Juyrda ötken «Nūr Otan» partiiasynyŋ XVIII qūryltaiynda Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev halyqtyŋ äl-auqatyn arttyruǧa, äleumettıŋ äljuaz toptaryna qoldau bıldırudı nyǧaituǧa baǧyttalǧan naqty tapsyrmalar bergenı mälım. Atap aitarlyǧy, Elbasynyŋ Ükımet pen äkımderge jüktegen mındetterı men bastamalary elordamyzdyŋ äleumettık saladaǧy jūmystaryna serpın bererı sözsız. Taiauda ötken Ükımet otyrysynda ministrler men äkımder halyqtyŋ älsız toptaryn qoldauǧa qatysty ıs-şaralar josparymen tanystyrdy. Astana äkımı Baqyt Sūltanov aldaǧy uaqytta elorda tūrǧyndarynyŋ tabysy qalai ösetını, halyqtyŋ äleumettık jaǧynan älsız toptaryn qoldau şaralary qalai jürgızıletını jönınde baiandap berdı. Onyŋ aituynşa, bügınge deiın barlyq deŋgeidegı äkımdıkter qyzmetkerlerı kömekke zäru 3 myŋnan asa tūrǧyn şaǧymyn qabyldaǧan. Olar barlyq tüitkıldı mäselelerdı bır jüiege keltırıp, bas qalanyŋ «äleumettık kartasyn» jasady. Äkım Elbasynyŋ tapsyrmasy boiynşa jergılıktı biudjet qaita qaralyp, äleumettık qoldauǧa jūmsalatyn qosymşa qarajatty ūlǧaitu üşın onyŋ şyǧyndar bölıgı qaita bölınetının mälım ettı.
Tabystyŋ ösımı jäne ömır süru sapasy
– Biyl qalanyŋ äleumettık salaǧa jūmsaityn şyǧyndary 150 mlrd teŋgenı qūraidy, būl – jalpy biudjet kölemınıŋ 35 paiyzy. 6 nauryzdaǧy mäslihat otyrysynda biudjettı naqtylau barysynda äleumettık kömekke mūqtaj jandarǧa 3 mlrd teŋgeden asa qarajat bölu qarastyrylady, – dedı Baqyt Sūltanov. Qala basşysy äleumettıŋ äljuaz toptaryn qoldau negızgı bes baǧytta jürgızıletının jetkızdı. Bırınşıden, tūrǧyn üige qatysty tölem töleu 18 paiyzǧa ösedı. Ekınşıden, köpbalaly otbasylarǧa kömır satyp aluǧa kömek berıledı. Qarajat kölemı 8 ailyq eseptık körsetkışten 16 ailyq eseptık körsetkışke deiın ūlǧaiady. Üşınşıden, autizmmen auyrǧan balalarǧa arnaiy qyzmet körsetuge biudjetten 40 mln teŋge bölınedı. Qaladaǧy invataksi sanyn 23-ten 46-ǧa köbeitudı josparlap otyrmyz. Törtınşıden, biyl jūmyssyzdardy qoǧamdyq jūmystarmen qamtamasyz etu 500-den 1000 adamǧa deiın ösedı jäne olardyŋ jalaqysynyŋ kölemı 48 myŋnan 84 myŋ teŋgege köbeiedı. Besınşıden, äleumettık kömekke zäru balalarǧa bılım aluyna jäne tūrmystyq qolaily jaǧdai tuǧyzuǧa köŋıl bölınedı. Naqtyraq aitqanda, köpbalaly otbasynan şyqqan oquşy men student qoǧamdyq kölıkte jüruge jeŋıldıgı barlar qataryna qosylady, mektepte 11-synypqa deiın ystyq tamaqpen qamtamasyz etıledı, kanikul kezınde emdeu-sauyqtyru oryndaryna 1000 oryn berıledı, bır balaǧa 20 myŋ teŋgege deiın mektepke qajettı kiım jäne qūraldarmen jabdyqtalady. Būǧan qosa, jalpy tabysy üş künkörıs deŋgeiınen aspaityn köpbalaly otbasylardyŋ balalaryna Astanadaǧy joǧary oqu oryndarynda oquǧa jekelegen granttar berıledı.
Ekınşı jartyjyldyqtan bastap biudjet salasy qyzmetkerlerınıŋ jalaqysyn köteru men köpbalaly otbasylarǧa berıletın atauly äleumettık kömek kölemın arttyrudy tiıstı ministrlıktermen bırlesıp, talqylap jatyrmyz.
