Astana halyqaralyq qarjy ortalyǧynyŋ (AHQO) resmi aşyluy Astana Finance Days şeŋberınde öttı. Onyŋ aiasynda «AIFC Digital Exhibition» sifrlyq bastamalar körmesımen qatar: İslam ekonomikasynyŋ Astana forumy, Jasyl tehnologiialar forumy, Jahandyq qarjy forumy, Halyqaralyq kapital naryqtarynyŋ 2-nşı Astana forumy, FinTech 2018, Euraziialyq ekonomikalyq komissiianyŋ sessiialary, AHQO-nyŋ qūqyqtyq mäseleler jönındegı konferensiiasy ūiymdastyryldy.
Atap aitsaq, 3-4 şılde künderı Kongress-ortalyqta ötken İslam ekonomikasynyŋ Astana forumynda mūsylman elderınıŋ ekonomikalyq jäne geosaiasi ösuı, olardyŋ jahandyq ekonomikadaǧy rölı, jaŋa naryqtardyŋ paida bolu keleşegı turaly jan-jaqty jäne joǧary deŋgeidegı pıkırtalastar öttı. Oǧan önerkäsıp köşbasşylary, halyqaralyq ūiymdar men jetekşı islam qarjy instituttarynyŋ basşylary, käsıpkerler, ǧalymdar, kompaniia basşylary, tanymal ekonomister, qarjy salasyndaǧy älemge äigılı tūlǧalar qatysty. Barlyq basqosular turaly aqparatty tolyqtai beru mümkın emes. Sondyqtan bız İslam ekonomikasynyŋ forumynda talqylanǧan sukuk obligasiiasy turaly şeteldık sarapşylardyŋ jäne AHQO basqaruşysy Qairat Kelımbetovtıŋ oi-pıkırın jariialaudy jön kördık.
Qairat Kelımbetov,
Astana halyqaralyq qarjy
ortalyǧynyŋ basqaruşysy:
– Joǧary tehnologiialy, innovasiialyq jäne tiımdı platformasy bar AHQO-nyŋ tūjyrymdamasy sauda ainalymy men kırısterdı ūlǧaituǧa, sondai-aq ūzaqmerzımdık keleşekte aktivterdıŋ jaŋa türlerın ärtaraptandyru üşın mümkındıkterdı keŋeite otyryp, halyqaralyq standarttar negızınde qyzmet körsetuge jol aşady. AHQO-nyŋ negızgı maqsaty ūsynylatyn qarjy qūraldarynyŋ aluan türıne ie ötımdı jäne teŋdestırılgen kapital naryǧyn damytu bolyp tabylady. AHQO – kapitalǧa keŋ qoljetımdılık jäne qarjy, investisiialyq qūraldardyŋ aluan türın ūsynatyn osy öŋırdegı bırden-bır platforma. Öz kezegınde būl elımızge şeteldık investisiialardyŋ ösuın yntalandyruǧa, Qazaqstannyŋ qarjy sektoryn älemnıŋ jetekşı alpauyttarymen bır qatarǧa qoiuǧa septıgın tigızedı.
Şeih Bilal Han,
«Dome Advisori» halyqaralyq
kompaniiasynyŋ basşysy:
– Bız islam qarjylandyru industriiasy turaly aitqanda, kölemı 3-4 trillion dollar bolatyn qordy negızge alamyz. Qazaqstanda AHQO-nyŋ aşyluy keŋ kölemde investisiia tartuǧa mümkındık beretınıne senımdımın. Äŋgıme jüzdegen million dollar turaly bolyp otyr. Sebebı qarjy ortalyǧynyŋ bazasynda aǧylşyn qūqyqtyq jüiesı jūmys ısteidı, osy künı älemnıŋ qarjy platformalary sol negızde jūmys ısteidı. Būl Qazaqstan älemnıŋ barlyq elderı üşın aşyq degendı bıldıredı. Aǧylşyn qūqyqtyq negızderınıŋ arqasynda aldaǧy 20 jylda Qazaqstan qarjylyq közqaras jaǧynan Singapur men Arab ämırlıkterıne qaraǧanda maŋyzdy salmaqqa ie bola alady.
