Astanadaǧy «№1 avtobus parkı» AQ-nyŋ tarihy elu jyldan asady. Bügınde elorda ǧana emes, jalpaq elımızge aty mälım mekemenıŋ abyroiy biık. Jolauşylar tasymaldaityn ūjymdardyŋ aldy. Mereke künı atalǧan aksionerlık qoǧamnyŋ basqarma töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Biiaahmet Bılälovpen kezdesıp, özı qyzmet ısteitın käsıporyn turaly äŋgıme örbıtken edık.
– Aǧa, sözdı ataǧy köpke jaiylǧan parkten bastasaq…
– Bızdıŋ №1 avtobus parkı 1964 jyly qūrylǧan. Mıne, biyl 53 jyl tolyp otyr. Baiqasaŋyz, ūzaq beles. Tarihy da ötken ǧasyrdan bastau alady. Materialdyq bazasy da myǧym. Aldyŋǧy orynda jürmız. Täjıribelı mamandar eŋbek etedı. Bügınde qaladaǧy 30 paiyzdan jolauşylardy tasymaldaimyz. Barlyǧy 32 baǧdarmen jūmys ısteimız. Künıne marşrutqa 335 avtobus şyǧady. Onyŋ ışınde 235-ı qala ışındegı adamdardy tasidy. Tüngı mezgılge de jaŋa baǧdar aşyldy. Saiajaiǧa da baratyndardy qamtamasyz etıp otyrmyz. Sonymen qatar, elorda ırgesındegı auyldarǧa 12 marşrut qatynaidy. 
– Olar qai eldımekenge barady?
– Talapker, Qajymūqan, Qaraötkel, Aqmol, Qabanbai batyr, Rahymjan Qoşqarbaev, Qoiandy, Jıbek joly sekıldı auyldarǧa jüredı. Keibır auyldarǧa jolaqy qūny qaladaǧy qoǧamdyq kölıktegı biletpen bırdei. Eger avtobus qaladan 50 nemese 100 şaqyrym asatyn bolsa, jolauşylar 150 teŋge töleidı. Odan keiın EKSPO halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesı qarsaŋynda 501,502 503, 504, 506 dep atalǧan jaŋa ekspress marşruttar ıske qosyldy. Äzırşe, būlar qanatqaqty joba retınde qolǧa alyndy.
Astanaǧa kelgen qonaqtarǧa qolaily. Mäselen, sız temırjol vokzaly men aeroporttan körmege osy kölık arqyly jyldam jetuge mümkındıgıŋız bar. Baǧasy da sonşalyqty qymbat emes. Eresekterge 150 teŋge bolsa, balalarǧa – 70 teŋge. Qazırgı künde elordada osyndai 40 ekspress avtobus jüitkıp jür.
– Avtobustardy jaŋartu jūmystary qalai jürgızılude?
– Ol bızde 2014-2015 jyldary bastaldy. Qazırde parkte 314 jaŋa avtobus bar. Olardyŋ bärı jolauşylar tasymaldaidy. EKSPO qarsaŋynda bıraz jaŋa kölıkter keldı. Älı de kelıp jatyr. Olardy esepke alyp jatyrmyz. Jaŋa avtobustardyŋ artyqşylyqtary köp. Halyqaralyq standarttarǧa tolyq jauap beredı. Adamdardy tasymaldauǧa öte yŋǧaily. Salondardyŋ ışı mūntazdai taza. Kün ysyǧanda salqyndatqyş jūmys ısteidı. Mümkındıgı şekteulı azamattardy kölıkke arbasymen mıngızıp alatyn elektrondyq jäne mehanikalyq qūrylǧy ornatylǧan.
– Mekemede qanşa adam eŋbek etedı?
