Qalada kölık köp. Esesıne avtotūraq tapşy. Astananyŋ eskı jäne jaŋa ortalyǧynda, sauda üilerı maŋynda kölık oşaratyn orynnyŋ jetıspeuşılıgı saldarynan jol boiyndaǧy qozǧalys qiyndaidy. Būǧan deiın atalǧan mäsele maşina qoiuǧa arnalǧan qosymşa alaŋdar qūru jolymen şeşılıp keldı. Bıraq ıs jüzınde osy şaralarmen ǧana şektelıp, nätijege qol jetkızuge bolmaidy. Qazırgı zamanǧy halyqaralyq täjıribege säikes, ırı qalalarda retteletın tūraqtardy engızu tübınde aqtalatyn qajettılık ekenın körsettı.
Elordada tek kündızdıŋ özınde 13 myŋǧa juyq kölık qoiatyn oryn jetıspeidı. Sondyqtan 2017 jylǧa deiın 7 avtotūraq salu josparlanyp otyr. Sonyŋ bırı –Esıldıŋ sol jaǧalauyndaǧy fransuzdar salatyn üş köp deŋgeilı avtotūraq. Qūrylysy biyl bastalady. Memlekettık-jekemenşık ärıptestık negızınde jüzege asyrylatyn jobalar otyz jyldan keiın munisipaldyq menşıkke ötedı. Būdan bölek, qala äkımdıgı osy jyldyŋ soŋyna deiın taǧy tört avtotūraqtyŋ qūjattamalaryn äzırlemek.
«VINCI Construction Grands Projests» kompaniiasynyŋ Ortalyq Aziia boiynşa kommersiialyq direktory Fransua Şevale būl kelısım Astana äkımdıgımen jasasqan alǧaşqy qanatqaqty joba ekenın aitqany esımızde. EKSPO-2017 halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesı qarsaŋynda qala basşylyǧy aqyly tūraq jüiesın qoldanysqa kezeŋ-kezeŋımen engızu turaly şeşım qabyldaǧan. Bırınşı kezekte qalanyŋ qalyptasqan eskı bölıgınde, keiın elordanyŋ jaŋa äkımşılık ortalyǧynda oryn tebedı.
Atalmyş jobany jüzege asyru üşın europalyq mamandar tartylǧan körınedı. Onyŋ bastapqy kezeŋınde kölık jüretın jol boiyndaǧy 20 myŋǧa juyq tūraq orny bar aumaq qarastyrylmaq. Nätijesınde köşe-jol jelısıne tüsetın auyrtpalyq azaiyp, jol qozǧalysynyŋ qauıpsızdıgı artady. Sonymen qatar, jaŋa tūraq oryndaryn qūrudyŋ investisiialyq tartymdylyǧy jaqsarady. Aqyly tūraqtardan tüsetın tabys qalanyŋ kölık infraqūrylymyn damytuǧa, sonyŋ ışınde kommunaldyq parkingter saluǧa baǧyttalmaq.
PARKİNGTIŊ PAIDASY
FİNLIаNDİIа. Būl elde avtokölık qūralyn tūraqqa qoiu arnaiy zaŋdyq erejemen rettelgen. Zaŋ şeŋberınde kölıgın tūraqqa dūrys qoimaǧany üşın salynatyn aiyppūl sanksiialary men olardyŋ mölşerı belgılengen. Finliandiiada tegın jäne aqyly kölık tūraqtary köp. Aqyly tūraqtardyŋ özı jer üstı jäne jer asty bolyp bölınedı. Jer üstılık tūraqqa qoiǧanda tölem avtomatty türde jürgızıledı. Jer asty tūraqtarynyŋ kıre berısınde aqşa saluǧa arnalǧan arnaiy terminal ornatylǧan. Finliandiianyŋ ırı qalalarynda tūraq erejelerınıŋ saqtaluyn polisiia men arnaiy munisipaldy qyzmet baqylaidy.
