Astana qalasy äkımdıgınıŋ qoldauymen elordanyŋ 25 jyldyq mereitoiyna arnalǧan «Jasai ber, jainai ber, Astana!» respublikalyq müşäira jeŋımpazdary anyqtaldy. Aqyndar alamanyna elımızdıŋ är aimaǧynan belgılı jyr jüirıkterı bastap, jas talapkerler qostap 100-den asa aqyn qatysty.
Müşäiraǧa tüsken şyǧarmalardyŋ ışınde kölemdı dastandar da boldy. Konkurs şartynda poema bolmaǧandyqtan, būl şyǧarmalar qazylar alqasynyŋ talqysyna ūsynylmady. Belgılı qalamgerlerden qūralǧan qazylar alqasy şyǧarmalardy sūryptai kele 12 aqynǧa bäige berdı.
Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ hatşysy, osy ūiymnyŋ Astana qalasy filialynyŋ direktory, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Däuletkerei Käpūly töraǧalyq etken qazylar alqasynyŋ qūramynda Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Nesıpbek Aitūly, belgılı aqyn Sūraǧan Rahmetūly, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory Bauyrjan Jaqyp, jurnalist-publisist, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Janbolat Aupbaev, aqyn, ädebiet zertteuşısı-synşy Aqedıl Toişaŋ boldy. Müşäira jüldegerlerınıŋ öleŋderın nazarlaryŋyzǧa ūsynamyz!
ǦALYM JAILYBAI bas jülde
ASTANANYŊ ASPANY
Astananyŋ aspany…
Aidai aşyq,
Kök pen jerdıŋ arasy aimalasyp…
Saryarqanyŋ saǧymy saida adasyp –
Kökjiekter barady qaida qaşyp?
Astananyŋ aspany…
Kündei jaryq,
Aq säulesı köşedı bırge ainalyp.
Ilgerıge ırkılmei keruen tartqan –
Tünderı de kırpıgın ılmeidı anyq.
Töbel bie soidyryp,
töske köşıp,
terbeteiın dep edım keşke besık.
Qaraötkelden qara öleŋ örgızeiın –
Esıl de, esıl Esılden eskek esıp.
Būl jalǧannan ızdeidı aqyn baqyt,
Janyndaǧy jalynyn lapyldatyp.
Baqtarynyŋ basyna qūs qondyram –
Aqpanynyŋ aiazyn saqyldatyp.
Astananyŋ aspany…
aşyq taŋdai,
Ömırıŋnıŋ özenın tasytqandai.
tamyrynda taǧdyry – tal-teregı –
qoltyqtasyp barady ǧaşyqtardai.
Qūstarynyŋ kernegen jyr kömeiın,
Äuenıne qūlaq sap ülgereiın.
Qūrtqa-kündı kögıŋde külımdetıp –
Būlttaryŋdy ysyryp bır köreiın.
Berekesı baitaqtyŋ belaǧaştan,
Kökeiımde könermes-köne dastan.
…Bas qalanyŋ basyna baq bailadym
Astananyŋ aspany – bölek aspan!…
II
Apaitöstı Arqada arystan bel, Astana,
Taǧdyrlary talaidyŋ tabysqan jer, Astana.
Has sūludyŋ örılgen qos būrymy sekıldı –
Esıl-Nūra egızım qauyşqan jer, Astana.
Keruen tartqan künderde şaiqalmaǧan
qaimaǧy,
Būl Astana – narkesken namysymnyŋ
qairaǧy.
Bäiterektıŋ basynan jelbıreidı
qaitadan –
Abylaidyŋ qolynan susyp ketken
bairaǧy.
Közaiym bop köz tıkken jarty ǧalam –
Astana,
Aqbozyndai Alaştyŋ arqyraǧan –
Astana.
Talailardyŋ yrysy asyp-tasyp Arnadan
Qabanbaidyŋ qylyşy jarqyraǧan,
Astana!
Ai nūryna qarasam aiǧaq keşken,
Astana,
Bes qaruyn boiyna sailap köşken,
Astana.
Botalaǧan közınıŋ jasyn sürtıp
jelmenen –
Säken aǧam tar jolda taiǧaq keşken,
Astana.
Jūmabektei arysym Haqty oilaǧan,
Astana,
Qazynaly Qanyşym baq bailaǧan,
Astana.
Esıl de esıl künderde toǧaiyna Esıldıŋ –
Aqan serı babam kep at bailaǧan, Astana.
