– Maǧan aifon kerek!
Toqtar üige tomsaryp kırdı.
– Aifony nesı, qūlynym-au? Telefonyŋ bar emes pe?
Anasy äp-sätte abdyrap qaldy.
– Nokia ma? Ūstaǧym kelmeidı ony. Synyptaǧylardyŋ bärı aifon men geleksi alǧan!
– Senıkınıŋ qai jerı kem? Qajet qyzmetterdıŋ bärı onda da bar ǧoi, – dep äkesı äŋgımege aralasty.
– Bılmeimın…
Toqtar az-kem tūrdy da, mūrnynyŋ astynan mıŋgır ettı:
– Aifon degen aty küştı…
Al kerek bolsa! «Küştı atyna» bola äke-şeşesınen smartfon sūraityn talai oquşyny köz körıp jür. Zaty qyzyqtyrmaidy, tek aty ǧana. Apple-dıŋ önımın kım ūstasa, sol – «krutoi»! «Krutoi» bolǧysy keletınder qyŋqyldap jürıp, ata-analaryna aifon aldyrtady. Bala degende olardyŋ da şyǧar jany bölek. Qaryzdanyp-qauǧalanyp jürıp, sūraǧanyn äperedı.
Jaqynda ǧana Ebates.com saity qyzyq zertteu jürgızıptı. Saualnamaǧa 12 men 17 jas aralyǧyndaǧy mektep oquşylary qatysqan. «Tuǧan künıŋe qandai syilyq qalaisyŋ?» degen sūraqqa respondentterdıŋ 51 paiyzy «tıstelgen almasy bar» gadjetterdı atapty. Iаǧni, olardyŋ 27 paiyzy – aifon, 24 paiyzy aipadty armandaidy eken.
Arman degennen şyǧady. Būdan ekı jyl būryn Siao Chjen esımdı 10-synypta oqityn qytailyq bozbala aipad üşın bır büiregın satyp jıbergen. Planşettı qatty armandaǧan ol üi ışınıŋ jaǧdaiy joǧyn eskerıp, ǧalamtor arqyly äldekımdermen kelısken. Büirek saudasy 22 myŋ iuanǧa baǧalanypty. Ota Hunan provinsiiasynda jasalǧan. «Estımegen elde köp» degen osy!
– Şäkırtterdıŋ köbı zamanaui smartfondardy qūr maqtan üşın ūstap jür, – deidı astanalyq ūstaz Baljan Toqtamysova. – Aǧylşyn tılınıŋ mūǧalımımın. Sabaq üstınde şäkırtterım onlain-sözdıktı paidalanady. Kıtap paraqtap jatqandary sirek. Qymbat telefony joqtar ondaida analarǧa qyzyǧa qarap otyrady…
Oidy oi qozǧap, bır künı on üş jasar jienımnıŋ aifonyna üŋıldım. Taŋnan keşke deiın bas almaitynyn körıp, qandai keremet bar eken dep oilaitynmyn. Ekranǧa sausaǧymdy süikep, «paraqtap» jatyrmyn: Vkontakte, Instagram, Whats App, Angry birds, Retrica, InstaSize, Snapseed… Bary osy! Onda da joǧarydaǧylardyŋ jartysy – suret öŋdeuge arnalǧan qosymşalar. Ekı-üşeuı – oiyn, qalǧany – äleumettık jelınıŋ baǧdarlamalary. Marqūm Stiv Djobs äigılı brendın mūndai jeŋıl-jelpı dünieler üşın oilap tappaǧan şyǧar…
Apple tūtynuşylaryna arnalǧan AppStore dükenınde oquşylarǧa arnalǧan paidaly qyzmetter jetıp artylady. Kıtap oqyǧyŋ kelse, iBooks kömekke keledı. Izdegen ädebietıŋdı tap ta, jüktep al. Biologiiany zerttegıŋ kelse, TED-tı aş. Adam psihologiiasynan bastap qarapaiym jasuşanyŋ qūrylysyna deiın täptıştep tūryp, beinematerial türınde tüsındırıp beredı. Al LinguaLeo barda aǧylşynşam naşar deudıŋ özı ūiat. Baǧdarlamadaǧy «aqyldy arystan» – saǧan tıl üireter jap-jaqsy ūstaz. Aita berseŋ, şynymen de paidasy bar dünieler öte köp. Tek solardy qajetıne jaratar jetkınşek tym az.
Botagöz MARATQYZY
