Är adamnyŋ ömırınde «saqtyq qory» – jinalǧan aqşasy bolǧany dūrys. Aqşa jinalu üşın tapqan paidadan az aqşa jūmsau kerek. Tabysty azamattar būl qarapaiym erejenı oryndauǧa tyrysady.
Bıraq jinalǧan aqşany «tösektıŋ astynda» saqtaudyŋ qajetı joq. Ol infliasiiaǧa tap boluy mümkın. Aqşa öz iesıne kırıs äkelıp, «jūmys ısteu kerek». Osylai ol İnvestisiiaǧa ainalady.
Qarjygerlerdıŋ aituynşa, aqşa ūiyqtamaidy. Aqşany qaida saqtau kerek, kırıs alu üşın ony qaida salu kerek degen sūraq adamdardy ärdaiym oilandyrady.
Sonymen, artyq aqşa qarajatyn ösıruge äkeletın qandai tiımdı joldar bar?
Konservativtık investisiialarǧa arnalǧan depozit
Eŋ bırınşı oiǧa keletın närse – banktegı Depozit. Aqşany kez kelgen merzımge saluǧa bolady. Şetel valiutasynda nemese teŋgemen. Kez kelgen uaqytta ony şottan aluǧa bolady.
Būl jinaqtyŋ basty artyqşylyǧy – bankterdegı salymdarǧa berıletın memleket kepıldıgı. Qazaqstanda 5 (bes) million teŋgege deiıngı somaǧa kepıldık berıledı.
Bıraq, Depozittıŋ «osal jaqtary» da bar. Būl – infliasiiadan tömen boluy mümkın paiyzdyq mölşerlemeler, valiutalyq täuekelder. Salymdy qūnsyzdanyp kele jatqan valiutada ūstasaŋyz, qarajatyŋyzdyŋ belgılı bır bölıgın joǧaltuyŋyz da mümkın.
Jyljymaityn mülık
Eger jinalǧan somaŋyz jetkılıktı bolsa, ol aqşaǧa Jyljymaityn mülık: päter, üi nemese jer satyp aluyŋyzǧa bolady. Ony jalǧa berıp, paida taba alasyz. Nemese baǧasy öskenşe küte tūruǧa bolady.
Bıraq Jyljymaityn mülıkke investisiialauǧa köpşılıktıŋ aqşasy jetpeidı. Sondai-aq, uaqyt körsetıp otyrǧandai, päterlerdıŋ, üilerdıŋ jäne jerdıŋ baǧasy bıraz tömendeuı de mümkın. Qazaqstandyqtar «jyljymaityn mülık qoryndaǧy köpırşık» degen ūǧymmen de tanys.
Qūndy zattar
Köne zamannan berı altyn, asyl tastar jinalǧan qarajatty saqtaudyŋ jäne arttyrudyŋ jaqsy qūraly bolyp kelgen. Sondai-aq, soŋǧy bırneşe jyl ışınde olardyŋ baǧasy bırneşe märte ösıp te kettı.
Metaldy ıs jüzınde satyp alu qajet emes – bankterdıŋ bırınen Metall şotyn aşyp, älemdegı baǧa belgılenımın baqylap otyru ǧana qajet. Būl rette qūndy metall baǧasynyŋ artuy da, tömendeuı de mümkın ekendıgın ūmytpaǧan jön!
Jaŋa mümkındık retındegı ūlttyq kompaniialardyŋ aksiialary
Qazaqstan azamattarynyŋ jinaǧan qarajatty investisiialaudyŋ taǧy bır mümkındıgı paida boldy – asa ırı memlekettık kompaniialardyŋ Aksiialaryn satyp alu. Būl mümkındıktı «Halyqtyq IRO» baǧdarlamasy beredı.
Satuǧa Qazaqstan önerkäsıbınıŋ jetekşı kompaniialarynyŋ baǧaly qaǧazdary şyǧarylady. Būl – temır joldar, elektr jelılerı, qūbyrjoldar, ūşaqtar, elektr stansiialary sekıldı naqty aktivter.
Aksiialar – damyǧan elderde investisiialaudyŋ keŋınen taralǧan ädısı.
İnvestor – aksioner, iaǧni kompaniianyŋ bırlesken iegerı bola otyryp, mynadai qūqyqtarǧa ie bolady:
1. Dividendter türınde kompaniia tabysynyŋ bır bölıgın alu. Tölemderdı jürgızu uaqyty men onyŋ mölşerın aksionerlerdıŋ jalpy jinalysy belgıleidı.
2. Kompaniiany basqaruǧa qatysu. Bır aksiia – kompaniia ömırındegı basty mäseleler şeşıletın aksionerlerdıŋ jalpy jinalysyndaǧy bır dauys.
3. Kompaniia taratylǧan jaǧdaida özı ielık etetın aksiialar ülesıne säikes kompaniia mülıgınıŋ bölıgıne ie bolu.
Aksiialardan qalai paida tabuǧa bolady? Dividendterden basqa būl baǧaly qaǧazdardyŋ qyzyqtyratyny, olardyŋ baǧasynyŋ özgerıp otyruy. Mämılelerdıŋ birjadaǧy baǧasyn aksiialardyŋ baǧa belgılenımı dep ataidy. Eger ol ösetın bolsa, onda qaǧazdardyŋ iesı aksiialardy satyp jıberıp, paida taba alady.
Eger aksiia baǧasy tömendep, al aksioner olardy satatyn bolsa, ol zalalǧa ūşyrap, aqşasyn joǧaltady.
Eger sız investisiialauǧa alǧaş ret qatysyp otyrsaŋyz, eş uaqytta aksiialardy qaryzǧa alǧan aqşaǧa nemese jaqynda qajet bolyp qalatyn aqşaǧa satyp almaŋyz. Aksiialar – täuekeldı qūral.
Baǧaly qaǧazdarǧa investisiialaudyŋ ekı negızgı strategiiasy bar: alyp-satu jäne ūzaq merzımdı strategiia. Alyp-satarlar aksiialardy paida tabudyŋ alǧaşqy mümkındıgı bola salysymen satyp jıberu üşın satyp alady. Al ūzaq merzımdı investorlar aksiialardy kemınde bır jyl merzımge satyp alady. Ūzaq merzımdı kezeŋ ışınde aksiialarǧa salym jasau asa tiımdı bolyp tabylady.
Jalpy alǧanda, täjıribelı jäne tabysty investorlar «barlyq jūmyrtqany bır köşetke saluǧa bolmaidy» degen «altyn erejenı» ūmytpaǧandy jön köredı. Bükıl aqşany jalǧyz depozit, jyljymaityn mülık, qūndy zattar nemese bır kompaniianyŋ aksiialary bolsyn, bır ǧana jerge salu qauıptı. Odan da öz aqşaŋyzdy ärtürlı aktivter arasynda bölıp, investisiialyq qorjyn qūrastyrǧan dūrys.
Eger Sızde Baǧdarlama jönınde sūraqtar tuyndasa, 8 800 080 50 70 «jedel jelı» telefony boiynşa habarlasa alasyz (Almaty qalasy üşın – 8 (727) 250 70 00), qoŋyrau tegın.
www.halyk-ipo.kz resmi veb-saityndaǧy aqparatpen tanysyŋyz.