Erke Esıldıŋ janary möldıregen, Astana,
Eldıgımnıŋ kök Tuy jelbıregen, Astana.
Tılegıne jūrtymnyŋ tırek bolyp
jaralyp –
Jüregıme jattalǧan sol bır öleŋ, Astana!
III
Aǧaraŋdap Anamnyŋ oramaly,
Aq būlttarǧa ainalar odan ärı…
…Esıl-Nūra boiynda eŋku şalyp
Jylqy aidadym tüsımde kökalaly.
Tolqyndary tūnyqta tūnǧan Ardai,
Syŋǧyr qaǧyp qoiady syrǧalardai.
…«Qaraötkeldıŋ bauyry qalyŋ şūbar» –
İmanjüsıp jaryqtyq jyrlaǧandai.
Keruendı künderdıŋ dastanyndai,
Qasiettı sätter-ai, qas-qaǧymdai.
Kün qalasy külımdep oianady –
Tün balasy jarqyrap aspanynda Ai.
Saǧynyştyŋ sazdary – samalynda,
Qara ormannyŋ kiesı – qabaǧynda.
En jailaǧan Esıldı eldı kördım –
Jalt-jūlt etken jasyny janarynda.
Astana būl!
Jaratqan Haq-Taǧalam,
Baitaǧyna basynan baq qaraǧan.
…Köz qadaidy aq būlttyŋ arasynan –
Aq oramal taǧyp ap äppaq Anam.
Köŋılımnıŋ köktemgı qūsy ma edıŋ,
Beu, Astana! janyŋdy tüsınemın.
Ana boldyŋ Alaştyŋ balasyna –
Aralasyp ketkelı tüsım, öŋım…
ARMAN ŞERİZAT I oryn
AZATTYQ MŪNARASY
Aspany Astananyŋ aşyq qandai,
Şabytty keudemdegı tasytqandai.
Elıme emırenıp qarap tūrmyn,
Jelıne Saryarqanyŋ tosyp maŋdai.
Aqpannyŋ būzyp-jaryp aq tünegın,
Az jylda sanatqa enıp, sap tüzedıŋ.
Qūt bolǧan qazaǧyma arman Esıl,
Janymnyŋ jaǧaŋa kep taptym emın.
Saiyn bel qūlpyrtpasaq sar dalany,
Aŋsaǧan azattyqtyŋ bar ma mänı?
Aumaǧy at şaptyrym elordama,
Älemnıŋ syiyp ketken bar ǧajaby.
Tūlpardai kösılmesek keŋ tynystap,
Kögıŋde qyran qalai erkın ūşpaq.
Barasyŋ eldı bastap bolaşaqqa,
Semserdei babalardyŋ sertın ūstap.
Törıŋe kelıp alǧaş basqan qadam,
Közınen qariialar jas parlaǧan.
Köşeŋde Arystardyŋ esımı tūr,
Halqymnyŋ ruhysyŋ aspandaǧan.
Osynau jūmaq meken jerde jūmyr,
Ötkızsem armanym joq sende ǧūmyr.
Däl mendei qadırıŋe jete almaidy,
Qaqqandar alşaŋ basyp keudenı qūr.
Berılıp beibıt künnıŋ sybaǧasy,
Bekıgen bostandyqtyŋ būǧanasy.
Älemge biıgınen köz tastaǧan,
Astana – azattyqtyŋ mūnarasy.
BAUYRJAN BABAJANŪLY II oryn
TÄUELSIZDIK KÖŞESINIŊ TŪRǦYNY
Bır künınen ainymaityn bır künı,
Jap-jas köşe sypyruşy – ol, ülgılı.
Basybaily päterı joq demeseŋ,
«Täuelsızdık» köşesınıŋ tūrǧyny.
Tūrmysy älı jatsa-daǧy kelıspei,
Astanaǧa kep qalǧany – jeŋıstei.
«Täuelsızdık» köşesıne tükırgen
Şendılerdı ūnatpaidy ol ıştei.
Küittegenı – jazdyŋ qamy, qys qamy,
Jo-joq, batyr aulaq oidan ūşqary –
Kül-qoqystan arylsa eken Astana,
Sodan keiın küllı Qazaqstany…
Odan basqa joq bolǧasyn senerı,
Otanyna qoldan keler kömegı –
Astanasyn, sosyn baitaq dalasyn
Sypyrtqy alyp, tazartqysy keledı.