– Bügınde parkte 1500 maman jūmys ısteidı. Onyŋ 800-ı kölık jürgızuşıler bolsa, 450-ı – konduktor. Qyzmetkerlerdıŋ bılıktılıgı joǧary dep aita alamyn. Öitkenı bızge jūmysqa tūrmas būryn adamdar bılıktılık kursynda oqidy. Odan ötpei jūmysqa qabyldamaimyz. Onda psihologtar därıs beredı. Olar adamdardyŋ bärın mūqiiat tekseruden ötkızedı. Solardyŋ joldamasymen qyzmetke qabyldanady. Ärine, jūmysty endı bastaǧan mamandarǧa erekşe köŋıl bölınedı. Arnaiy oqu kölıgımen barlyq baǧdarlardy tanystyramyz. Özderı de sol baǧytpen jürıp üirenedı.
Konduktor bır ǧana marşrutty emes, barlyq baǧdardy bılu kerek. Maqtandy demeŋız, bızdıŋ ūjym Qazaqstandaǧy eŋ aldyŋǧy avtobus parkı sanalady. Bızdıŋ täjıribemızben bölısuge elımızdıŋ ǧana emes, körşı memleketterden adamdar keledı. Atqaryp otyrǧan qyzmetımızdı körıp, riza bolady. Öitkenı mekemedegı mamandardyŋ bärı öz ısın jetık bıledı. 20-30 jyl ısteitın azamattar bar. Olardyŋ balalary qazır äke jolyn jalǧap, öz äuletınıŋ daŋqyn asyryp jür.
– Jalpy, jürgızuşıler men konduktorlarǧa qandai talap qoiasyzdar?
– Aldymen, avtobus bekıtılgen uaqyt kestesınen keşıkpei, jolauşylarǧa sapaly qyzmet körsetu kerek. Al konduktorlar bolsa qoǧamdyq kölıkke mıngen kez kelgen adamǧa jyly şyrai tanytyp, mädeniettı qarym-qatynas jasap, jolauşylardyŋ qoiǧan sūraqtaryna jauap beru qajet. Salonnyŋ tazalyǧyna bas män berıledı
.
– Keide jolauşylar tarapynan qoǧamdyq kölıktıŋ qyzmetıne köŋılderı tolmai jatatyn pıkırlerdı estıp qalamyz…
– Ol ras. Adamdarmen tyǧyz bailanysta bolǧandyqtan, türlı jaǧdailar kezdesedı. Bız jolauşylardan tüsken şaǧymdardy qarausyz qaldyrmaimyz. Aptasyna ekı ret tärtıptık keŋes ötedı. Sonda talqylaimyz. Mäselen, bır kısı «aialdamada kölıktı köp kütıp tūryp qaldym» dep şaǧym tüsıredı. Bızde barlyq baǧdardy körsetıp otyratyn jüie bar. Sol boiynşa avtobustardyŋ uaqyt aralyǧyn baqylaimyz. Eger şaǧym aitqan kısınıŋ pıkırı dūrys bolsa, jürgızuşıden sūraimyz. Ol aitady: «Osyndai köşede keptelıs nemese apattyq jaǧdai oryn alyp, keşeuıldep qaldym» deidı. Ony da eskeremız. Şaǧym aitqan jolauşyǧa sonyŋ sebebın tüsındıremız. Al konduktorlar adamdarǧa bilet bermei aqşa jinasa, ol tärtıp būzǧandyq sanalady. Oǧan aldymen bırınşı eskertu jasalady. Sodan soŋ sögıs, odan keiın qataŋ sögıs berıledı. Soŋǧy şara jūmystan şyǧarylady.
– Jaŋa elektrondy tölemaqy jüiesı qandai nätije berude?
– Bız ony avtobustarǧa engızdık. Nätijesı de jaman emes. Ol üşın arnaiy esep jürgızemız. Aiyna 20-30 paiyz qarjy tölem kartalary arqyly tüsedı. Ärine, ony barlyq jolauşylar qoldanyp kettı dep aita almaimyn. Jaŋa jüiege de bırte-bırte qalyptasamyz dep oilaimyn. Qysqasy, barlyq ärıptesterımdı kölık qyzmetkerlerı künı merekesımen qūttyqtap, eŋbekte tabys tıleimın!
– Rahmet, sızdı de meiramyŋyzben qūttyqtaimyz!
Azamat Esenjol
