«Elımızde eŋbekqor adam, käsıbi maman eŋ syily adam boluǧa tiıs. Osyndai azamattar memleketımızdı damytady. Sondyqtan, bız qarapaiym eŋbek adamyna qūrmet körsetuımız kerek». Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev özınıŋ Qazaqstan halqyna arnaǧan Joldauynda osylai degenı esımızde. Rasynda da, quatty eldıŋ dıŋgegı – halyq bolsa, käsıbilık pen eŋbekqorlyq qaşan da joǧary orynda tūruy kerek.
Ainalamyzdyŋ ainadai boluyna airyqşa üles qosyp jürgen jandardyŋ eŋbegı keide elenıp, eskerıle bermeidı. Olardyŋ mereiın ösıru maqsatynda elordada jyl saiyn jūmysşy mamandar arasynda baiqau ötkızu dästürge ainalǧan. Baiqoŋyr audanynda ūiymdastyrylǧan osyndai şaranyŋ biylǧy jeŋımpazy Nūrlan Ramazanov – «Eŋ üzdık aula sypyruşy» nominasiiasynyŋ jüldegerı.
Ol Kenesary köşesındegı 45-üidıŋ aula sypyruşy bolyp jūmys ısteidı. Taŋmen talasa tūryp, balalar sabaqqa, tūrǧyndar jūmysqa şyqqanşa aulany mūntazdai etıp qoiuǧa tyrysady. Tabysyn maŋdai termen tauyp, janyn salyp jūmys ıstep jürgen, köp sözge joq, eŋbekqor jandy maŋaidaǧylar tegıs jaqsy bıledı. Jai tanyp qana qoimaidy, tyndyrymdylyǧy men tiianaqtylyǧy üşın jaqsy köretınder de bar.
Ädette köpşılıgımız aula sypyruşy degende, qalai bolsa solai kiınıp alǧan, qoly-basy mai-mai, kır-qojalaq ebedeisız bır beinenı köz aldymyzǧa elestetemız. Jasyratyn nesı bar, men de sondai pıkırdetınmın. Kezektı keiıpkerımmen kezdesuge kelgende, bızdı mūntazdai taza, ūqypty kiıngen, orta jastardaǧy er adam qarsy aldy. Özın «Men osy üidıŋ aula sypyruşysy Nūrlan Ramazanovpyn» dep sypaiy tanystyrdy. Taŋyrqaǧanymyzdy sezıp qoiǧandai, sūraǧymyzǧa tosylmai, bırden äŋgımenı jalǧai jöneldı.
– Jasymnan tazalyq pen tärtıptı jaqsy köremın. Ainalamdy jinap jürudı asyrap alǧan ata-anamnan üirendım. Özım balalar üiınde östım. Ol jerde de körgenım – tek tazalyq pen tärtıp. Bügınde äkem de, anam da köz jūmǧan. Tırısınde bergen tälım-tärbiesınıŋ arqasynda osyndai bolyp er jettım. Menı tazalyqqa, tabandylyqqa, adal eŋbek etuge baulyǧan ata-anama alǧysym şeksız. Ünemı osylai jüremın, tıptı aula sypyruǧa şyqqanda da eşqaşan qolyma tüskendı kie salmauǧa tyrysamyn. Ūranym: Eŋbek – bärın de jeŋbek! Qandai käsıppen ainalyssam da, ony sapaly atqaruǧa janymdy salamyn. Bälkım, baiqauda jeŋıske jetkenım de osy ömırlık ūstanymnyŋ arqasy şyǧar, – dedı Nūrlan Ramazanov.
Sodan soŋ ol özınıŋ Stepnogor qalasynda tuyp-öskenın, negızgı mamandyǧy aǧaş ūstasy ekenın, 1990-jyldary Keŋes Odaǧynyŋ küireuımen talai käsıptı auystyruǧa tura kelgenın, qysqasy, osy künge jetkenge deiın bastan ötkergenderın qysqaşa baiandap berdı. Endı bügın balalar oinaityn alaŋ men aulalardy taza ūstap, jol jiekterın jönge keltıru, gülzarlar men kök şalǧyndy tegıstep qyrqu, äiteuır künı boiy bıtpeitın bır qym-quyt tırlık onyŋ moinynda. Kün jylynyp, qar eri bastaǧaly aulany qystan qalǧan kül-qoqystan tazartady. Jaz boiy adamdardyŋ bos kezderınde taza auada tynystauyna barynşa yqpal etuge tyrysady. Küz kele jerde tögılıp jatqan japyraqtardy jinaumen ainalysady. Kez kelgen aula sypyruşy üşın eŋ auyry – qys mezgılı. Äsırese, qar köp tüsken künderı uaqytpen sanaspai jūmys ısteidı. Der kezınde tazalap tastamasa, säl jatqan qar qatyp, mūz bolady, ony oiu da oŋai emes. Sondyqtan tüsken qardy mezetınde şyǧaryp, tazalap tastaudy äbden ädetke ainaldyryp alǧanyn jasyrmady.
