Qalyŋ qazaqqa Qyrym Altynbekovty tanystyryp jatudyŋ qajetı joq. Qazaqtyŋ san ǧasyrlyq tarihyn «tırıltu» jolynda ter tögıp jürgen suretşı-restavratordy bügınde bılmeitın adam kemde-kem. Basqa eŋbegın aitpaǧanda, Parijdegı ataqty Luvrda täjıribeden ötken tūŋǧyş ärı äzırge jalǧyz qazaq. Qyrym Altynbekovtyŋ el tarihyn tügendeuge sıŋırgen eŋbegı ūşan-teŋız. Mıne, būrnaǧy künı ataǧy alysqa ketken restavratordyŋ qolymen jaŋǧyrǧan tuyndy elorda jūrtşylyǧyna ūsynyldy. Avtordyŋ QR Tūŋǧyş Prezidentınıŋ mūrajaiyna qoiylǧan jeke şyǧarmaşylyq körmesı «Köşpendıler mädenietı» dep atalady.
Tarihty tügendei kele darhan dalaǧa ielık etken babalarymyzdyŋ batyrlyǧy men köşpendıler örkenietınıŋ kemeldılıgın paş etetın zattai aiǧaqtarǧa qol jetkızdık. Alaida, sol ǧasyrlar boiy jer astynda jatqan qūndylyqtardy qalpyna keltıru bastapqy jūmysqa qaraǧanda äldeqaida qiyn. Elımızde tarihi zattardy qaita qalpyna keltırumen ainalysatyn mamandar joqtyŋ qasy. Bıle bılsek, bügınde elımızdıŋ bas mūrajaiynda tūrǧan «Altyn adam» aspannan salbyrap tüsken joq. Törtkül dünienıŋ tarihşylaryn taŋ qaldyrǧan «Berel» qorǧanyn bıreu bere salǧan joq. Olardy jaŋǧyrtqan özımızdıŋ mamandar. Äsırese, sol qūndylyqtarǧa jan bıtırgen bırden-bır adam – bız äŋgıme etıp otyrǧan Qyrym Altynbekov desek qatelespeimız.
Sanaly ǧūmyryn qazaqtyŋ ejelgı mädenietı men bai tarihynyŋ bolǧanyn däleldeuge arnaǧan Qyrym Altynbekovtyŋ kolleksiiasynda 1 myŋǧa juyq jädıger bar. Aituynşa, bas qaladaǧy körmege eŋbegınıŋ on paiyzǧa juyǧyn ǧana äkelıptı. «Öitkenı olardyŋ barlyǧyn elordaǧa alyp kelu mümkın bolmady. Mūnda kelgender bızdıŋ eldıŋ tarihy, mädenietı qandai bolǧanyn zat türınde tanyp, onyŋ alǧaşqy küiı men restavrasiiadan ötkennen keiıngı qalpyn köre alady» dep bastady bızben äŋgımesın.
– Täuelsızdıgımızdıŋ arqasynda bız joǧalyp ketuge şaq qalǧan baǧzy mūralarymyzdy qaita jandandyryp, qaitadan tületuge mümkındık aldyq. Būl jerde men qola däuırden bügıngı zamanǧa deiıngı Ūly dala tarihyn körsetkım keldı,– deidı körme avtory.
Körme ekspozisiiasyna ondaǧan rekonstruksiialar, köşpendıler dünietanymynyŋ syryn aşatyn, bırneşe myŋdyq tarihy bar zergerlık būiymdar, at äbzelderı men qaru-jaraq ülgılerı qoiylǧan. Sondai-aq, keluşılerge Qyrym aǧamyzdyŋ qolynan şyqqan tarihi jäne mädeni eskertkışter, ejelgı qazbalardyŋ köşırmelerı men tūtas keşender ūsynylǧan. Onyŋ arasynda Esık qorǧanynan şyqqan «Altyn adam», Araltöbe qorǧanynyŋ «Sarmat kösemı», «Berel» qorǧanynan tabylǧan arheologiialyq qazbalar, saqtardyŋ
salttyq qazany, ǧūndardyŋ zergerlık būiymdary, Türık imperiiasynyŋ bairaǧy, saq kösemınıŋ bairaǧy, han jūbailarynyŋ kiım-keşekterı de bar.
Būǧan deiın avtordyŋ şyǧarmaşylyq körmelerı Chehiia, Angliia, AQŞ, Resei, Türkiia, Belgiia, Avstriia syndy älemnıŋ bırqatar elderınde ötken. Öz elımızde būǧan deiın nebärı ekı-aq körmesı ötıptı. Bırı – Almatyda, endı bırı – ötken jyly 7 qysqy Aziia oiyndaryna arnalǧan keşendı körmege qatysqany edı. «Ekeu-aq» dep azsynatynymyz, tastaǧy tarihty jaŋǧyrtyp jürgen jalǧyz mamanymyzdyŋ körmesın on jylda bır emes, jylyna on ret ötkızsek te köptık etpeidı-au. Äiteuır, elorda künı qarsaŋynda «Nūr Otan» HDP Astana qalalyq filialy demeu berıp, ūiymdastyru jūmysyn qolǧa alypty.
Äŋgıme soŋynda QR Suretşıler odaǧynyŋ müşesı, QR Körkemöner Akademiiasynyŋ akademigı, «Qūrmet» ordenınıŋ iegerı Qyrym Altynbekov jyldar boiy jinaǧan eŋbegınıŋ bır ūşqynyn elordalyq aǧaiynǧa tanystyruǧa mümkındık bergen būl körmenı ūiymdastyrǧan belsendılerge zor alǧysyn bıldırdı. Aita keteiık, qola däuırınen bügınge deiıngı qazaq dalasynyŋ tarihymen tanysamyn degen körermen aidyŋ soŋyna deiın Tūŋǧyş Prezident mūrajaiyna kelıp «Qyrym aralynyŋ» jūmysyn köre alady.
