JaŋalyqtarMädeniet

Abai daŋqy asqaqtady



Bügın elordadaǧy Abai eskertkışınıŋ aldynda «Abai älemı» atty ruhani-taǧylymdyq ıs-şara öttı. Aituly şaraǧa ziialy qauym ökılderı, halyq qalaulylary, qalalyq äkımdıktıŋ qyzmetkerlerı, qysqasy, aqyndy pır tūtatyn jūrtşylyq jinaldy.

Būl mädeni keştı ūiymdastyruşylar hakım atamyzdyŋ şyn mänındegı tuǧan künımen orailastyrǧan sekıldı. Bügınge deiın Abaidyŋ ömırge kelgen künı 10 tamyz dep atalyp keldı. Aqynnyŋ ǧasyrlyq jäne 150 jyldyq mereitoilary da osy künı toilandy. Al Käkıtaidyŋ balasy Ärham Ysqaqovtyŋ «Abaidyŋ ömır joly» atty eŋbegınde alyp tūlǧanyŋ düniege kelgen künın naqty jazady. Onda: «Qūnanbaidyŋ auyly Qasqabūlaqqa kelıp qonǧannan keiın, 1845 jyly eskışe 10 avgust künı Qūnanbaidyŋ ekınşı äielı Ūljan tolǧatyp, bır ūl düniege keledı… Atyn arabşalap İbrahim qoiady» deidı. Qazırgı ädebiet zertteu­şılerınıŋ baǧdarda ūstap jürgen deregı osy. Būl şynaiy derek ǧylymi ainalymǧa tüskelı de bıraz jyldar öttı.

Aldymen taǧylymdy şara Abai eskertkışıne gül şoǧyn qoiudan bastaldy. Odan keiın söz tızgının ūstaǧan elorda äkımınıŋ orynbasary ­Baqti­­iar­ Mäken aqynnyŋ ūlylyǧy turaly oi örbıttı.

– Ūly Abai – qazaqtyŋ ūlttyq bolmysy, bet-beinesı. Abai men qazaq bügınde egız ūǧymǧa ainaldy. Abai daŋqy, Abai sözı, Abai qalyptastyrǧan adamdyq formasy, ruhani-ädebi mektebı – osy künı eldık mūratqa negızdelıp, qazaq sözınıŋ sinonimı sekıldı ülken mänge ie boldy. Uaqyt ötken saiyn Abai mūrasy tuǧan elınıŋ mınberıne şyǧyp, tūǧyrlanyp keledı. Hakımnıŋ qara sözderı, ǧibraty mol qazyna ekendıgın tarih pen uaqyttyŋ özı däleldedı. Biyldan bastap bas aqynnyŋ 175 jyldyq mereitoiyna daiyndyq jūmystary bastaldy. Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart ­Toqaevtyŋ äleumettık jelı arqyly Abai öleŋderın oqu estafetasyn jūrtşylyq zor quanyşpen qoldady. 1997 jyly bas şahardaǧy eŋ ülken köşelerdıŋ bırıne Abai esımı berıldı. 2010 jyly aqynnyŋ eŋselı eskertkışı boi köterdı. Endı jaŋa oqu jyly qarsaŋynda, 1 qyrküiekte elordada Abai atyndaǧy mektep-gimnaziiasy aşylady. Qalalyq äkımdıktıŋ bas­tamasymen «Adamzattyŋ Abaiy» atty festival ötkızudı josparlap otyrmyz. Onyŋ aiasynda ǧylymi konferensiialar, därıster, ruhani-taǧylymdyq ıs-şaralar ötedı. Sonymen bırge «Nūr-Sūltan-Qarqaraly, Abai-Jidebai-Semei» baǧytynda Ūly Abaidyŋ ızımen atty ǧylymi-tanymdyq ekspedisiia ūiymdastyrylady. Osynyŋ bärı aqynnyŋ mereitoiynyŋ bastalǧany dep aitqym keledı» dedı ol.

Äleumettık jelıde Abai öleŋderınen chellendj bastap, ony Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevqa joldaǧan jas ören Läilım-Şyraq Erlanqyzy hakım atasynyŋ öleŋderın oqyp, ülkenderdıŋ batasyn aldy. Tamaşa dästürlı änşı Erlan Rysqali Abaidyŋ «Segız aiaq», «Boiy būlǧaŋ» änderın oryndady.

Abaitanuşy ǧalym Mekemtas Myrzahmetūly Hakımnıŋ «tolyq adam ılımı» turaly oi qozǧady.

«Bız Abaidy mänıne jetıp ūlyqtauymyz qajet. Qazır zaman özgerdı, dünietanym özgerdı. Hakımnıŋ «Tolyq adam ılımı» degenı ruhani mūrasy bar. Tolyq adam ılımın meŋgergen jan özın-özı ruhani tazalaidy. Qazır osy ılım elımızdegı segız joǧary oqu oryndarynda oqytylady. Sondai-aq Qazaqstan Jazuşylar Odaǧynyŋ töraǧasy, aqyn Ūlyqbek Esdäulet pen Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Nesıpbek Aitūly da ūly tūlǧa jaiynda tebırenıp söiledı.

Qoryta aitqanda, ıs-şaraǧa jiylǧan jūrt Abai älemın jaŋaşa tanyp, aqyn ruhymen tynystap qaitty.




Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button