Basşysynyŋ aituynşa, N.Ramazanov jūmys ıstegen uaqyt ışınde özın tek jaqsy jaǧynan körsettı. Jūmysqa uaqytymen şyǧady, jauapkerşılıgı öte joǧary, tapsyrylǧan aimaq ünemı tap-taza. Tūrǧyndar tarapynan eşqandai şaǧym tüsken emes.
Aula sypyruşynyŋ jūmysyna tūrǧyndar da dän riza. «Baiqauda basqa audandardan ozyp şyqqanymyz – aula sypyruşynyŋ adal eŋbegınıŋ arqasy. Ol jūmysyna tiianaqty, qai uaqytta dalaǧa şyqsaq ta, esıktıŋ aldy tap-taza bolyp tūrady. Būl kımge bolsa da jaqsy. Sol üşın būl kısıge rizamyz» deidı tūrǧyndar.
Äsırese, senbı, jeksenbı kündergı demalystan keiın aula kül-qoqysqa tolyp ketedı emes pe?! Ondaida aşudy aqylǧa jeŋdırıp, sabyrmen jūmysyn jalǧastyrady. Sonymen bırge üzdık aula sypyruşy tazalyqty ärkım özınen bastauy kerektıgın, özın syilaityn kez kelgen adam özgenıŋ eŋbegıne de asa zor qūrmetpen qaraitynyn alǧa tartty.
– Aulany tazartyp, ainalanyŋ tap-taza bolǧanyn körgende, közım quanady. Ainalamyz taza bolsa, adamdardyŋ köŋıl-küiı de jaily. Keide ekı kün demalystan keiın aula ybyrsyp, jūrt qoqysty qalai bolsa solai laqtyryp kete beredı. Ärine, mūndaida bärın qalpyna keltıru oŋaiǧa soqpaidy. Degenmen, bıraz küş jūmsaimyn, tez arada jönge keltırıp qoiamyn. Adamdar bır-bırınıŋ eŋbegın baǧalasa qandai jaqsy bolar edı, – deidı Nūrlan Ramazanov.
Rasynda da, keide osy qala tazalyǧyna jauapty adamdardyŋ eŋbegın elep, baǧalai bermeitınımız bar. Ökınışke qarai, bızde osylai. Al şetelde şe? Mysaly, Japoniiada aula sypyruşy degen eŋ qūrmettı qyzmettıŋ bırı. Öitkenı ol qyzmet ielerınıŋ arqasynda japon halqynyŋ damu deŋgeiı men mädenietın älem halqy bıletın bolady degen tüsınık bar. Qanşalyqty aula sypyruşy öz qyzmetın jaqsy atqarsa, sonşalyqty qala taza. Demek turistıŋ de «taza Japoniia» jaily oiy qalypty bolady degen söz. Sol üşın de olar ai saiyn aula sypyruşyǧa 2200 dollardan jalaqy beredı. Tıptı, Japoniiada köptegen kompaniia basşylary öz kompaniialarynyŋ aldyn özderı sypyrady. Ony bır jaǧynan jattyǧu sanasa, ekınşı jaǧynan, tazalyqty özderı tıkelei qadaǧalaudy ūnatady. Ärine, ondai kompaniialarda aula sypyruşylar da qyzmet etedı.
Şyn mänınde aula sypyruşylardyŋ qala tazalyǧyna tigızer paidasy zor. Sondyqtan taŋ atqannan tyrbanyp, aqşa üşın emes, janyn salyp, jauapkerşılıktı sezınıp jūmys ısteitın jandar şynymen de köptıŋ qūrmet-qoşemetıne laiyq-au.
