«Qazaqtyŋ ūly dalasy men halqyna, stalindık quǧyn-sürgınnıŋ qiyn jyldarynda bızdı keudemızden itermei, dostyq qolyn sozǧany üşın raqmet dep aitudan jalyqpaimyz. Bız qazaq halqynyŋ meiırımdılıgı men jomarttyǧyn eşqaşan ūmytpaimyz. Sondai-aq mūny keleşek ūrpaqtarymyzǧa da aityp otyramyz» deidı Alǧys aitu künı et jüregı eljıregen, bügıngı taŋda 87 jasqa tolyp otyrǧan «Vainah» şeşen-inguş etnobırlestıgınıŋ töraǧasy Salman Geroev.
– Sol kezdegı jetı jasar bala menıŋ jantürşıgerlık oqiǧalar köz aldymnan öttı.1944 jyly aqpannyŋ 23-ı künı taŋǧy saǧat 5-te auyldaǧy şeşender men inguşterdıŋ päterlerıne qarulanǧan sarbazdar men ofiserler kırdı. Olar tūrǧyndarǧa zattaryn jinap, köşke daiyndaluǧa 15 minut ǧana uaqyt berdı. Barlyǧyna tek qol jükterın aluǧa rūqsat etıldı. Bas-aiaǧy 4 saǧat ışınde barlyq halyq mal tieitın vagondarǧa tielıp, şyǧysqa attandy. Mūnda qarttar, äielder jäne men siiaqty köptegen balalar da boldy. Vagondardaǧy qaruly küzetşılerdıŋ qataŋ baqylauynda bolǧan olar qaida bara jatqanynan beihabar edı.
Jüz seksen vagonǧa tiegen olardyŋ ışınde 493269 şeşen jäne inguş ūlty bolǧan. Jolda 1272 adam qaitys boldy. Būdan bölek, 50 adam türlı qarsylyq tanytqany üşın, alyp kele jatqan küzetşılerdıŋ qolynan qaza tapty. Sondai-aq alǧaşqy uaqytta jaŋa klimattyq jaǧdailarǧa beiımdelmegen myŋdaǧan adam aştyqtan, suyqtan jäne türlı aurudan köz jūmdy.
Bızdı qazaq halqy qūşaq jaia qarsy aldy. Şeşender men inguşter mūsylman dının ūstandy. Sonymen qosa, olar qazaqtar sekıldı eŋbekqor boldy. Kelgen kezde qarttar men balalar jergılıktı qazaqtarmen tez dostasyp kettı.
Tıptı qos ūlt pen qazaqtar arasynda dästür boiynşa jaqyndastyq ta paida boldy. Uaqyt ötken saiyn vainahtar bırte-bırte jaŋa Otanyna üirene bastady. Bız qazaq jerınde öz mädenietımız ben tereŋ tarihi salt-dästürımızdı saqtap otyrmyz.
Qiyn-qystau zamanda qazaq halqy elge kelgenderdıŋ eşqaisysyn şettetpedı. Olardy bauyryna basty jäne bır japyraq nandy bölısıp jedı.
Sol üşın qazaq halqyn qūrmetteimız. Jappai qonys audaru kezınde osyndai meiırımnıŋ arqasynda vainah halqynyŋ jartysy ölımnen aman qaldy.
Salman Geroev,
«Vainah» şeşen-inguş
etnobırlestıgınıŋ töraǧasy
