Soŋǧy jyldardaǧy derekterge süiensek, elımızde AQTV infeksiia jaǧdaiynyŋ jalpy sany 2800-den asqan. Būl turaly JQTB-nyŋ aldyn alu jäne oǧan qarsy küres jönındegı respublikalyq ortalyǧy mälım ettı.
Keiıngı jyldary Qazaqstanda AQTQ-nyŋ aldyn alu küşeitılgen. 2010 jyly Elbasy da özınıŋ Joldauynda atalǧan infeksiianyŋ taraluyn azaitu kerektıgı turaly qūzyrly organdarǧa tapsyrma bergen bolatyn.
Osy oraida Nūr-Sūltan qalasynyŋ jetekşı universitetterınıŋ arasynda saualnama jürgızıldı. Saualnama maqsaty – jastardyŋ AQTQ infeksiiasy turaly aqparattandyru deŋgeiın zertteu. Zertteudıŋ negızgı ädısı – studentterdıŋ saualnama barysynda anyqtalǧan mälımetterdıŋ statistikalyq taldanuy. Būl tūrǧyda alǧaşqy bılım deŋgeiın zertteu üşın 14 sūraqtan tūratyn saualnama jasaldy. Saualdar AQTQ-nyŋ berılu joldary men közderı, qauıp toptary, aldyn alu ädısterı, tötenşe jaǧdailar jäne ūiymdastyru mäselelerı boiynşa maǧynalyq bloktarǧa bölındı.
Jalpy, atalǧan şaraǧa 17-25 jas aralyǧyndaǧy 871 student qatysyp, anonimdı saualnama jazbaşa türde jürgızıldı. Nätijesınde taldau jūmystary studentterdıŋ AQTQ-jūqpasy turaly bılım deŋgeiınıŋ qanaǧattanarlyqsyz ekenın körsettı.
505 respondent aurudyŋ emı joq ärı qauıptı ekenınen habardar bolyp şyqty. Bıraq olardyŋ 328-ı būl aurudyŋ syrtqy belgılerınen qauıp joq dep sanaidy eken. Al 30 student qauıptıŋ sebebı infeksiianyŋ aua arqyly berıluınde dep jauap berdı. Qalǧan 8-ı būl dertpen tek naşaqorlar ǧana auyrady degen qate jauap qaitarǧan.
Jalpy, AQTQ infeksiiasy turaly barlyq sūraqqa respondentterdıŋ tek 13 paiyzy ǧana dūrys jauap bere aldy. Būl tūrǧyndardyŋ AQTQ infeksiiasy jäne onyŋ taralu joldary jaily aqparattan habarsyz ekendıkterın körsetedı.
Jūrtşylyqtyŋ köpşılıgı, iaǧni 88,4 paiyzy syrttai denı sau adamnyŋ AQTQ infeksiiasymen auyruy mümkın ekenın bıledı. Al AQTQ-nyŋ berılu qaupın azaitu turaly aqparatqa keler bolsaq, basym köpşılıgı (70,8%) aurudan qorǧaudaǧy müşeqaptyŋ rölı turaly tüsınıkke ie. Olardyŋ jartysynan köbı tūraqty jynystyq serıktes infeksiiadan qorǧai alady dep sanaidy. Sonymen qatar adamdardyŋ köbı zararsyzdandyrylǧan, bır ret paidalanylatyn qūraldar qauıptı azaitady dep oilaidy.
Alaida AQTQ jūqpasynyŋ taraluyn boldyrmauǧa jäne halyqtyŋ habardar bolu deŋgeiın arttyruǧa baǧyttalǧan jüielı şaralar bolmaǧan jaǧdaida infeksiianyŋ taralu dinamikasy saqtaluy mümkın. Osyǧan bailanysty AQTQ mäselesı boiynşa aqparattyq-nasihattau jūmystary, onyŋ ışınde auqymdy kommunikasiialyq kompaniialar, jedel testıleu, būqaralyq nauqandar, testıleuge deiıngı jäne keiıngı keŋester, konferensiialar, ūiymdastyrylǧan toptar arasynda ötkızıletın tärbielık jūmystar erekşe maŋyzdy bolyp tabylady.
Saualnamada belgılı bolǧandai, respondentterdıŋ 25 paiyzy AQTQ jūqtyrǧan adamdardan qorqady jäne olardyŋ oqu oryndaryna baruǧa qauıptenedı. Būl osy toptyŋ adamdarynyŋ diskriminasiiasyn körsetedı. Onyŋ sebebı qaitadan berılu joldar turaly aqparattyŋ azdyǧy.
D. Kalihanova, G.Kusainova,
«Astana Medisina Universitetı»
«Mikrobiologiia, virusologiia
jäne immunologiia»
kafedrasynyŋ studentterı