Özgelerge ketıp jatqan esesın
Tügendese äkep äke-şeşesın,
Elordaǧa myqtap qaǧyp qazyǧyn
Jarqyratyp «Täuelsızdık» köşesın.
Betıne aityp, kelmese de dūşpan bop,
Bıledı anyq, ainalada ıştar köp.
Şyrt ūiqydan oianady kei tünı:
«Menıŋ elım!», «Bızdıŋ Qazaqstan…» dep.
Tūrmysy älı jatsa-daǧy kelıspei,
Astanaǧa kep qalǧany – jeŋıstei.
«Täuelsızdık» köşesıne tükırgen
Bai-baǧylandy ūnatpaidy ol ıştei.
Ūly qazaq dalasyna mūrager
Sezıngesın qamyqpaidy sırä da, er.
Jalaŋaiaq. Aibyndy Astanasynyŋ
«Täuelsızdık» köşesınde tūrady ol…
MŪRAT ŞAIMARANŪLY II oryn
TOPYRAQ (BALLADA)
Äjeŋız seksen beske jasy kelgen:
«Qyzyǧym jeter, – deidı, – osy körgen».
Ūrşyǧy şyr ainalyp…
Şuda tütıp,
Būrymdap nemerenıŋ şaşyn örgen.
Taŋ qalam körgen saiyn «bälı..!» dep men,
Meiırı jūpar atqan älı köktem.
Byltyr küz qaz qanatyn qaqqan şaqta,
Oralmas bır saparǧa şaly ketken.
Esınde ötken ömır mol keşuı,
Osy äjeŋ – aǧyl-tegıl, köl-kösırıŋ.
Mazdap bır jylu şaşyp otyr aman,
Yrysty oşaǧyndai kenjesınıŋ.
Aq boz üi ūlan-asyr köŋıldı bek,
Eşkımge körsetpeidı öŋın jüdep.
Qūrsaǧyn jaryp şyqqan törteu tügel,
Qyz – samal,
Ūl – arystan,
Kelın – jıbek.
Jaiady ana qūstai keŋ qanatyn,
Közınde tektılıktıŋ janǧan oty.
Jetpıs jyl būl bosaǧa kelını bop,
Jetpıs jyl keldı äulettıŋ tergep atyn.
…Erke özen,
Masairaǧan mausym aiy,
Jaǧada şular top bop jarşy qaiyŋ.
Kenjesı keldı baryp qala jaqqa
Bıtırgen bır şaruany bar syŋaiy:
«Aitarsyŋ özıŋ kırıp är otauǧa,
Būl özı – ūrpaq üşın dara talǧam!
Būl meken endı bızge…
Qaidam bıraq…
Köşemız! – dedı, – alysqa – Saryarqaǧa»
«Qaisy arqa..? Qaratau ma?
Alşaq ırgeŋ,
Äi, balam, köp qozǧama!
Şarşadym men…
Esıme tüsıp otyr… Äkeŋ marqūm,
Sol taudan nasybaiǧa arşa ap jürgen…»
Şoqyǧa qūlap baryp kün ılındı,
Myrs etıp aŋqau sözge ūly küldı:
«Saryarqa – Atameken, Astanaŋ ǧoi,
Sonda ötkız endı qalǧan ǧūmyryŋdy..!»
***
Közınde möltıl qaǧyp tämäm kölı,
Äjeden maza ketken sodan berı.
Qaraiyp döŋ basynda jürıp aldy,
(äitpese ol sabyrsyzdau adam ba edı.)
Döŋ basy – ata zirat, qorym eskı,
Ǧasyrlap äruaq şulap, perı köştı…
Alşyndap almaǧaiyp tırlık önıp,
Aspannan jūldyz aǧyp, ömır öştı.
Üstınen jasyl boiau şalqi aǧyp,
Jotalar – aŋqau bala… aŋqiiady,
Sürleuler – taram-taram tarihyndai,
Tūlpardyŋ dübırletken san tūiaǧy.
«Älı de bolmadyŋ, – dep, – bızdı ūǧynyp»,
Qyr gülı nazdanady jüz qūbylyp,
Bel asqan saǧymdardyŋ arasynda,
Jürgendei būlaŋ qaǧyp qyz ǧūmyry.
Kemırıp jatqandaiyn süiegın qūrt,
Bır küdık antalaidy jiı emınıp.
