Mamandyǧym zaŋger bolǧandyqtan, älem elderındegı ärtürlı qyzyq zaŋdar turaly äŋgımelegım keledı. Mūndaida atam qazaq «Är eldıŋ zaŋy basqa, itterı qara qasqa» deitın. Endeşe, şetelge şyqsaŋyz qajetıŋızge jarap qalar.
Singapur. Köşede saǧyz şainap jürgenderge 400 dollar, qoǧamdyq orynda därethanaǧa otyrǧan soŋ, sudy aǧyzbaǧan adamǧa 500 dollar aiyppūl salynady. Eger, aiyppūlmen tüzelmei, taǧy da üş ret qoqys tastaǧan adam, zaŋ boiynşa moinyna «Men qoqys tastaǧyşpyn» degen jazudy ılıp jürıp, köşenı tazalaidy, juady jäne ony jergılıktı telearnalardan körsetıp, masqarasyn şyǧarady.
Tailand. Zaŋ boiynşa ūlttyq aqşany, tiyndy basuǧa bolmaidy. Öitkenı, onda patşalarynyŋ suretı basylǧan. Būl zaŋ talaptaryn köbıne syrttan kelgen turister būzady eken. Sonymen qatar, kölıktıŋ tızgınıne keudeŋızdı jalaŋaştap otyrsaŋyz da (jeide, futbolka t.b. kimei) aiyppūl töletkızedı.
İtaliia. Eboli degen qalanyŋ köşesınde nemese kölıktıŋ ışınde süiıskenderge 500 evro aiyppūl salynady. Tauardyŋ tüpnūsqasynyŋ köşırmesın jasaǧan adam 10000 evroǧa deiın aiyppūl töleidı. Al, Forte-dei-Marmi kurort qalasynda tynyǧu uaqytynda turisterdıŋ mazasyn almau üşın moto-şöpşapqyşty qosqandarǧa da aiyppūl salady.
Ūlybritaniia. Eger velosiped mıngen azamat jürgınşılerge arnalǧan trotuarmen jürse, 100 evro aiyppūl töleidı. Köşede toqtaǧan kölık jürgızuşısı avtokölıgınıŋ motoryn 3 minuttan astam söndırmei, otaldyryp tūrsa, oǧan 120 evro aiyppūl salynady.
Germaniia. Germaniia avtobandarynda avtokölıkterge janarmaiy tausylyp qalsa da toqtauǧa bolmaidy. Mūndai jaǧdaida 100 evro aiyppūl salynady. Būl – ülken joldardaǧy keptelıstıŋ aldyn aluy üşın jasalǧan şara.
Qytai. Adamnyŋ denesınde ekı santimetrden asatyn tatuirovka bolsa, äskerge alynbaidy. Suǧa batyp bara jatqan adamnyŋ ömırın qūtqaruǧa rūqsat etılmeidı. Būl bıreudıŋ taǧdyryna aralasyp, kedergı keltıru dep tanylyp, jauapqa tartylady.
Kolumbiia. 14 jastan asqan er adamdardyŋ qaltasynda mındettı türde müşeqap (prezervativ) boluy kerek. Kerısınşe jaǧdaida, aiyppūl salynyp, jauapqa tartylady.
Japoniia. 2009 jyldan bastap tolyq adamdardy zaŋ boiynşa jauapqa tartady. Būl elde er adamnyŋ belı 80 sm-den, äielderdıkı 90 sm-den aspauy kerek.
Şveisariia. Köpqabatty üilerde tüngı saǧat 10.00 keiın därethana suyn aǧyzuǧa bolmaidy. Al eger därethanaǧa barsaŋyz, su aǧyzudy taŋ atqanǧa deiın kütu kerek.
Kanada. Maŋdaişalardaǧy barlyq jazular fransuz tılınde jazyluy kerek. Eger firmanyŋ iesı aǧylşynşa jazǧysy kelse, aǧylşyn ärpı fransuz ärpınen ekı ese kışı boluy tiıs. Basqa tılde jazu zaŋǧa qaişy.
AQŞ. Djordjida ştatynda 2010 jyldan berı köşede kiıp jürgen iubka nemese şalbardyŋ belbeuınıŋ ölşemı myqynnan 3 sm tömen bolsa 25 dollar aiyppūl töletkızedı. Minnesotede avtokölıgıŋızdıŋ döŋgelegı taza bolmasa, 2000 dollarǧa deiın aiyppūl salady. Niu-Djersi ştatynyŋ Fort-Li qalasynda ūialy telefonyŋyzben kölıkte ǧana emes, jaiau jürgınşılerge de sms-pen hat jazysuǧa bolmaidy, aiyppūl – 85 dollar. Marikopa-Kaunide janūiaŋyzda alty qyzdan assa, bır şaŋyraq astynda tūruǧa bolmaidy. Los-Andjeleste baqany sipalap, süiuge bolmaityny turaly arnauly zaŋ şyqqan. Floridada ǧimarattar men üilerdıŋ syrtqy esıkterı syrtqa qarai aşyluy kerek. Işke qarai aşylsa, aiyppūl töleisız. Kentukkide zaŋ boiynşa qanşa araq-şarap ışse de, aiaǧynan tık tūrsa mas dep sanalmaidy. Kresskilde är adam mysyǧynyŋ moiynyna üş kışkentai qoŋyrau taǧyp qoiuǧa mındettı. Niu-Iorkte dükenderde nemese basqa jerlerde manekendı jalaŋaş qoiuǧa bolmaidy. Arizonada kaktus keskender 25 jylǧa deiın türmege toǧytylady. Gavaii ştatynda qoǧamdyq jerler men köşelerde jarnama plakattaryn ılu zaŋǧa qaişy.
Daiyndaǧan: Erlan JŪRYNBAEV
