Qazaq ädebietınıŋ klassigı Ä.Tarazi Astana tūrǧyny bolǧany – elordalyqtar üşın biık märtebe. Astanadaǧy Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada körnektı jazuşy, dramaturg, kinossenarist, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Äkım Tarazidyŋ 85 jyldyq mereitoiyna arnalǧan «Ädebiet şaharynyŋ äkımı» atty ädebi keşı öttı. Būl keş III Halyqaralyq oqu kongresı aiasynda ötkendıkten oǧan alys-jaqyn elden kelgen qalamgerler, ziialy qauym ökılderı qatysyp, sarabdal suretkerdıŋ önegelı ömırı men şyǧarmaşylyǧy jaiynda taǧylymdy söz örbıttı.
Qazaq ädebietı tarihynda «alpysynşy jylǧylar» degen ädemı tırkes bar. Būl ötken ǧasyrdyŋ alpysynşy jyldary ädebietke ülken sılkınıs, sony ızdenıs äkelgen buynǧa qarap aitylǧan. Keŋes qoǧamynyŋ ūzaq jyldardan keiıngı türlı qiynşylyqtan qajyp, säl jylymyq ornaǧan kezeŋınde kelgen tolqynnyŋ zamanǧa degen, ömırge degen, ädebietke degen közqarastary jūrtşylyqty jalt qaratty. Sondyqtan olardy el älı künge deiın jadynan şyǧarmaidy.
Mıne, osyndai talantty buynnyŋ arasynda Äkım aǧamyzdyŋ da orny bölek boldy. Alǧaşqy «Qūiryqty jūldyz» povesımen jarq ete qalǧan söz zergerı proza salasynda önımdı eŋbek ettı. «Būltqa salǧan ūiasyn», «Tasjarǧan», «Ken», «Basynan Qarataudyŋ» jäne taǧy basqa kıtaptary jaryqqa şyqty. Būl jinaqtardan jazuşynyŋ eşkımge ūqsamaityn qoltaŋbasyn köresız. Onyŋ keiıpkerlerı ünemı qoǧamǧa, ortaǧa qarsylyq tanytyp, psihologiialyq küizelıstı bastan keşıp jüredı. Aqyry, sol jolda öz-özın qūrbandyqqa şalady. Alaş ardaqtysy Mūstafa Şoqai turaly alǧaş roman jazǧan da – osy kısı. Keiın avtordyŋ ssenariımen tanymal rejisser Satybaldy Narymbetov kino tüsırdı. Suretkerdıŋ dramaturgiia salasyndaǧy eŋbegı de – bır töbe. Qazaq ruhaniiatyndaǧy kenjelep qalǧan osy janrdy käsıbi biıkke köterdı. Onyŋ «Külmeitın komediia», «Joly bolǧyş jıgıt», «Jaqsy kısı» atty pesalary keŋes zamanynda jazylsa da däl bügıngı künnıŋ boiamasyz beinesın bergen şyǧarmalar deuge bolady. Aituly tūlǧa sonau eluınşı jyldardyŋ ortasynda Mäskeudegı ssenaristerdıŋ joǧarǧy kursyn tämamdaǧan. Būl bolaşaq qalamgerdıŋ kino salasyna keluıne äser ettı. Ūlttyq kinonyŋ qazynasyna ainalǧan «Tūlpardyŋ ızı», «Arman ataman», «Qaraş-qaraş oqiǧasy» sekıldı körkem filmderdıŋ ssenariiın jazdy. Ūzaq jyldar «Qazaqfilm» kinostudiiasynyŋ bas redaktory, Qazaqstan Kinematografister odaǧy basqarmasynyŋ bırınşı hatşysy boldy.
Ädebi şara barysynda bız söz etken jazuşynyŋ osy qyrlary keŋırek baiandaldy. Tızgındı ūstaǧan qabyrǧaly qalamger Tölen Äbdık ädettegı dästürdı būzyp, keştı mereitoi iesımen aşyq-jarqyn äŋgımelesu türınde ötkızdı. Suretker qoǧam, uaqyt, ädebiet turaly sūraqtarǧa jauap berdı. Ädebietke bırge kelgen dostary turaly jan tebırenterlık estelıkter aitty.
