Käsıpodaqtar üiınde «Karantin jaǧdaiynda vizualdy dizain arqyly parasattylyqqa tärbieleu» taqyrybynda kezdesu öttı. Kezdesu barysynda QR Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ «Jaŋa jaǧdaidaǧy Qazaqstan: ıs-qimyl kezeŋı» atty Joldauy, sonymen bırge «Ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamasynyŋ qoǧamdaǧy parasattylyq mädenietın qalyptastyru prosesıne qosqan ülesı talqylandy.
QR Prezidentı janyndaǧy Memlekettık basqaru akademiiasynyŋ sarapşy-taldauşysy Aibek Qabyldin qoǧamda, äsırese jastar arasynda adaldyq pen parasattylyq qaǧidattaryn keŋ taratudaǧy vizualdyq ädısterdı paidalanu mümkındıkterıne toqtalyp, taldap körsettı. Spikerdıŋ baiandamasyndaǧy japondar men qytailardyŋ jemqorlyqtyŋ aldyn aluǧa baǧyttalǧan ıs-äreketterı turaly mysaldary tyŋdauşylarǧa airyqşa äser ettı. Mysaly, Qytaida kışkentai balalarǧa arnalyp oiyn şyǧarylǧan, iaǧni bala kompiuterde özınıŋ qalasyn, memleketın qūrady, oiyn barysynda balaǧa jemqorlyqqa bailanysty sūraqtar men tapsyrmalar berıledı, eger bala ol sūraqtarǧa dūrys jauap berse, onyŋ salyp jatqan qalasy jainap, damyp, körkeie beredı. Kerısınşe sybailas jemqorlyqqa qatysty sūraqtarǧa dūrys jauap bermese, mysaly, «men kei mäselenı tanys arqyly, aqşa arqyly şeşuden qaşpas edım» dep jauap berse, onyŋ salyp jatqan qalasy damymaidy, memleketı kerısınşe qūldyrai beredı. Mıne, qytailar osyndai oiyndar arqyly balanyŋ sanasyna jemqorlyqtyŋ barlyq salaǧa ziianyn tigızetın ındet ekenın jetkızedı. Nemese japondar. Olar barlyǧy bır adamdai zaŋǧa baǧyna otyryp, zaŋdy qūrmettei otyryp, jemqorlyqqa jol bermeuge atsalysady. «Parasattylyq – sybailas jemqorlyqty boldyrmau, aldyn alu üşın qajet. Sybailas jemqorlyq adamnyŋ ışkı mädenietınıŋ tömendıgınen tuyndaidy. Parasattylyqtyŋ maŋyzdy qaǧidalary – qoǧamdyq müddelerdıŋ jeke müddelerden basymdyǧyn qamtamasyz etu, iaǧni adam müddeler qaqtyǧysyna jol bermeuı tiıs. Jalpyǧa bırdei zaŋǧa baǧynu maŋyzdy. Bız osylardy ūstana otyryp, jemqorlyqqa tözbeuşılıktı qalyptastyruymyz kerek» dep öz sözınde barlyq salada, sonyŋ ışınde bılım berude parasatty mınez-qūlyq ülgısın belsendı taratu arqyly sybailas jemqorlyqty joiu turaly aitty. Sondai aq, «Nūr Otan» partiiasynyŋ «Bırlık» filialy töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Şyŋǧys Qojahmetov osyndai talqylaulardyŋ sana men pragmatikalyq oilaudy nyǧaituǧa kömektesetını turaly aitty.
***
Elordanyŋ «Nūrly jol» vokzalyndaǧy mamandandyrylǧan HQKO-da TED Talks formatynda «Sybailas jemqorlyqtyŋ aldyn alu» taqyrybynda kezdesu öttı. Sybailas jemqorlyqtyŋ ziiandy saldary turaly tüsınık qalyptastyru, sybailas jemqorlyqtyŋ aldyn alu jäne qyzmetkerlerdı sybailas jemqorlyq shemalaryna tartu täuekelderın azaitudy maqsat etken kezdesude ortalyq qyzmetkerlerıne elordadaǧy sybailas jemqorlyqqa qarsy küres jäne qoǧamdaǧy adaldyq mädenietı turaly aityldy.
Konferensiiaǧa hhzaŋ ǧylymdarynyŋ doktory, Esbergen Alauhanov, «Nūr Otan» partiiasy Bırlık filialy töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Şyŋǧyshan Qojahmetov, Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ janyndaǧy Memlekettık basqaru akademiiasynyŋ sybailas jemqorlyqqa qarsy ǧylymi-zertteu ortalyǧynyŋ sarapşy-taldauşysy Aibek Qabyldin, «Astana – Adaldyq alaŋy» jobalyq keŋsesınıŋ üilestıruşısı Säule Bisembaeva, Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl agenttıgı departamentınıŋ qyzmetkerı Qozybaev Dias, t.b. qatysty. Zaŋger Esbergen Alauhanov qala äkımınıŋ bastamasymen, sybailas jemqorlyqpen küres agenttıgı basşylyǧynyŋ negızınde qūrylǧan «Adaldyq alaŋyndaǧy» bılıktı zaŋgerlerden keŋes aluǧa bolatynyn aitty. «1999 jyly alǧaş ret jemqorlyq turaly zaŋ qabyldandy. Ol zaŋ sodan berı qarai damu üstınde. Qazırgı Qylmystyq kodekste 16 bap jemqorlyq qylmystar dep atalady. Jemqorlyq boiynşa qylmystyq jaza alǧan adamǧa būrynǧydai raqymşylyq joq, sonymen bırge qosymşa jaza retınde memlekettık qyzmetke kelmeitın boldy, sondyqtan ärqaisymyz sybailas jemqorlyq belgılerınen aulaq boluymyz kerek. Qazır būrynǧydai bır şarua üşın para ūsynatyn zaman emes, jaŋa institut keldı, sifrlandyru ǧasyrynyŋ igılıgın körudemız, sonyŋ özınde qūqyqtyq sauatymyz naşar bolǧandyqtan bır şarua üşın tamyr, tanys, aqşa ızdep jüremız» dei kelıp, qūqyqtyq sauattylyqty, qūqyqtyq mädeniettı köteru mäselelerıne toqtaldy.
Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ janyndaǧy Memlekettık basqaru akademiiasynyŋ atynan sybailas jemqorlyqqa qarsy mäselelerdı zertteu ǧylymi-zertteu ortalyǧynyŋ sarapşy-taldauşysy Aibek Qabyldin sybailas jemqorlyq qūqyq būzuşylyqtarynyŋ mümkın sebepterıne, sybailas jemqorlyqqa qarsy tiımdı saiasatty qalyptastyrudaǧy adaldyq mädenietınıŋ rölı, sybailas jemqorlyqqa müldem tözbeuşılık atmosferasyn qūrudaǧy halyqaralyq täjıribe, tūtastyq mädenietın damytu tūtqalary jäne tūtastyq tūjyrymdamasynyŋ ūlttyq negızderıne toqtaldy.
