Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada «Ūlttyq teatr – ūlttyŋ ainasy» taqyrybymen Q. Quanyşbaev atyndaǧy memlekettık akademiialyq Qazaq muzykalyq drama teatrynyŋ bır top ärtısımen kezdesu keşı öttı. QR Eŋbek sıŋırgen qairatkerlerı Bolat Ybyraev pen Altynai Nögerbek, halyqaralyq «Kuzbass qūrmet ordenınıŋ» iegerı Quandyq Qystyqbaev syndy öner ordasynyŋ beldı akterlerı keşke jinalǧandarǧa teatrdyŋ tynys-tırşılıgı, özderınıŋ şyǧyrmaşylyǧy turaly äŋgımelep, teatr men kino älemınıŋ tūŋǧiyǧyna batyrdy.
Ötken aptada ǧana Bolat Ybyraevtyŋ şyǧarmaşylyǧyna 40 jyl toluyna orai öner ordasynda akterdıŋ benefisı öttı. Sonda ol «Ǧasyrdan da ūzaq kün» dramasyndaǧy özınıŋ şoqtyǧy biık rölı – Edıgenıŋ beinesınde körermenderımen qaitadan qauyşty. Būl qoiylymdy Ş. Aitmatovtyŋ «Borandy beket» romanynyŋ jelısımen Halyq qaharmany Äzerbaijan Mämbetov sahnalap, bas keiıpkerdıŋ rölıne akterdı özı taŋdap alǧan. Sol jönınde aitqan Bolat Ybyraev Äzerbaijan Mämbetovtıŋ özınıŋ şyǧarmaşylyǧynda da, jalpy teatrdyŋ ösu jolynda da alatyn ülken orny turaly äŋgımeledı. Sondai-aq, tarihi jäne äleumettık keiıpkerdıŋ arasyndaǧy aiyrmaşylyqty ajyratyp berdı.
Onyŋ aituynşa, tarihi keiıpkerdı somdau üşın akterge kelbet, müsın kerek. Onyŋ üstıne talai qūjattardy aqtaryp, oinaityn adamyndy äbden zerttep alu qajet. Al, äleumettık keiıpker akterdıŋ ıştei ızdenısın qajet etedı. Bıraq, tarihi keiıpkerdıŋ rölı äleumettık keiıpkerge qaraǧanda salmaqtylau kelgenmen, akterge qai röl berılgenıne qaramastan janyn salyp oinap şyǧu mındetteledı.
Bolat Ybyraev Edıgenıŋ beinesın somdaǧanda röldıŋ ışıne kırıp, özınıŋ janyn aiamady. Sonysymen qoiylymdy tamaşalaǧan körermendı täntı qyldy. Kıtaphana sahnasynda da sol rölınen alynǧan monologty oqyp, önerın paş ettı.
İä, akter jan-tänımen rölge berılgende ǧana sonyŋ jemısın köredı. Onyŋ jarqyn mysalyn Altynai Nögerbek keltırdı. Aktrissany teatr älemıne jetelegen özı keiınnen Baiannyŋ rölın somdaǧan Ǧ. Müsırepovtyŋ «Qozy Körpeş – Baian Sūlu» spektaklı eken. Oǧan sebepşı – kezınde S. Qojamqūlov atyndaǧy Jezqazǧan Qazaq muzykalyq drama teatrynda jürgende Qodardy somdaǧan akter Qonysbek Begaidarov bolyp şyqty.
«Qonysbek aǧa būl röldı oinaǧanda Qodardyŋ Baianǧa degen şeksız mahabbatyn körsettı. Qyzǧanyştan Qozyny öltıretını bar ǧoi, akterdıŋ rölge berılgenı sonşa, tıptı oiyny Qodardy aqtap alatyndai äser ettı. Sodan keiın teatrǧa qyzyǧa bastap, aqyry aktrissalyq joldy taŋdadym» dedı Altynai Nögerbek.
Akterlyq şeberlık turaly söz qozǧalǧanda Bolat Ybyraev sahna maitalmany Qūrmanbek Jandarbekovty eske aldy. «Qūrekeŋ Mäskeude «Qyz Jıbek» qoiylymyndaǧy Bekejandy oinap tūryp, sözın ūmytyp qalady. Şyǧar jol retınde külkını taŋdady. Söitıp, obrazda tūryp, saqyldap külgen ǧoi. Osy külkısı keiınnen spektakldıŋ ajyramas bölıgı bolyp kettı. Keiıngı akterler osy külkını sala almai, älek boldy» dedı ol.
