Aiaq adamnyŋ pyraǧy bolsa, köz – jannyŋ şyraǧy. Jalǧannyŋ jaryǧyn, anaŋnyŋ aq jüzın eŋ alǧaş janyŋa quat, jüregıŋe şuaq qyp tüsıretın de maŋdaidaǧy «ekı jūldyz» közdıŋ qūdıretı. Bıraq közdıŋ qadırın közı köretınderden görı közı körmeitın zaǧiptar nemese közı naşar köretın jandar köbırek tüsınetın sekıldı. Ǧalym Nūrlanovtyŋ äŋgımesı bızge osyndai oi saldy.
Astana qalasy äkımdıgınıŋ «Ortalyqtandyrylǧan kıtaphanalar jüiesı» kommunaldyq memlekettık mekemesıne qarasty közı körmeitın jäne naşar köretın azamattarǧa arnalǧan arnaiy kıtaphananyŋ jetekşısı Ǧalym Nūrlanovty būryn eşkım köp bıle bermese kerek. Osydan bır apta būryn «100 jaŋa esım» jobasynyŋ ekınşı kezeŋınde jeŋımpaz atanǧan onyŋ eŋbek jolynyŋ özı – ülken hikaia.
Bala qiialy biıkke ūşyrdy
Qazır kıtaphana ısımen qatar, közı körmeitın jäne naşar köretın azamattarǧa Brail jüiesın, Braildı kompiuterdı tegın üiretetın Ǧalymnyŋ közı on jasynda syr berıptı. Tamyrlaryna suyq tigen közıne jergılıktı därıgerler allergiiaǧa qarsy därı berıp, tıptı asqyndyryp jıberıptı. Osylaişa qate qoiylǧan diagnozdyŋ kesırınen köru quaty -10-ǧa bır-aq tüsken ol şynysy qalyŋ közäinek kise de, taiaq tastam jerdı köre almaityn küige kırıptar bolypty. «Basynda köru quatymnyŋ älsızdıgın özım de sezbeppın. Tek künge şyqsam közım jasaurap, toqtamaityn. Menıŋ közımnıŋ jaqsy körmeitının eŋ alǧaş ūstazdarym baiqap, ata-anamdy şaqyrtty. Tūqymymyzda mūndai auru bolmaǧan soŋ, ata-anam būǧan mülde senbedı. Ūstazdarym ata-anamnyŋ közınşe taqtadaǧy jazulardy oqytqanda, közım körmei tūrsa da, şeşemnıŋ jüregı auyrmasyn dep ötırık oqyǧanym älı künge deiın esımde» dep Ǧalym keŋsırıgı aşyp otyryp qaldy.
Sonymen Ǧalymnyŋ közın Taraz qalasyna aparyp teksertken ata-anasy balasynyŋ közı tym naşar köretının bılıp, kışkentai ota jasatqanymen, onyŋ da şipasy bolmapty. Būl Ǧalymnyŋ 4-synyp oqyp jürgen şaǧy edı. Taqtany körudegı qiyndyq qaita-qaita aldynan şyǧa bergen soŋ, partasyn taqtaǧa taqap qoisa da köre almaǧan onyŋ oqu nätijesı de tömendei bastapty. «Oquǧa yntam küştı edı, bıraq közımnıŋ körmeitını jıgerımdı qūm qyldy. Balalar da «tört köz», «soqyr» dep aqymaq qylatyn. Ondai kezde eşkım joq jerge baryp, «nege būlai boldy?» dep aǧyl-tegıl jylap, ıştegı şerımdı tarqatyp qaitatyn edım. Iştei tausylyp, bordai ügılıp tūrsam da ata-anama köz jasymdy körsetken emespın» dep bır tynyp alǧan Ǧalym közı körmeitın jäne naşar köretın azamattarǧa kömek jasau bekımıne sol şaqta kelgenın aitty: közınde kemıstık bar balalardyŋ barlyǧynda bır ortaq psihikalyq erekşelık – olar kekşıl. «Nege basqalar közı körmeitın balalarǧa kömektespeidı?» degen sūrau ūdaiy janyn mazalap jüredı. Taqtany köre almaǧanymda qatar otyrǧan balanyŋ jazǧanyna qarasam, olardyŋ ata-analary «balamyzdyŋ üirenuıne kedergı jasady» dep ūstazdaryma şaǧymdanatyn. Mıne, sondai kezde «keiın közı körmeitın balalarǧa tegın kömek jasaimyn» dep şeştım.
