Astana qalasy kün ötken saiyn damyp kele jatqandyqtan, mūnda keletın halyqtyŋ qarasy qalyŋ. Mıne, osy elordaǧa şalǧai öŋırlerden keluşı azamattardyŋ eŋ bırınşı taban tırer jerı – temır jol vokzaly.
«EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesıne orai mamyr aiynyŋ aiaǧynda su jaŋa temır jol vokzaly paidalanuǧa berılmek. Demek, Astana Almaty qalasynan keiın ekı temır jol beketı bar elımızdegı ekınşı qala bolady. Jalpy kölemı 120 myŋ şarşy metr bolatyn nysandy eŋ soŋǧy tehnologiialar boiynşa «Qazaqstan temır joly» ŪK» AQ salyp jatyr. Vokzaldyŋ ūzyndyǧy 630 metr bolsa, enı 120 metrdı qūraidy, al onyŋ biıktıgı 49,5 metr bolady.
– Jaŋa temır jol beketı kün saiyn 35 myŋǧa juyq jolauşylardy kütıp alyp, şyǧaryp salady. Al qazırgı vokzal täulıgıne nebärı 7 myŋ jolauşyny qabyldaidy. Jobanyŋ taǧy bır erekşelıgı, jürdek poiyzdar alty qabatty bekettıŋ ışıne kırıp, jolauşylarǧa qyzmet körsetpek. Būdan bölek, avtokölıkke arnalǧan vokzalǧa kıreberıste 9,75 metrlık qabatta temır jol platformasy bar. Būl – bekettıŋ aldynda kölıkter tyǧyny bolmas üşın jasalyp jatqan şarua, – deidı «Qazaqstan temır joly» ŪK» AQ ökılı.
Alty qabatty temır jol vokzaly keşenınde barlyq qyzmet türlerı körsetıledı. Mäselen, keşende jük qoiatyn orynnan bastap, ashana, medisinalyq qyzmet körsetetın bölım, avtotūraqqa deiın qarastyrylǧan. Būdan bölek, jolauşylarǧa 24 saǧat boiy qyzmet körsetetın qonaqüiler paidalanuǧa berıledı. Al halyqqa qolaily boluy üşın elektrondyq bilet alu jüiesı men jedel jūmys jasaityn internet ıske qosylady.
TEMIR JOL – EKONOMİKA LOKOMOTİVI
Būǧan deiın «Myŋjyldyq» saiabaǧynyŋ maŋaiynda ornalasqan Astana jaŋa temırjol vokzaly aumaǧynyŋ damu tūjyrymdamasy bekıtılgen bolatyn. Atalǧan jobaǧa tūrǧyn üi keşenderı, biznes ortalyqtar, qonaqüiler, mektepke deiıngı jäne mektep ūiymdary kıredı. Būdan bölek, kommersiialyq ǧimarattardyŋ audany – 656 032 şarşy metr, biznes ortalyqtar 507 660 şarşy metr aumaqty alady. Al qonaqüiler, apartamentter 304 375 şarşy metr aumaqta ornalasady. Al tūrmystyq qyzmet üşın 126 000 şarşy metr aumaq bölıngen.
Demek, jaŋa temır jol vokzaly aşylǧannan keiın elordanyŋ ekonomikalyq jaǧdaiy jaqsaryp, örkendei tüsedı. Ekonomist Saparbai Jobaevtyŋ aituynşa, vokzal kez kelgen aimaqtyŋ ekonomikalyq ösuıne bırden-bır türtkı bolady.
– Mäselen, kezınde Almatydaǧy eskı temır jol vokzaly jolauşylar men jük tasymaldauǧa jetpei, belgılı bır deŋgeide kedergı keltırgen edı. Almaty eldıŋ ortalyǧy bolǧannan keiın talapqa sai ärı halyqqa kündız-tünı qyzmet körsetetın ekınşı vokzal salu öte maŋyzdy bolatyn. Sol siiaqty elordada «EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesı ötetındıkten, mūnda ülken bekettıŋ bolǧany – qūptarlyq dünie. Öitkenı Astana eldıŋ ortalyǧy bolǧannan keiın, temır jol beketınıŋ halyqaralyq talaptarǧa sai bolǧany abzal. Onyŋ üstıne atalǧan nysan Astananyŋ ǧana emes, sonymen qatar küllı elımızdıŋ ekonomikasynyŋ damuyna äser etedı, – deidı ekonomist.
Bügınde älemde jük tasymaldaudyŋ bırneşe türı jaqsy damyp otyr. Aitalyq, avtomobil men ūşaq jäne kememen jük tasymaldau jaqsy jolǧa qoiylǧan. Bıraq ta ekonomikasy damyǧan memleketter älı künge deiın temır jol beketıne negızgı basymdyqty berıp otyr. Sebebı ekonomikanyŋ damuy temır jol qyzmetınıŋ sapaly boluyna bailanysty.
TURİSTER KÖBEIE TÜSEDI
Būǧan deiın de Astanaǧa elımızden jäne şet elden qonaqtar kelıp, saiahattaǧandy jaqsy köretın edı. Jaŋa temır jol vokzaly paidalanuǧa berılgennen keiın, turisterdıŋ sany odan saiyn arta tüsetın bolady. Al turisterdıŋ Astana qalasyna at basyn būryp, aialdauy elorda ekonomikasyna qalai äser etedı?