ChEHİIа. Mūnda avtokölıktı joldyŋ tek oŋ jaǧyna ǧana oşaruǧa rūqsat etılgen. Degenmen, jol erejesı bır baǧyttaǧy joldarǧa qoldanylmaidy. Kölıktı tramvai jelılerınıŋ janyna tastap ketuge bolmaidy. Eger tramvai jelılerı men tūraqtaǧy kölık arasyndaǧy qaşyqtyq 3-5 metrden kem bolsa, evakuator eskertpei-aq alyp kete beredı. Jol qiylystarynan, qoǧamdyq kölık aialdamalarynan, jaiau jürgınşıler ötpesınen 5, al temır jol toraptarynan 15 metrden alys qaşyqtyqta ǧana kölık qaŋtaruǧa rūqsat etılgen. Jol boiynyŋ kök zonalary (jol boiyndaǧy kök syzyq) üşın arnaiy tūraqtau kartalary jasalǧan. Al sary syzyq boiynda kölık qūralyn qoiuǧa tyiym salynady. Kımde-kım kölıgın dūrys qoimasa, polisiia qyzmetkerlerı arnaiy blokiratordyŋ kömegımen kölıktı jürgızbei tastauǧa nemese aiypker tūraqtaryna süiretıp äketuge qaqyly. Aiyppūl salynǧan kölıktı qaitaryp alu üşın kölık iesı şamamen 3000-5000 kron töleuge mäjbür bolady.
NİDERLANDY. Bügınde jer asty tūraqtaryn salu jobasy jüzege asyryla bastady. Jobaǧa säikes, Amsterdam qalasynyŋ jer astyna kölık juu oryndary, sport zaldar, kölık dükenderı men bassein jäne kinoteatrlary bar ülken kölık tūraǧynyŋ qūrylysy josparlanǧan. Ony tolyq jüzege asyru üşın 20 jyl uaqyt pen 10 mlrd dollardan astam qarajat jūmsalmaq.
DANİIа. Daniianyŋ tūrǧyn üi keşenderınde ülken stadionǧa ūqsatyp salynǧan tribunalar bar. Oryndyqtar ornyna satyly terrasalar salynyp, tömengı qabatyna kölık tūraqtary ornalastyrylǧan.
AQŞ. Amerikanyŋ kölık tūraqtary qabyrǧasy men şatyry joq köp qabatty biık ǧimarattar türınde salynǧan. Lift arqyly kölık jürgızuşı bos oryndy ızdep tauyp, kölıgın qoiady. Basqa qalalarda dajürgızuşı öz kölıgın jol jiegıne, tūrǧyn üi maŋaiyna qaldyryp kete almaidy.
JAPONİIа. Japoniianyŋ barlyq tūraqtary jer astynda ornalasqan. Japondyqtardyŋ negızgı kölık qūraly – velosiped. Velosiped arqyly olar jaqyn maŋdaǧy jürdek poiyz nemese metro beketıne deiın jetıp, saparlaryn ary qarai jalǧastyrady.
ONLAIN TÄRTIP ORNAIDY
Ötken jyldyŋ soŋynda astanalyq «Parking Servis NT» JŞS-nıŋ direktory Edıl Süleimenov avtotūraq mäselesıne qatysty jaǧymdy jaŋalyqtardy jetkızgen edı. Onyŋ aituynşa, elordada aqyly kölık tūraǧy jürgızuşıler üşın saǧatyna 70-pen 100 teŋge aralyǧynda bolady.
Alǧaşqy kezekte elordanyŋ Ǧabdullin, Baraev, Seifullin jäne Saryarqa köşelerı boiyna 7 000 avtokölıkke şaqtalǧan parking salu josparlanǧan. Aqyly avtotūraqtarda aqşa qabyldau men chek basyp şyǧaruǧa arnalǧan arnaiy jabdyqtar ornatylady. Şamamen alǧanda bır parking 30 orynǧa arnalmaq. Tūraqtar kündızgı uaqytta, iaǧni, saǧat 10:00 men 19:00 aralyǧynda ǧana aqyly, tüngı mezgılde ony tegın paidalanuǧa bolady. Jobada äleumettık jeŋıldıkter de qarastyrylǧan eken. Parking ornatylǧan üidıŋ kez kelgen tūrǧyny öz kölıgın üiınıŋ janyndaǧy tūraqqa qoiu mümkındıgıne ie bolady.
Jalpy alǧanda, jobanyŋ maqsaty – adami faktordy barynşa qysqartu jäne onyŋ ornyna onlain tärtıbı arqyly avtokölıkter nömırlerın salystyryp tekseretın arnaiy qūral-jabdyqtardy paidalanu.
Mamandardyŋ pıkırınşe, būl eŋ aldymen aqşanyŋ zaŋsyz ainalymyn joiady. Iаǧni, aqşanyŋ jeke adamnyŋ qaltasyna ketuın şekteidı. Būdan bylai avtokölıkter nömırlerın salystyryp tekseretın arnaiy qūral-jabdyqtar paidalanylyp, onlain tärtıbımen kölık jürgızuşınıŋ tūraqqa tölegenı ne tölemegenı turaly aqparat tekserıletın bolady. Joba 2014 jyldyŋ ekınşı jartysynda ıske qosylady dep josparlanuda.
Gülmira AIMAǦANBET