Edıge Alpysbai,
malaiziialyq «Amanie Advisors CIS» kompaniiasynyŋ
TMD boiynşa basqaruşy direktory:
– Bügıngı künı Qazaqstanǧa islam qarjysyn tartuǧa qyzyǧuşylyq tanytyp otyrǧan kompaniialar bar. Atap aitqanda, BAÄ-den islamdyq sukuk şyǧaru boiynşa ūsynys bar. Mysaly, būǧan deiın memlekettık sukuk şyǧaru turaly ūsynys bolǧan. Bıraq ony şyǧaru üşın qarjy ortalyǧy qūrylǧanǧa deiın Azamattyq kodeks negızınde jūmys ısteu prosesı öte ūzaq boldy. Är qadamǧa arnaiy zaŋ şyǧaru kerek. Al AHQO aǧylşyn qūqyǧy boiynşa jūmys ısteitındıkten, būl üderıs äldeqaida jeŋıldei tüstı. Ekınşıden, Qazaqstannyŋ korporativtık qūqyqtary nemese memlekettık sukuk şyǧaru būǧan deiın şetelde jüzege asyrylyp keldı. Qazaqstan damu bankınıŋ sukugın Malaiziiada şyǧardy. Nege deseŋız, investorlar sol jaqta boldy. İnvestorlar tüsınıktı zaŋnama bar jerde jūmys ısteidı, tüsınıktı zaŋnama men tüsınıktı birjada şyǧaru maŋyzdy. Bırıkken Arab Ämırlıkterı arab elderıne baǧyttalǧan bolsa, sol jaqqa baryp şyǧaru kerek boldy. Europanyŋ naryǧyna şyǧaru kerek bolsa, Europa elderıne baryp şyǧaru kerek-tın. Endı osynyŋ bärı AHQO-da şyǧarylady. Qazaqstanǧa kelıp sukuk satyp alamyn degen investorlarǧa eşqandai kedergı joq. Üirenşıktı zaŋnama men qorǧau mehanizmderı bar. Dollarmen nemese teŋgemen şyǧaruǧa bolady. AHQO-nyŋ aşyluy – aituly oqiǧa. Bız bırneşe kompaniiamen sukuk şyǧaru boiynşa jūmys ıstep jatyrmyz. Būǧan deiın dollar negızınde Dubaida şyǧaryldy. Endı būl ıstı AHQO-da jüzege asyramyz. İnvestorlar būǧan qarsy emes. TMD memleketterı özınıŋ aimaqtyq kompaniialarymen AHQO arqyly investor tartudy közdeidı. Arab elderı bolsa olardyŋ mümkındıkterı AHQO osy aimaqtaǧy kompaniialarǧa qarjy bölıp, sol kompaniialardyŋ tabysynyŋ ülesıne kırudı közdeidı. Ekı taraptyŋ da qyzyǧuşylyǧy zor.
Djovanni Kapanneli,
Aziia damu bankınıŋ Qazaqstandaǧy
ökıldıgınıŋ direktory:
– Qazaqstan Prezidentı AHQO-nyŋ Ortalyq Aziiadaǧy qarjy habyna ainaluy tiıstıgın qadap aitty. Bız Qazaqstannyŋ būl baǧyttaǧy rölı men AHQO-nyŋ mümkındıkterıne senemız. Qazaqstannyŋ qarjylyq deldaldyqty odan ärı küşeitu arqyly ekonomikalyq ärtaraptandyru äleuetı zor. İslam damu bankınıŋ prezidentı mälımdegendei, Aziia damu bankı özıne müşe eldermen, onyŋ ışınde Qazaqstanmen ūzaq merzımdı serıktes bolyp tabylady. İslamdyq qarjylandyrudy damytu maqsatynda bız IFC jäne AHQO tyǧyz qarym-qatynasta jūmys ıstedık. Qazaqstandaǧy islamdyq qarjylandyru rölın küşeitu maqsatynda granttar taǧaiyndadyq. Būǧan qosa, Qazaqstandaǧy islamdyq qarjylandyrudyŋ damuynyŋ basty bes problemasyn atap ötkım keledı. Bırınşıden, islamdyq qarajatty retteitın erejeler qajet. Ol banking, islamdyq banking jäne sukuk naryǧymen bailanysty. Ekınşı mäsele – ol islamdyq qarjylandyrudyŋ retteuışı bolyp tabylatyn jekelegen instituttardyŋ qūzyretın anyqtau. Sonyŋ ışınde AHQO, Qazaqstannyŋ Ūlttyq bankı, Qazaqstannyŋ qor birjasy bar. Iаǧni islamdyq qarjylandyrumen bailanysty sūraqtardy anyqtaityn retteuış. Üşınşıden, bankter men naryq kapitaly üşın ortaq erejeler qabyldanu kerek. Törtınşıden, riteildık qarjyǧa qoljetımdılıktı jeŋıldetu asa maŋyzdy. Qazaqstanǧa riteildık qarjylandyru onyŋ (Qazaqstannyŋ) öŋırlık habqa ainaluy üşın kerek. Besınşıden, forum qatysuşylary islamdyq qarjylandyruǧa şariǧat qaǧidalaryna säikes qadaǧalau qyzmetın küşeitu turaly aitty. Menıŋ oiymşa, būl – bärımızdıŋ aldymyzda tūrǧan mındetter. Aziia damu bankı Qazaqstan Ükımetı men AHQO-ny qoldap, Malaiziia, İndoneziia, Päkıstan, Bangladeş elderınıŋ ozyq halyqaralyq täjıribesımen bölısedı. Bolaşaqta bız mūnyŋ bärın Qazaqstan men AHQO-nyŋ damuymen bailanystyramyz.
Elina Sidorenko, Resei Memlekettık Dumasynyŋ kriptovaliuta boiynşa sarapşysy:
– Şyn mänınde men alǧaşqylardyŋ bırı bolyp AHQO turaly Reseide bır telearnaǧa aqparat berdım. Būl jerde tek aǧylşyn qūqyqtyq basqaru jüiesın qalyptastyryp qana qoimai, aǧylşyn-saksondyq sot jüiesın qūru ūsynyldy. Mūndai öte jaqsy bastamany qoldau qajet. Men bıraz uaqyttan berı smart-kelısım turaly aityp kelemın. Būl mäsele AHQO-nyŋ qūqyqtyq jüiesıne engızılgen. Būl – müldem basqa model jäne onyŋ negızı kelısım bolyp tabylady, al smart-kelısım – qajettı ärı mındettı formasy. Iаǧni ondaǧy qūqyqtyq jüie investorlardyŋ müddesın qorǧai alady. Men üşın ol eŋ basty ärı maŋyzdy mäsele bolyp tabylady.