Arnaiy medisinalyq joldamamen Taraz qalasyndaǧy emhanada emdelıp jatqan Ǧalym atalǧan qalada zaǧip jäne közı naşar köretın balalar oqityn mektep baryn estidı. Būl oqysam degen ümıtı öşıp, saly suǧa ketıp jürgen Ǧalymǧa qaita ümıt syilady. Sonymen 8-synyp oqyp jürgen Ǧalym Taraz qalasyndaǧy «Bolaşaq» mektep-internatyna oquǧa tüsedı. Būl mektep onyŋ bılım aluyna, bolaşaq josparlaryn jasauyna ülken mümkındık berdı. Bolaşaq jary, bügıngı jūbaiyna da sol mektepte kezdesedı.
Ǧalym mektep tauysqannan keiın, ata-anasy Almatyǧa qonys audarady. «Bolaşaq» mektep-internatyn bıtırgender densaulyǧyna bailanysty joǧary oqu ornyna tüsu üşın arnaiy test tapsyra almaityn edı. Attestat qana alyp, Almatyǧa barǧan ol äldebır tanysynyŋ kömegımen küzetşı bolyp qyzmet ısteptı. Bıraq kıtapqūmarlyq Ǧalymdy küzetşılık käsıptıŋ köleŋkesınde qaldyrǧan joq. Bos uaqyty bola qalsa, Almaty qalasyndaǧy respublikalyq zaǧip jäne köru quaty tömen azamattarǧa arnalǧan kıtaphanaǧa baryp, kıtap oqityn. Sonda ötıletın tegın kurstardyŋ bırın de qūr jıbermei qatysatyn ol Brail jazu jüiesın de osy aradan üirenıptı. «Braildı üirenıp alǧan soŋ bala küngı armanyma qanat bıttı. Men osy jerde qyzmet ıstep, üirengen bılımımdı basqalarǧa da üiretuım kerek dep şeşıp, tıke kıtaphana jetekşısıne baryp, osynda jūmys ıstegım keletının, qalaǧan jūmystyŋ üdesınen şyǧa alatynymdy aittym».
Kıtaphananyŋ sol kezdegı jetekşısı Gülbarşyn Rahymberdıqyzy qolynda diplomy joq, bıraq jıgerlı jıgıttıŋ betın qaqpai, jūmysqa aludyŋ şarty retınde jūmyspen qamtu ortalyǧy arqyly keludı aitypty. Osylaişa jūmyspen qamtu ortalyǧy arqyly jūmysqa ornalasqan Ǧalym ondaǧy jūmystyŋ eşqaisysyn jatyrqamaityn elgezek qyzmetker bolypty. «Men būl arada öz taŋdauym boiynşa Brail jüiesı jäne studiia bölımınde ıstedım. Menı bıreu jūmsasa, kömekke şaqyrsa «men de kerekke jaraidy ekenmın ǧoi» dep qatty quanatynmyn. Kıtaphana janynan şyǧarylatyn «RBNSG-Vesti» gazetınıŋ redaktory dekretke ketkende dizainyn da özı jasap, jurnaldyŋ 2-3 sanyn şyǧarǧan şaǧy da bolypty. «Dizain, jurnal şyǧaru jūmysyn būryn ıstep körmegen edım. Redaktordyŋ ketıp bara jatyp aitqanyn beketke deiın ere baryp jol-jönekei qaǧazǧa türtıp aldym da, qalǧanyn jaǧalasyp jürıp üirendım» dedı Ǧalym.
Armany Astanada jüzege asty
Kelısımşarttyŋ uaqyty bıtkennen keiın Ǧalym Astanaǧa kelıptı. Mūnda da süiıktı ısınen alystaǧysy kelmegen ol Gülbarşyn Rahymberdıqyzynyŋ jazyp bergen mınezdemesın köterıp, qazır özı basşy bop otyrǧan kıtaphanaǧa barady. Elorda törındegı būl kıtaphanada da Ǧalym siiaqty Brail jüiesın bıletın maman tapşy bolǧandyqtan, olar bırden jūmysqa alypty. Ǧalymnyŋ joǧary bılım alsam degen armany da osy arada oryndalyp, Kökşetau qalasyndaǧy Aqan serı atyndaǧy mädeniet kolledjın «Kıtaphana ısı» mamandyǧy boiynşa tämamdasa, keiın Ş.Uälihanov atyndaǧy Kökşetau memlekettık universitetınde tört jyl bılım alypty.