– Baiqauymşa, jaŋa temır jol vokzaly, negızınen, jolauşylar üşın jūmys jasaidy. Demek, elordanyŋ turizmı būǧan deiıngı kezeŋdermen salystyrǧanda aitarlyqtai arta tüsedı. Öitkenı otandyq jäne şeteldık qonaqtardyŋ Astanaǧa kelıp, qydyryp ketuıne qolaily jaǧdai tuyp otyr. Onyŋ üstıne elorda alty joldyŋ torabynda ornalasqandyqtan, Astananyŋ ırgesınde ornalasqan öŋırlerde aitarlyqtai ekonomikalyq ösım baiqalady. Özge öŋırlermen salystyrǧanda Astananyŋ turizmı joǧary deŋgeide damyp jatyr. Al jaŋa vokzal aşylǧannan keiın turisterdıŋ sany odan saiyn artyp, qala qazynasy köbeie tüsedı, – deidı Saparbai Jobaev.
«EKSPO-2017» halyqaralyq körmesıne keletın qonaqtar Astanaǧa ǧana emes, sonymen qatar elımızdıŋ özge de öŋırlerıne barǧysy keletını – belgılı jait. Mıne, osy qonaqtar jaŋa vokzal arqyly elımızdıŋ kez kelgen aimaǧyna saparlai alady. Sondyqtan da soŋǧy kezderı jedel jüretın poiyzdardyŋ sany artyp kele jatyr.
Jalpy kölemı 120 myŋ şarşy metr bolatyn temır jol beketı eŋ soŋǧy tehnologiialar boiynşa salynyp jatyr. Vokzaldyŋ ūzyndy 630 metr bolsa, enı 120 metrdı qūraidy, al nysannyŋ biıktıgı 49,5 metr bolady
POIYZDAR JİI JÜRSE
Jasyratyny joq, elımızde älı künge deiın baiau jüretın poiyzdar bar. Osyndai poiyzdardyŋ kesırınen otarbaǧa degen eldıŋ oiy būzylyp, ärtürlı äzıl äŋgımeler aitylyp jür. Alaida qanşa synaǧanymyzben, jürdek poiyzdyŋ qyzmetıne jügınbei taǧy tūrmaimyz. Ekonomist temır jol salasyndaǧy kemşılıkterge bırneşe mäsele sebep bolyp otyrǧanyn aitady. Sonyŋ bırı ūlan-baitaq jerımızdı jalǧaityn töte joldyŋ bolmauy bolyp otyr.
– Europa elderınde halyqtyŋ basym bölıgı poiyzben jürgendı qoş köredı. Mäselen, qalanyŋ syrtynda tūratyn halyqtyŋ jūmysqa baryp-keluıne yŋǧaily jaǧdai jasalǧan. Ökınışke qarai, bızdıŋ elde älı de bolsa būl mäsele aqsap tūr. Mysaly, mereke qarsaŋynda Qytaidyŋ temır jol vokzalynda är bes minut saiyn poiyz jolǧa şyǧyp otyrady. Al Şveisariia memleketınde oqyǧan kezımde är 10 minut saiyn poiyz jüretın edı. Bızdıŋ elımızdegı poiyzdar, ökınışke qarai, künıne 20-30 reis qana jūmys jasaidy. Europa elderı men Amerikada poiyzdyŋ barmaityn jerı joq. Al elımızdıŋ jer kölemı ülken bolǧannan keiın, däl atalǧan memleketterdei temır jol salu qiyn şyǧar, – deidı ekonomist.
Alaida ol soŋǧy 20-25 jyldary elımızdıŋ bıraz aimaǧynda jaŋadan temır jol salynyp, Aqtöbeden Qostanai qalasyna töte jolmen baruǧa mümkındık jasaldy. Äitse de, Oral qalasyna Resei arqyly kırmeitındei temır jol salsaq, nūr üstıne nūr bolar edı degen pıkır de aitylady. Al ötken jyly «Jezqazǧan-Sekseuıl-Qyzylorda» baǧytynda qatynaityn jolauşylar poiyzy ıske qosyldy.
Būryn Jezqazǧannan şyqqan poiyz Qaraǧandy, Saryşaǧan, Şu odan ärı Şymkent pen Türkıstan arqyly Qyzylordaǧa ekı jarym täulıkte jetetın. Al jaŋa jol odan äldeqaida qysqa. Naqtyraq aitsaq, Qarsaqbai, Qosköl, Sekseuıl, Qazaly syndy eldı mekenderden ötıp, soŋǧy nüktege 24 saǧatta aparady.
Bügınde «Özen jaǧalaǧannyŋ özegı talmaidy» degen sözdıŋ ornyn temır jol basty. Sebebı temır jol beketın betke alǧan adamnyŋ aştan qatyp, köşten qalmaityny belgılı bola bastady. Osy eseppen alsaq, elordada aşylǧaly jatqan temır jol vokzaly köp adamǧa jūmys tabuǧa mümkındık beredı. Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiını, temır jol beketın jaǧalaǧan halyqtyŋ jaǧdaiy jaman bolmaidy.
Serık QŪDAIBERGENŪLY,
«Astana aqşamy»