Közıne köldeneŋdep tūryp aldy,
Attaǧan kelın bolyp kielı jūrt…
Tün japty, ai qaraŋǧy, jūldyz jaryq,
Janady auyl oty myŋ qozdanyp.
Kürsındı kökıregın qars aiyryp,
Orqaşar qaldy ornynan bır qozǧalyp.
Salsa da san saǧynyş, san uaiymǧa,
Sezınbeu qasietın qandai künä.
Şymşymdap şym astynan topyraqty
Aldy da basty äjeŋız maŋdaiyna.
Tırlıktıŋ oralmasyn joly qaityp,
Sezse de ilanbaidy köŋıl-ai tük.
Möltıldep betegege tamǧan jasy,
Bergendei jan syrynyŋ bärın aityp…
Kün süiıp sekı şoqy iyqtaryn,
Bal būlaq taŋnyŋ bastar süiıktı änın.
«Täuekel! Bız köşemız…» dedı äjeŋız
Ertesı ūldarynyŋ jiyp bärın.
«Jer şalǧai, asty da emes ana qyrdyŋ,
Qamy būl jas örken men jaman ūldyŋ…
Azaǧantai būiymtaiym – tuǧan jerdıŋ
Bır uys topyraǧyn ala jürgın..!»
Küzetken jany şerlı jadau eldı,
Ötkenge tek obalar ǧana belgı.
Qairan baba dalasy qaq bölıngen,
Bük tüsıp bır kürsınıp qala berdı…
***
Jettı äjeŋ Saryarqanyŋ tösıne kep,
Basynan san ǧajapty keşıp älek.
Taŋyrqap jaqūt syndy jas qalaǧa,
Jer ūiyq Asan aitqan osy ma dep.
Ūmytyp ötken kündı narauy köp,
Bır şattyq ıştı kernep janady üdep.
Qaraidy samaldyqtan
Jelbıregen
Kök tudy aimalaidy Ana – jürek.
«Bolsa da bır aŋsauym köŋılde alaŋ,
Syilapty-au yryzdyǧyn ömır maǧan…»
Qūşaqtap nemeresın sybyrlaidy:
«Būl endı senıŋ elıŋ, senıŋ qalaŋ!»
Qalǧan el ajdaǧanyŋ azuynda,
Jautaŋdar şyp-şyp tolyp közı mūŋǧa.
…Körıner Astanaŋyz äjeŋızge
Qazaqtyŋ sönbes temırqazyǧyndai…
***
Tyŋdatyp soŋǧy ömırdıŋ küiı baqyt,
Böbegın köŋılınıŋ jiı uatyp,
Köz jūmdy ol tuǧan jūrtyn oilai-oilai,
Köz jūmdy ol Astanasyn süiıp jatyp.
Arqanyŋ qaiystyryp atyrabyn,
Jerleuge alyp bardyq nöpır… aǧyn.
Basyna jastady ūly Orqaşardan
Ap kelgen tuǧan jerdıŋ topyraǧyn.
Topyraq!
Amanattai qalǧan maǧan,
San ümıt saida jatyr jalǧanbaǧan.
Bız kettık…
Bır tömpeşık köterıldı,
Aŋsaǧan, älde nenı armandaǧan.
Elordam!
Bızdı jeber küşıŋ de erek,
Men üşın därpıŋ biık, tüsıŋ bölek!
Keiuana jastanǧan sol topyraqty,
Köremın būl künderı tüsımde köp.
Ua, Esıl!
Şalqyp aqqan masaŋdana,
Közımnıŋ san būlaǧyn qos arnaŋa!
Derttenem, ūly Qazaq topyraǧy,
Bır-bırın tabady dep qaşan ǧana..?
DÜKEN MÄSIMHANŪLY III oryn
AIBARYM DA AIBYNYM!
Araiǧa bögıp sögılgen,
Altynnan şapaq tögılgen,
Tättı bır küi bop örılgen,
Erteŋım külıp körıngen,
Taŋdaryŋ da menıkı!
Tamyrdai bülk-bülk tulaityn,
Sansyz myŋ saŋlaq zulaityn,
Jürgende köŋıl qunaityn,
Armannyŋ aldyn bumaityn,
Joldaryŋ da menıkı!
Janyma şuaq, sepken nūr,
Yrys pen bailyq tökken kıl.
Jiegı tola şökken jyr,
Kümıs kümbezdei kök teŋbıl,
Aspanyŋ da menıkı!
