Aqauly kölık apatqa aparady

Adam ömırındegı eŋ basty qaǧidat qauıpsızdık bolsa, temır tūlparǧa aiaq artqan bügıngı taŋda mındettı tehnikalyq qarap-tekseru sol qauıpsızdıktıŋ kepılıne ainalyp otyr. Endeşe mındettı tehnikalyq tekserudıŋ qandai tūstary halyqqa tiımdı, Qazaqstandaǧy mındettı tehnikalyq qarap-tekseru stansalaryn kımder baqylaidy jäne kımder jauapty degen mäseleler töŋıregınde QR İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgı Kölık komitetınıŋ töraǧasy Samat QUANYŞŪLYMEN äŋgımelesken edık.– Samat Quanyşūly, qazırgı uaqytta elımızdegı mındettı tehnikalyq qarap-tekseru jūmysynyŋ barysy qalai?
– 2012 jyly mındettı tehnikalyq qarap-tekserudı Qazaqstan Respubli­kasy İndustriia jäne infra­qū­rylymdyq damu ministrlıgınıŋ qūzyretıne bergen sätten bastap bügınge deiın tehnikalyq qarap-tekseruden ötpegen kölık qūraldarynyŋ sany jyl saiyn tömendeude. 2012 jyly tekseruden ötpegen kölık qūraldarynyŋ sandyq körsetkışı 13 paiyz­dy qūrasa, 2019 jyly būl körsetkış 5 paiyzdy qūrady.
Tekseruden ötpegen kölık qūraldary sanynyŋ tömendeuıne bırınşı kezekte tehnikalyq qarap-tekseru ortalyqtaryn aşu räsımın oŋailatu, ekınşıden, şaǧyn jäne orta bizneske qatysty baqylau-qadaǧalau ıs-şaralary bölıgınde tekserudı jeŋıldetu äser ettı. Üşınşıden, M1 sanatyndaǧy 7 jylǧy kölık qūraldary üşın tehnikalyq qarap-tekserudıŋ alynyp tastaluy maŋyz­dy röl atqardy. Joǧaryda körsetılgen faktorlarǧa bailanysty tehnikalyq qarap-tekseruden ötude zaŋ būzuşylyqtyŋ jaŋa türlerı paida boldy. Atap aitqanda, Qazaqstan Respublikasynyŋ memlekettık standarttaryna jäne NQA talaptaryna säikes kelmeitın jerlerde közboiauşylyqpen qarausyz ötkızu faktılerı paida boldy. Mıne, būl jaǧdai tehnikalyq qarap-tekserudıŋ şarttaryna özgerıs engızuımızge mūryndyq boldy.
– Atalǧan zaŋ jobasyna qandai özgerıster engızıldı?
– 2019 jyly mındettı tehnikalyq qarap-tekseruden ötu sapasyn jaqsartu maqsatynda ministrlık «Jol qozǧalysy turaly» Qazaq­stan Respublikasynyŋ Zaŋyna tüzetuler engızuge bastama jasady. Sondai-aq Qazaqstan Respublikasy Ükımetınıŋ 2019 jylǧy 22 tamyzdaǧy №621 qaulysymen «Ūlttyq aqparattyq tehnologiialar» aksionerlık qoǧamy mındettı tehnikalyq qarap-tekserudıŋ bıryŋǧai aqparattyq jüiesın engızdı. Ministrlık baǧdarlamalyq qamtamasyz etudı äzırleu­şılermen «Mındettı tehnikalyq qarap-tekseru» BAJ operatorymen bırlesıp (BAJ osy baǧdarlama arqyly mındettı tehnikalyq qarap-tekseru nätijelerın saitqa berudı jüzege asyrady, eisto.kz) baǧdarlamalyq qamtamasyz etudı tekseru räsımıne qatys­ty tüsınıktemeler berıldı. «İdentifikasiialyq kıltter» jaŋartyldy.