Sahnada tūryp, sözdı ūmytu öz şyǧarmaşylyǧynda kezdeskenın aitqan Quandyq Qystyqbaev bır syryn aşty. «Oralda Mahambettıŋ rölın somdap tūrmyn. Basqa emes, ekınıŋ bırı bıletın «Han emessıŋ qasqyrsyn» öleŋın bastap, bır kezde qara basyp ūmyttym da qaldym. Pauza ornady. Abyroi bolǧanda keiıngı joldary esıme tüsıp, qara terge tüsıp oinap şyqtym äiteuır» dedı ol.
Būl jaǧdai Quandyqtyŋ akter retınde täjıribesı azdau kezınde oryn alǧan, sırä. Qazırgı teatr önerınde de, kinoda da ol eŋ sūranysqa ie akterlerdıŋ bırıne ainaldy desek, qatelespespız. Äsırese, körermenderdıŋ esınde ol somdaǧan tarihi keiıpkerler ūzaq saqtalatyndai. Solardyŋ ışınde D. Ramazannyŋ «Abylai hannyŋ armany» spektaklındegı basty röl, «Qasym» filmındegı ūltymyzdyŋ erek tūlǧasy Qasym Qaisenovtıŋ rölı özgelerden bölek şyqqandai. Osy rölı turaly özı: «Qasym aǧamyzdy oinamastan būryn ol jönınde tüsırılgen derektı filmdı körıp şyǧyp, bıraz kıtaptardy oqydym. Özım äskerge barmaǧan soŋ arnaiy äskeri daiyndyqtan öttım. Köbınese aş jüretın partizannyŋ rölın oinaityn bolǧan soŋ artyq salmaqty tastauǧa da tura keldı» deidı Quandyq Qystyqbaev.
Keşe ǧana elordada dübırlep toilanǧan Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧynyŋ baǧdarlamasyna kırgen «Mäŋgılık el» qoiylymynda Quandyqtyŋ enşısıne Kerei handy oinau būiyrdy. «Attyŋ üstıne mınıp söilegende erekşe ruhtanyp kettım. Maŋdaiymnan şyp-şyp ter şyǧyp, ülken jauapkerşılıktı sezındım. Jalpy odan alǧan äserım ülken boldy» degen ol keşke jinalǧandarǧa sondaǧy monologty oqyp berdı. Änşılık önerın de körsetıp, «Bızdıŋ eldıŋ jıgıtterı» änıne saldy. Altynai Nögerbek bolsa, körnektı aqyn Küläş Ahmetovanyŋ jyrymen susyndatty. Körermenderdıŋ arasynan suyrylyp şyqqan Jäniia degen qaryndasymyz Äbdımomyn Jeldıbaevtyŋ «Erke sylqym» küiın tögılttı.
Jalpy, keşke köbınese student jastar, oquşylar jinaldy. Olarǧa önege bolatyn äŋgımenı Ūlttyq akademiialyq kıtaphana bas direktorynyŋ orynbasary Ǧaliia Bökeiqyzy aityp berdı.
«Adam armanǧa ūmtylu kerek. Sol arman taŋdaǧan mamandyǧynyŋ şyŋyna jetuge öz septıgın tigızedı. Menıŋ aǧam, qazaqtyŋ körnektı jazuşysy Oralhan Bökei bala kezınde akter bolǧysy kelıp, keiın eseigende konservatoriianyŋ akterlerdı daiarlaityn bölımıne oquǧa tüstı. Onda ol qazırge belgılı aktrisa Güljan Äspetovamen bırge oqydy. Alaida anam bır künı qarsy şyǧyp, «Ärtıs bolǧanşa auylǧa qaityp, traktorşy bol» dep hat jazyp jıberdı. Sodan aǧam jazuşylyq joldy taŋdady. Alaida, akterlıktı janyndai jaqsy köretındıkten qalamynan prozamen qatar dramaturgiialyq tuyndylardy da tudyrdy» dedı bas direktordyŋ orynbasary.
Keş körermenderı ūiymdastyruşylar men qonaqtarǧa tamaşa äser syilaǧandary üşın alǧysyn jetkızdı. Soŋynda akterlerge eŋ qymbat qazyna – kıtap syiǧa tartyldy.
Amanǧali QALJANOV