Bieden jaŋa sauǧandai,
İısı jūpar saumaldai,
Sazy men sänı armandai
Su emes, şattyq jauǧandai –
Jaŋbyryŋ da menıkı.
«Kärı qūda» kelse («körmeitın»),
Aidaǧanyma «kön» deitın,
Kedei men bai dep bölmeitın,
Öz sözın ǧana «jön» deitın –
Aiazyŋ da menıkı.
Şaǧala qūsy şaŋqyldap,
Qaz-üirekterı qaŋqyldap,
Külıp bır aqqan jarqyldap,
Tynyp bır jatqan salqyndap
Esılıŋ de menıkı!
Aspanmen seŋgır talasqan,
Ozdyrǧan daŋqyn Alaştan,
Japyraq-gülın jaŋa aşqan,
Mänı men sänı jarasqan –
Bäiteregıŋ de menıkı!
Alaştyŋ jany, jüregı,
Qazaqtyŋ ary, tılegı,
Elımnıŋ asqaq tıregı,
Aqyly, qairat, bılegı –
Aqordaŋ da menıkı.
Kök tudy kökke ılgızgen,
Ǧalamǧa qūlaq türgızgen,
Zamanǧa pyraq mıngızgen
Tünderı bırdei kündızben –
Būl ASTANA menıkı!
Astanam menıŋ, aibynym,
Maqtanym, darqan aidynym.
Täu eter Mekke-Mädinam,
Baqytym, barym, bailyǧym!
Elena ÄBDIHALYQOVA III oryn
ASTANA. BASTAU
…goroda nachinalis po-raznomu…
…qaisybır şejıre,
qaisybır jazbada…
Bır qala qirady –
sürdı ömır az ǧana…
Bır qala qan boldy,
Bırınde jer kem-dı,
Bırıne jan toldy…
Al, bırı örtendı…
Parij be, London ba?
Rim be?
Būqara?
Söileidı suretter,
müjılgen mūqaba…
Bırınıŋ kırpışı,
bırınıŋ tür-tüsı…
däuırlık däldıkpen
somdalǧan syrt-ışı…
Qalalar – taǧdyrlar!
Qalalar – san mūndar!
Kımderden qaldyŋ jar…
Kımderge boldyŋ zar?…
Al, menıŋ qalam şe? –
qalanǧan armannan –
Esıldıŋ boiynda
eskırmei qalǧan zaŋ…
Estıden erte ötken,
sylqymnan sert etken –
myŋ ölgen jūrtymnyŋ
közınde mölt etken…
Ǧasyrlyq ezgıden,
Näsıldık bezgıden
bosaǧan Otau – būl!
bosanǧan Otan – būl!
Märmär tas emes būl –
köz tartqan alystan!
Abaidai keŋes tūr
myŋmenen alysqan!
Subūrqaq, gülzarlar…
Körem dep kelme, sen!
Keudemde mūŋ-zar bar
öşpeitın ölmesem…
Būl qala bastalǧan –
«Alaş» bop, Otan dep!
Jarq etken qylyştan –
basy joq Mahambet!
Būl qala bastalǧan –
süirelgen būrymnan…
tüirelgen naizadan!
Aştyqtan!
Qyrylǧan…
Būl qala bastalǧan –
Toqsannan dür etken!
Qajymūqan – bılekten!
Jürekten dır etken…
Kelme, sen qalama,
sauyqşyl keş ızdep.
Qauıpşıl jürek bar –
Keşegı esımde ot…
Maqtanbas qala būl –
tauymen, tasymen.
Qalanǧan qyştary
közınıŋ jasymen…
Qalanǧan qala būl –
aqyrǧy Tözımnen,
eŋ soŋǧy Ümıtten –
jalt etken közımnen…
Kım bıler, şahardyŋ
qanşa ömır sürerın…
Äiteuır, sonda tūr –
Taǧdyrym, jüregım!
Janymnan jas tama,
myŋ qauıp sezem kei…
Ölmeidı Astana,
Qazaqtyŋ özı ölmei…
Jarq etken qala – būl
Tarihtan jaŋǧyryp…
Tarihy bar eldıŋ
Törı de – Mäŋgılık!
ÄBDIǦANİ BÄZILHANŪLY III oryn
ASTANANYŊ 25 JYLDYǦY
Būl jyly!