Tömen tabys pen arzan baspana
Qala basşysy tabysy tömen azamattardyŋ baspana satyp alu mäselesınıŋ qalai şeşıletının de tüsındırıp berdı. Onyŋ aituynşa, biyl «Tūrǧyn üi qūrylys salymdary jüiesı arqyly nesielık üiler salu» baǧyty boiynşa 900 päter paidalanuǧa berıledı. Qalanyŋ biudjetınde 2000 tūrǧyn üi sertifikatyn beruge 2 mlrd teŋge qarastyrylǧan. Sondai-aq baspananyŋ qoljetımdılıgın qamtamasyz etu maqsatynda «Nūrly jer» tūrǧyn üi qūrylysy memlekettık baǧdarlamasynyŋ aiasynda päter aludyŋ kezegınde tūrǧandarǧa jaldamaly baspana esebınde 731 päter beru josparlanǧan. Ol päterler bolaşaqta satyp alu qūqymen jalǧa berıledı.
– Memleket basşysynyŋ «Nūr Otan» partiiasynyŋ qūryltaiynda bergen tapsyrmalaryna säikes, bız qoljetımdı baspananyŋ qūrylysyna respublikalyq biudjetten qosymşa qarajat böludı qarastyramyz. Oǧan qosa, jergılıktı biudjettı oŋtailandyru esebınen ünemdelgen qarjy osy maqsattarǧa jūmsalady, – dedı Baqyt Tūrlyhanūly.
Ol biyl paidalanuǧa berıletın jaldamaly tūrǧyn üilerdıŋ kölemı ekı esege deiın artatynyn mälımdedı. Aldaǧy jyldary olardyŋ kölemı üş esege deiın artuy tiıs. Äkım qazırgı kezde baspana aludyŋ kezegınde 45158 adam tūrǧanyn, sonyŋ ışınde 20271-ı – halyqtyŋ äleumettık jaǧynan älsız toptaryna jatatyndar, 22115-ı biudjettık mekemelerdıŋ qyzmetkerlerı ekenın atap aitty.
Qalanyŋ keşendı damuy
2019-2021 jyldarǧa arnalǧan respublikalyq biudjette injenerlık jäne äleumettık infraqūrylymdy damytuǧa 174,5 mlrd teŋge, sonyŋ ışınde 2019 jylǧa 77,1 mlrd teŋge qarastyrylǧan. Soǧan qaramastan, 2019-2023 jyldarǧa arnalǧan keşendı josparǧa säikes, qosymşa qajettılık 413,6 mlrd teŋge, sonyŋ ışınde 2019 jylǧa 75,2 mlrd teŋgenı qūraidy.
– Mūndai şyǧyndar aldaǧy 5 jylda 121 şaqyrym avtokölık joldaryn saluǧa, jylu jäne elektr quatyn ūlǧaituǧa, sumen qamtamasyz etu jäne su būru jelılerın saludy qamtamasyz etuge, Köktal-1, Köktal-2, Temırjolşylar, Oŋtüstık-şyǧys tūrǧyn üi alaptaryn tabiǧi gazǧa qosuǧa, 9 myŋ jalǧa berıletın jäne nesielık päter saluǧa, qalanyŋ şetkı aimaqtaryn odan ärı abattandyruǧa mümkındık beredı, – dedı äkım. Ol mūndai qajettılık salalyq ministrlıktermen kelısu kezınde eskerıletının aitty.
«Rezeŋke» päterler mäselesı oŋ şeşıledı
Halyq arasynda «rezeŋke» päterler dep atalyp ketken köp adamdar tırkelgen tūrǧynjailar mäselesı de kün tärtıbınen tüspei keledı. Qala basşylyǧy būl mäselenı qalai şeşedı? Baqyt Sūltanov mälım etkendei, elorda äkımdıgı Köşı-qon üderısterın retteu erejelerıne özgerıs engızu jobasyn äzırleptı. Aita ketelık, būl erejelerde memlekettık tūrǧyn üi qorynyŋ päterlerınde bır adamǧa şaqqanda 15 şarşy metr esebınen tūrǧylyqty jerı boiynşa azamattardy tırkeudı şekteu qarastyrylǧan. Mūndai şekteu 6 nauryzda ötetın mäslihattyŋ otyrysynda deputattar nazaryna ūsynylady.