– Joǧaryda zaŋ būzuşy­lyqtardyŋ köbeigenın aittyŋyz, endeşe sol zaŋ būzuşylyqtardy boldyrmau üşın ministrlık qandai jūmystardy atqaruda?
– Biyl ministrlık «Jol qozǧalysy turaly» QR Zaŋy­na, sondai-aq mındettı tehnikalyq qarap-tekserudı ūiymdastyru jäne ötkızu erejelerıne özgerıster engızdı. Alaiaqtyq äreketterdıŋ aldyn alu maqsatynda «ŪAT» AQ «mındettı tehnikalyq qarap-tekseru» bıryŋǧai aqparattyq jüiesınıŋ operatoryn anyqtaityn ädıstı jüzege asyrdyq. «ETORA», «META», «ATUMEL», «GARO» jäne «AİSTO» ­siiaqty mındettı tehnikalyq qarap-tekseru nätijelerın berudı jüzege asyratyn baǧdarlamalyq qamtamasyz etu jönındegı tekseru bastaldy. Alaida baj operatory baǧdarlamalyq qamtamasyz etuge säikes kelmeuıne bailanysty «GARO» jäne «AİSTO»-dan derekterdı qabyldau toqtatyldy. Bügınde joǧaryda körsetılgen ekı baǧdarlamany äzırleuşıler talaptarǧa säikes keltıru boiynşa jūmystar jürgızbegen, osyǧan bailanysty 160 mındettı tehnikalyq qarap-tekseru ortalyǧy jabyldy.
– Mındettı tehnikalyq qarap-tekseru boiynşa zaŋ būzǧan operatorlarǧa qandai jaza qarastyryl­ǧan?
– QR Äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly kodeksıne säikes mındettı tehnikalyq qarap-tekserudı jürgızu jäne ötkızu erejelerın būzǧandarǧa äkımşılık aiyppūl salu közdelgen. Atap aitqanda, 10 AEK mölşerınde äkımşılık aiyppūl salynady. Kınäsı auyr bolsa, mındettı tehnikalyq qarap-tekseru operatorlarynyŋ tızılımınen şyǧaryp tastau da qaras­tyrylǧan. Sonymen qatar, tızılımge engızılmegen adamdardyŋ diagnostikalyq kartalardy satuy jäne kölık qūralyn teksermei mındettı tehnikalyq qarap-tekseruden ötkızuı QR Qylmystyq kodeksınıŋ 385-baby boiynşa qylmystyq jauapkerşılıkke tartylady. Būl qylmysqa jalǧan qūjattardy, mörtabandardy, mörlerdı, blankılerdı, memlekettık poşta tölemı belgılerın, memlekettık nagradalardy qoldan jasau, daiyndau nemese ötkızu siiaqty äreketter qamtylady.
– «Ūlttyq aqparattyq tehnologiiasy» AQ-tyŋ bıryŋǧai aqparattyq jüie­sınıŋ operatory retındegı rölı nede?
– «Ūlttyq aqparattyq tehnologiiasy» AQ baǧdarlamalyq qamtamasyz etudıŋ tehnikalyq bölıgı boiynşa kemşılıkterdı anyqtau, sondai-aq mındettı tehnikalyq qarap-tekseru ortalyǧynda paidalanylatyn mamandandyrylǧan baǧdarlamalyq qamtamasyz etuge tekseru jürgızu jönındegı ıs-şaralardy jüzege asyrady. Sonymen qatar, operator mındettı tehnikalyq qarap-tekseru nätijelerın qolmen engızuge jäne osy baǧdarlamalardy tüpnūsqa önım türınde paidalanatyn «qaraqşy» baǧdarlamalardy anyqtauǧa mümkındık beredı. Osynyŋ nätijesınde 27 türlı mındettı tehnikalyq qarap-tekseru ortalyǧy derekterdı «qolmen engızu»,
fotoredaktorlardy paidalanu jäne avtomobilsız mındettı tehnikalyq qarap-­tekseruden ötkızu siiaqty mäseleler anyqtaldy.