Sairasyn baqtardyŋ būlbūly,
Jainasyn qūlpyryp qyr gülı.
Şaşylsyn şattyqtyŋ şaşuy,
Aşylsyn oilardyŋ tündıgı…
Būl jyly!
Bülkıldep būlaqtyŋ syŋǧyry,
Ülpıldek qūraqtyŋ sybdyry.
Şattyqqa bölesın qalamdy,
Şalqyǧan küilerdıŋ kümbırı.
Būl jyly!
Bäigede kösılıp düldülı,
Esıldıŋ esılıp syrly ünı.
Dumanyn asyrsyn özgeden,
Euraziia kındıgı.
Būl – baqyt!
Jas toly janardy qūrǧatyp,
Jaraly jürektı tulatyp.
Üzılgen ümıttıŋ öteuı –
«Alaş!» – dep, soŋǧy ret tıl qatyp!
Būl ünmen!
Üzdıgıp san ret tüŋılgen,
Qūsadan quraǧan türımmen.
Qol jetken baqytym – Astanam,
Myŋ ölıp, myŋ ret tırılgen!
Būl senım!
Jarytyp jaumaǧan būlt edıŋ,
Jasymdy äreŋge ırkemın.
Kök tuym şaŋ qonsa boiyŋa,
Janymnyŋ qanymen sürtemın.
Būl duman!
Dübırı qanymdy qyzdyrǧan,
Dabylym dalany tūndyrǧan.
Arqaǧa Astana tūrǧyzǧan –
Būl künım qadırlı myŋ jyldan!
Būl jyly!
Täuelsız künderdıŋ tırlıgı,
Täntı etken älemdı bırlıgı.
Ürkerdei Qazaǧym biık tūr,
Üzılgen bodandyq şynjyry!
BAǦDAT MÜBÄRAK yntalandyru syilyǧy
EGEMEN ELDIŊ EŊSESI
Dala da bolǧan, qala da bolǧan,
Ǧūndardyŋ ǧaziz ölkesı,
Ainaldym senen Aqala ordam,
Egemen eldıŋ eŋsesı.
Qiial-ǧajaiyp şärbat qalasyŋ,
Örkeniettıŋ köşınde –
Adamzat közın arbap barasyŋ,
Arqanyŋ apaitösınde.
Daŋqyŋdy älı köpke asyrarsyŋ,
Tūla boiyna syr tūnǧan.
Şyrmauyq qūsap kökke asyǧasyŋ,
Kün tüsse boldy qūlpyrǧan.
Qūstar da saǧan sūŋqyldap keled,
Qoǧaly kölge tamsanǧan.
Boranyŋ senıŋ būrqyldap söilep,
Samalyŋ sazdy än salǧan.
Yrǧalǧan orman – qaiyŋ-qaraǧai,
Oqaly şapan japqandai.
Saryarqa salqar saiyn dalam-ai,
Altynnan jüzık taqqandai.
Susyldap tönıp qaz qonady eken,
Sairaǧan būlbūl ainalaŋ.
Samsaǧan jūldyz mäz bolar ma eken,
Özın körgendei ainadan.
Ūly dalamnyŋ arda jüregı,
Ǧasyrlar aunap janǧan baq.
Babamnyŋ keşe armany edı,
Balam jür bügın armandap.
Jaǧaǧa malyp tünnıŋ etegın,
Symbaty – sūlu müsınnıŋ.
Esıl dünie syrǧyp öterın,
Esılge qarap tüsındım.
Qylyqty qyz ben börıktı bala,
Qauyşyp, syrlas ıŋırde.
Aspan astynda körıktı qala,
Astana bolar tübınde!
ŪLARBEK NŪRǦALYMŪLY yntalandyru syilyǧy
SYBYZǦY SARYN
Aŋyzym – Altai!
Qazyǧym – Arqa, Astana!
Taǧdyrym solai jazylǧan syndy taqtaǧa.
Aqynşa jürsem ainalam ruh, tarih,
Pende bop qalsam tabany mūzdai tas qala.
Tabany mūzdai tas qalada ömır süre alman,
Oilaǧan janǧa onsyz da suyq bū jalǧan.
Asan – qazaqqa – Astana – jerdıŋ ūiyǧy,
Tūs-tūstan kelıp toǧysyp ketken myŋ arman.
San ǧasyrlardan Saryarqa sary bel eken,
Bekterı – beren, beldegı qalyŋ el eken.
