ielenetını sözsız. Būl sonda jön be? Mūny kım saralap baǧa beredı jäne qai jerde aitady? Halyqqa habary tie me, joq älde mūraǧatta qalyŋ qaǧazdyŋ arasynda şaŋ basyp qala ma? Mūnan ne sabaq aluymyz kerek, olar ornyna kelgen ızbasaryna qandai mūra qaldyrdy? Ol ızbasar nenı eskeru kerek, nenı ärı jalǧastyru kerek, neden aulaq boluy kerek, nenı üirenuı kerek, sabaqtastyq saqtala ma? Mıne bızdıŋ otyz jyldan astam jüielı türde jolǧa qoia almai kele jatqan ırı olqylyǧymyzdyŋ bırı osy. Basşynyŋ qyzmetıne şynaiy baǧa berılmeidı, sabaqtastyq saqtala bermeidı. Būrynǧy komanda bastaǧandyqtan elge, jūrtqa orasan paidasy tietın ömırşeŋ jobalardyŋ özı jalǧasyn tappai jerge kömıledı. Jaŋa komanda jaŋa ǧalamat jobalardy josparlaidy. Endı ıske asyra bastaǧanda… jaŋa kelgen jaŋa komanda taǧy da jaŋa mındetter belgıleidı. Bärı qaitadan basynan bastalady. Bız osy mäselenı osydan otyz jyldai būryn 1995 jyly 17 mamyrda «Egemen Qazaqstan» gazetınde jariialaǧan «Äkım boldym-au, qanşa künge?…» degen saraptamamyzda kötergen ekenbız. Jergılıktı deputattar joǧarydan ūsynylǧan ekı ümıtkerdıŋ bırınen äkımdı, mäjılıstegıler ministrdı taŋdaǧan siiaqty keiıp tanytqanymen köp eşteŋe özgermeptı sodan berı. Äkım men ministr qanşa merzımge taǧaiyn­dalady, ne josparlap, ne bıtırıp ülgeredı, mūny eşkım döp basyp aita almaidy. Sondyqtan da «uaqytşa jürgender» sindromynyŋ, tez «qarpyp qalǧysy» keletınderdıŋ de boi körsetu qaupı ülken. Qaidan tapqanymyz belgısız, ataqty babamyz Jüsıp Balasaǧūnnyŋ «Äkım tättı ömırdı süise, eldıŋ künı qaraŋǧy» degen sözın keltırıppız sol maqalada. Äigılı dauylpaz aitysker aqyn Äselhan Qalybekovanyŋ öleŋınen şumaq berıppız:

«Äkımder kele sala tam

salady,

Bai bolu, qūdai bolu

aŋsaǧany.

Tam salyp, kön-qoqsyǧy

tolǧan şaqta,

Halaiyq jaŋa äkımdı qarsy

alady.

Ol daǧy satyp ketsem

pūl bolady dep,

Bastaidy tam saludan

bar şarany.

Halyqtyŋ qarjysymen

bıtırıp ap,

Ötkızıp jekeşege än salady.

Arlyny, aqyldyny

 ary iterıp,

Maldynyŋ ajaryna zer salady» deptı ruhy şat bolǧyr aqtaŋger Äselhan apamyz. İä, qazırgı ölşemmen qaraǧanda tam salyp, jekeşelendıru tük bolmai qaldy-au… Jaŋa Qazaqstan barlyq deŋgeidegı äkımderdı belgılı bır merzımge sailaudy bırtındep ıske asyryp jatyr ǧoi. Ädılettı, halyq ünıne qūlaq asatyn, esep beretın ädılettı eldıŋ bır belgısı osy bolsa kerek.

«Ädılettı Qazaqstandy qūramyz desek, saiasi-ekonomikalyq reforma jasau jetkılıksız. Eŋ bastysy, qoǧamdyq sana, azamattardyŋ nietı özgeruı kerek. Onsyz basqa jūmystyŋ bärı beker» dedı Qasym-Jomart Toqaev soŋǧy Joldauynda. «Şyn mänınde, adaldyq joq jerde eşqaşan ädıldık bolmaidy» degen Memleket basşysynyŋ tūjyrymyn ärbır lauazym iesı jürek tükpırınde saqtap, elge qyzmettıŋ qaǧidasy etkende ǧana Ädılettı Qazaqstan saltanat qūrady.

Aitpaqşy, älgı maqalanyŋ soŋy bylai bıtedı: «El basqaruşylardyŋ arasynda küdık tusa, olar būzylady» degen joldar bar eken paiǧambarymyzdyŋ hadisterınde. Basşyǧa talap qoiumen qatar tiısınşe qūrmet körsetudı de üirengenımız abzal. Basşy, aqylşy, jetekşı, el aǧasy degen sözderdı halqymyz ardaq tūtqan azamattaryna arnady, myŋ qosşydan bır basşy artyq dedı. Qūqyqtyq memleket qūrudamyz, äitse de adal basşy men aiar basşynyŋ ara jıgın ajyratatyn zaŋ joq. Ötpelı kezeŋ ötkelınde bas qamyn oilaǧan keibır äkımderdı körıp, eldıŋ basşylarǧa, erteŋımızge degen senımıne selkeu tüsse, eŋ auyry sol bolmaq…».

Taǧyda

Erkın Qydyr

«Astana aqşamy» gazetınıŋ bas redaktory

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button