Qazır Ǧalymnyŋ basqaruyndaǧy kıtaphana öz oqyrmandaryna qajettı barlyq jaǧdaidy jasaǧan. Myŋnan asa oqyrmany bar. Jūmyspen qamtu ortalyǧy kömekke jıbergen qyzmetkerlerdıŋ järdemımen qys mezgılınde oqyrmandar qajet qylǧan kıtaptardy üiıne de jetkızıp beredı. Qarttar üiımen de tyǧyz bailanysta eken. Kıtaphanada Brail jüiesı boiynşa abonementke keltırılgen bes kompiuter, Braildı printer de daiyn. Oqyrmandar osy qūraldar arqyly özderıne qajet kıtaptardy Brail qarpıne auystyryp, printermen basyp şyǧaryp, kıtaptyŋ iısın sezıne otyryp oqi alady. Sonymen qatar «Bolaşaq» korporativtık qorynyŋ qoldauymen kıtaphana ışınen ölşemdı dybys jazu studiiasy aşylǧan.
Qazırgı uaqytta zaǧip jäne közı naşar köretın jandardyŋ basty mäselesı – qazaq tılındegı audio kıtaptardyŋ jetıspeuı. Qalaǧan aqyn-jazuşylardyŋ şyǧarmalarynyŋ audio nūsqasy oŋai tabyla bermeidı. Būryn şyqqan audio jazbalardyŋ köbı könerıp, syzylyp ketken. Bärı sifrlandyrylǧan qazırgı taŋda ony söiletetın jabdyq ta az. «Bızdıŋ maqsat – osy olqylyqtyŋ ornyn toltyru. Qazır osy studiiany paidalanyp, eskı kassetadaǧy kıtaptarymyzdy, disk pen fleşkaǧa köşırıp basu jūmystarymen ainalysyp jatyrmyz. Studiia aşylǧannan berı jüzden asa kıtapty jazdyq. Bızdı avtorlyq qūqyn alu mäselesı de qinaidy. Aldaǧy uaqytta Jazuşylar odaǧynyŋ Astana qalasy filialynyŋ basşylarymen de kezdesıp, avtorlyq qūqyq boiynşa kelısımşartqa otyrsaq degen oidamyz. Youtube kanalyn da aşpaqpyz» dedı Ǧalym bolaşaq josparyn da auyzǧa alyp.
«100 jaŋa esım» jobasynyŋ saltanatty räsımınde Ǧalym Elbasyna «Sızdıŋ kıtaptaryŋyzdyŋ audio jäne Brail nūsqasyn şyǧarsaq» dep ötınış jasapty. «Elbasy maqūldady. Būiyrsa, zaǧiptar jäne közı naşar köretın azamattar köp ūzamai Elbasynyŋ kıtaptaryn tyŋdap, Brailmen oqityn bolady. Qazır sonyŋ naqty jobasyn jasap jatyrmyz».
P.S: Mark Tven «HIH ǧasyrda ekı ataqty adam bar: onyŋ bırı – Napoleon, ekınşısı – Helen Keller» dep baǧalaǧan Helen Keller «Eger maǧan üş kündık jaryq berse» degen äigılı şyǧarmasynda: «Men oqyǧan kıtaptar men basqalardyŋ maǧan oqyp bergen kıtaptary menıŋ tastai qaraŋǧy älemımdı jarqyratqan şamşyraǧym ıspettı. Ol menı ömır aidynynda mäŋgı adastyrmaityn şamşyraǧyma ainaldy» degen edı. Sol siiaqty Ǧalym da özınıŋ būldyr älemın nūrlandyrǧan qūdırettı küş – kıtap dep bıledı. «Bılımnıŋ närı sıŋgen kıtapta bır ǧajaiyp iıs bar. Brailmen jazylǧan kıtaptardy sipalap oqyp otyrǧanda, sol iıs menıŋ tūla boiymdy balqytady. Älemdı sausaq ūşymen bolsa da sezındırgen taǧdyryma täube» dedı ol.