Saryarqa desem, Sarydala desem sanama,
«Saǧynyş» degen söz kele bered, nege eken?
Aŋyz bop ketken saǧynyş pa eken jūrt aityp,
Jolauşy jetken zaryǧyp izen isı aŋqyp.
Attyŋ bauyryn sarǧaityp köşken saǧymy,
Sybyzǧysymen «Sarybel» degen küi tartyp.
Arqadan talai el auǧan janǧa qaiy alyp,
Oralǧan talai qazyǧyna altyn bailanyp.
Taǧdyrly jūrttyŋ taǧyndai bolǧan sol dala,
Şam, Mysyrlardai şaharǧa kettı ainalyp.
Qasiet qonǧan baiyrǧy meken zady ūly,
Sol üşın mäŋgı qazaqqa qymbat qadırı!
Äzelgı şaqtan äzırge jetken Astana,
Bozoqtan tartyp Botaiǧa ketken tamyry.
«Aqtabanyŋda» bos tailaq bozdap köşke erer,
«Alqakölıŋde» aŋyrap qaida köşpedı el!
Arqanyŋ tösın astana qyldy būl künde,
Ölmegen ümıt, aqtalǧan arman, ösken el!
Esemdei qaitqan, eŋsesı biık Alaşym!
Esıl men Nūra – emdeidı jannyŋ jarasyn.
Syŋsyǧan jelden sybyzǧy ünı şyqqandai,
Tūrǧandai terbep Altai men Arqa arasyn.
BAQYTJAN RAİSOVA yntalandyru syilyǧy
AQ KEME
Astanam!
Armannyŋ appaq kemesındeisıŋ,
Öresındeisıŋ ǧasyrdyŋ.
Elorda bolsaŋ, töresındeisıŋ
Gauharyn şaşqan asyldyŋ.
Bolaşaqqa alys jüzıp barasyŋ,
Dariia-dala tolqyǧan.
Bäiteregıŋnıŋ şamyn jaǧasyŋ
Ūly ümıt kütken halqynan.
Han Şatyr mynau-könenıŋ dürı,
Jelkenın şattyq kernegen,
Oŋynan – Aiy, solynan – Künı
Baǧytyn jatqa bermegen.
Ädılet, şyndyq, parasat tırı,
Töbeŋde Tu bop şalqysyn.
Aspani Ruhtyŋ ǧajaiyp küiı
Älemnıŋ jüzın şarpysyn.
Kemeldık jüzgen kemenı körıp,
Qol soqsyn sonda nu ǧalam.
Tolqyndy jarǧan kelelı körık
Şaǧalalary şulaǧan.
Qaiyrym deidı halyqtyŋ atyn,
Halyqpen ǧana bütınsıŋ.
Jaǧaǧa senı alyp şyǧatyn
Meiırge toly mūhityŋ.
Boljaldap aityp, bal aştyrmaityn
Ūly dalanyŋ sazdary,
Tūmanda senı adastyrmaityn
Mäŋgılık Eldıŋ mazdaǧy.
ŞYRYN TOLQYNOVA yntalandyru syilyǧy
ESKERTKIŞ
Būl bır jait edı ketpei jürgen estegı,
Ädettegı seruen edı keştegı.
«Bızdıŋ köşe nege Kenesary dep
atalady?» – dedı ūlym bestegı.
Bılgısı kep batyr baba esımın,
Qaǧyp tūr ǧoi ötken tarih esıgın.
Esıl erdı eske alǧanǧa eleŋdep,
Tynşymastan tolqyp jatty Esılım.
Kenesary deimın batyr babamyz,
Myna özen, myna äsem qalamyz.
Atalardyŋ erlıgınıŋ arqasy,
Tynyştyqtan mülgıp tūrsa dalamyz.
Tegı batyr bes qaruyn asynǧan,
Kenesary er bop ösken jasynan.
Atasy onyŋ ataqty han Abylai,
Al äkesı qasqa joldy Qasym han.
Arystardyŋ armany edı azat kün,
Otan üşın otyn keşken tozaqtyŋ.
Jau qolynda ketken basy batyrdyŋ,
Qaitpai qalǧan qazynasy qazaqtyŋ.
Qaitpas qaisar qolbasşy eken aibarly,
Alaş ruhy bairaǧyna bailandy.
Bostandyq dep bas kötergen Aqmola,
Azat, asqaq Astanaǧa ainaldy.