«Men 1933 jyly ömırge keldım. Būl elımızge töngen alapat aştyqtan keiıngı jyl edı. Halqymyz sol kezderı üş adamnyŋ ekeuınen aiyryldy. Qinalǧan şaǧymyz köp boldy. Bıraq qazaq qiyndyqty jeŋdı. Äkem audandyq oqu bölımın basqaryp tūrǧanda öz erkımen äskerge kettı. Mäskeuden Berlinge deiın bardy. Alpysynşy jyldary keŋes odaǧynyŋ mädenietke közqarasy özgerdı. Bız sol jyldary ädebietke keldık. Sol kezde qoǧamǧa riza bolmai jüretınbız. Sony şyǧarmalarymyzda astarlap körsettık. Menıŋ keiıpkerlerımnıŋ bärı de soŋynda qūrban bolady. Adamdy tüzetetın, tärtıp ornatatyn polisiia emes, onyŋ jany, jüregı» dep mereitoi iesı ärıden söz qozǧady.
Äbdıkūly ädebietke Tarazidyŋ ızın basyp kelgendıgın äŋgımeledı. «Äkım aǧamyzdyŋ 85 jasqa kelıp otyrǧan mereitoiy – ädebiet qauymy üşın jeŋıs. Öitkenı seksen tügılı eluge jetpegen keşegı alaş azamattary men özıŋızdıŋ baqiǧa attanyp ketken dostaryŋyzdy aitsaq ta bolady. Sondyqtan sızdıŋ bızdıŋ aldymyzda jürgenıŋız el üşın de, bız üşın de – ülken olja. Qalamgerdıŋ Qalihan Ysqaq, Saiyn Mūratbekov, Aqan Nūrmanov, Ramazan Toqtarov degen jany jaisaŋ dostary boldy. Būl kısılerdıŋ arasyndaǧy dostyq, syilastyq ertegı sekıldı körınetın» dep ötken künderge oi jügırtse, prozaşy Dulat İsabekov: «Bız ädebietke Äkım Tarazi, Äbış Kekılbaevtan keiın kelıp, olardyŋ alǧaşqy şyǧarmalaryn qyzyǧyp oqydyq. Äzılmen ädıptelgen şyǧarma ömırşeŋ bolady. Keide bır sūrǧylt boiaudan tūratyn dünienı oqudan jalyǧasyz. Äkımnıŋ Qalihannyŋ ädebiette obrazyn jasaǧany esımnen ketpeidı. Tura bolmysyn suretpen salyp bergendei. Jazuşynyŋ «Qūiryqty jūldyz» povesı men «Mūstafa Şoqai» romany da äserlı jazylǧan. Äkım Tarazi men Säken Jünısovtıŋ kezınde dramaturgiiaǧa keluge köp qalamger jüreksındı. Jap-jas kezınde «Külmeitın komediia» pesasyn jazdy. Ol odaqtyŋ «Teatr» jurnalyna basyldy. Qūr basylyp qoiǧan joq, sol töŋırekte aitylǧan sözder boldy. Bır sättı jazylǧan şyǧarmanyŋ özı senı halyqqa tez tanytady. Otandyq kino salasyna da eŋbegı sıŋdı. Onyŋ ssenariıne tüsken körkem filmderge körermender köp jinalatyn» dedı ol.
Odan keiın söz alǧan memleket jäne qoǧam qairatkerı, belgılı ǧalym Myrzatai Joldasbekov qalamgerdıŋ kısılık, şynşyldyq qasietterıne toqtalsa, jazuşy Beksūltan Nūrjekeūly ınılık lebızın bıldırdı. Aituly aqyn Serık Tūrǧynbekūly arnau öleŋ oqydy. Keş soŋynda Äkım Tarazi jinalǧandarǧa alǧysyn aitty.