Bızge amanat erteŋı men keşesı,
Ötken künnıŋ öteuı bar esesı.
Arystardyŋ, Astananyŋ tarihyn,
Aityp tūrǧan joq pa ärbır köşesı.
Ūmytpaiyq er babanyŋ erlıgın,
Ūlyqtaiyq dana köregendıgın.
Ardan qymbat, ruhynan biık qoidy olar,
Erteŋı sendei elınıŋ egemendıgın.
Bırdeŋenı ūqqan boldy-au tüisınıp,
Eskertkışke qūstai ūşty qūlşynyp.
«Men de batyr bolam» deidı kübırlep,
Tas müsınge qarap qoiyp süisınıp.
Babalar biık ūlty üşın ūly ısımen,
Mäŋgılık taǧzym etemın osy üşın men.
Köz ılmei älı küzetıp tūrǧan sekıldı,
Egemen elın eŋselı eskertkışımen.
NAZGÜL BERDIQOJA yntalandyru syilyǧy
ZAŊǦARLARYN ZÜBÄRJATPEN QALAǦAN…
Qarşyǧasyn qiianda ıler qūmai tün
Qiialymnan qaşap jyrlar qūlaityn
*Qan bazary qainap* jatqan mekenım
Jaratqannan bır taupiyq sūraityn
Sol bır meken qoldan qūiyp qūmyra
Säule şaşyp tūr bügınde şūǧyla
Künnen künge zäulım kökpen talasyp
Totydaiyn türlenedı qūbyla
Kün külımdep altyn bürkıp kögıŋnen
Altynkürek jel esedı törıŋnen
Altyn qala kördım bır sät aptalǧan…
Jady Jämşit kesesınen körıngen
Ümıtı zor, abat qala,ür qala
Ülbıretıp zäulım üiler tūrǧany ä?..
Jaqūt töktı jaǧalauy Esıldıŋ
Jüzıgındei Süleimennıŋ nūrlana
Aspan tüstes jūldyz-qala pışınde
qoldan soqqan qūryş qoldar küşınde
Köz qarytyp jeldei esed būl qala
Boz şymyldyq bozǧylt tūman ışınde
Barys bolyp qiyndyqty qarsy aldyŋ
Astana dep bar älemge jar saldyŋ
Zämzäm suy sekıldenıp jūtynyp
Kelbetıŋe künnen künge tamsandym
Jasyl jelek jaiǧan qoldan jarqyn baq
Kei kezderı sanam oidan salqyndap…
Jap jas qala susyp ketpe tabannan
Qyzyl köpır qyl arqandai qaltyldap…
Būl Astana – Alty Alaştyŋ körmesı
Jyrşylardyŋ jyrlap tökken termesı
Eskı eldıŋ eŋsesındei kötergen
Eskı jyrdyŋ qaitalanbas kömbesı.
Hanyŋ – şatyr, bäiteregıŋ qūmyra
Eskı Mysyr küigen basy şynyǧa…
Kafeloniia aralyndai Esılge
Şabyt qossam dep baramyn jyryma
Auasynda iısı jūpar alhory
Bır tūŋǧiyq tylsym sezım bar toly
Sol jaǧalau köşelerı ǧajaiyp –
Är etajda Veronanyŋ balkony
Erlerıŋ bar dara tuǧan abadan
Auzyna bükıl älem qaraǧan
Zäuzätyma bäsıre bop qalsyn dep
Zaŋǧarlaryn zübärjatpen qalaǧan
Oryn alǧan oimaqtai jyr törden köp…
Özge ūltqa körsetetın körmeŋ bop
Ǧimarattar kök tırep tūr aiserdei
Kök süŋgınıŋ ūşyndai bop kölbeŋdep
Sūlulyqqa süikep siia-jyr ümıt
Dūşpandardyŋ belı tömen bügılıp
Aidan arman, künnen jylu – Astana
Aspannan ap qaşai salǧan zümırıt
O, Astanam, orda būzar – tür tūlǧaŋ
Mäŋgı jasa aiyrylmai ǧūrpyŋnan
Qanattynyŋ jer betınde ızı joq…
Qyrandai bol biıkke tek ūmtylǧan
Hor qyzyndai ürımı bar ür qalam
Pülışıŋdı syrmen qaptap sylaǧan
Atyŋa sai qala bolyp qala ber
Ūly dala ūzandary jyrlaǧan.
