Talant degenımız – Jaratuşynyŋ meiırımı tüsıp, bar qasietın basqalardan arttyryp, erekşe qabılet bergenderdı aitatyn bolar. Köptıŋ qolynan kelmeitın, jalynyp sūraǧanǧa bermeitın bar jaqsylyqty qos uystap bır adamǧa ūstata salǧandai. Maŋdaiynda jarqyraǧan jūldyzymen tuǧandarǧa taŋǧalamyz, taŋdanamyz. Ärı qarai qymbat oiynşyqtyŋ qyzuy basylǧan soŋ qadırı ketetınındei, būiyǧy tırlıktıŋ būlty kökırek közımızdı torlap, olarǧa da enjarlyq tanytatyn da özımız. Sol talanttyŋ jaryǧy öşıp, dünieden köşkende ǧana ah ūryp, qolda barynda qadırlemedık-au dep ışımız alai-dülei bolyp jatady.
Nesın aitaiyq, jūrt vunderkind dep jürgen sondai bır talantty saqtai almadyq. Men Aqnazar Qajymūrat turaly aityp otyrmyn. Jas ölımdı azalaǧan aqyn Töreǧali Täşenov «Täjıribelı psihologtardyŋ paiymdauynşa, bärın «ışten» bılıp tuǧan kışkentai danyşpandar, iaǧni myŋnyŋ ışınen bıreu şyǧatyn vunderkindterdıŋ köbı keiın qoǧamnan laiyqty ornyn ala almaidy. Nege? Sebebı daryndy balalardyŋ köbı naqty ömırge beiımdele almaidy nemese öte auyr türde ikemdeledı» dep jazdy.
Evrei memleketınde bügınde jiyrma myŋdai vunderkind balanyŋ jabyq mektepte arnaiy baǧdarlama boiynşa oqytylyp jatuy būl memlekettıŋ öz azamattarynyŋ intellektısın paidalanudaǧy keremet jetıstıgı demeske amalyŋyz kem. Memlekettık qūpiiaǧa jatatyndyqtan ondaǧy bılım beru baǧdarlamasy turaly maǧlūmat alu mümkın emes. Japonyŋda da, aǧylşynyŋda da būl jaǧynan arnaiy jüie qalyptasqan. «Altyn basty balalardyŋ» memlekettıŋ damuyna zor üles qosatynyn jaqsy bıletın būl elder vunderkind balalarǧa orasan qarajat bölıp otyrady. Elımızdıŋ osy atalǧan elder täjıribesıne zer salǧany artyq bolmas edı.
Oiymyzdyŋ üstınen döp tüskendei. Erekşe talanttylarǧa memleket nege yqylas körsetpeidı degen sūraqty bız de qoiǧymyz keledı.
Osydan bırneşe jyl būryn mänerlep syrǧanaudan Olimpiada oiyndarynyŋ qola jüldegerı Denis Ten qylmyskerdıŋ qolynan jaraqat alyp, qansyrap qaitys boldy. Ajalyna körıngen de bolar, degenmen sol künı sol jaǧdai bolmaǧanda deimız ǧoi. Äitse de, oilanatyn mäsele, kışkentaiynan mūz aidynynda ömırı ötıp, tek sol aidynda özın erkın sezınetın, tūrmystyŋ tüitkılın tüsınbeitın mūndai jastarǧa qamqorlyq öte qajet. Tıptı jürıs-tūrysyn qadaǧalap, qauıpsızdıgın qamtamasyz etetın adamdardy taǧaiyndap bergende altyn basy aman jürer me edı?!
Al qatarynan ozyp tuǧandar da, qamqorlyqty qajet etetınder az emes. Sonyŋ bırı – Chaikovskii atyndaǧy VIII halyqaralyq jasöspırımder baiqauynyŋ I oryn iegerı, Genuiada öner körsetıp, «qazaqstandyq Paganini» atanǧan halyqaralyq konkurstardyŋ jeŋımpazy, asa talantty skripkaşy Ruslan Tūryntaev. Aqmola öŋırıne tanymal marqūm jurnalist Moisei Goldberg közı tırısınde osy balanyŋ Mäskeudegı oquyna aqşa ızdep talai tabaldyryqty tozdyryp, qarajat sūrap, küiıngende «men evreidıŋ emes, qazaqtyŋ balasyna sūrap jürmın ǧoi» dep qamyǧatyn. Ol kısınıŋ de ötkenıne üş jarym jyldan asty. Ruslan jetı jyl Mäskeudıŋ muzyka mektebınde oqyp, sodan konservatoriiaǧa tüsıp, onyŋ soŋǧy kursynda Şveisariianyŋ Lozanna qalasynda muzyka akademiiasyna şaqyrtu aldy. Talantty balamyzdyŋ altyn basyn qadırlemei jürgen özımız ǧana. Äitpese, Mäskeuden bastap Europa, Aziiada ükılep otyrǧan talantty skripkaşyǧa memleketımız qarajat bölıp, tūrmystyq jaǧdaiyn jeŋıldetu üşın äreket etuge bolady ǧoi. Şveisariiaǧa oquǧa tüserınde 80 adamnyŋ ışınen taŋdap alǧan ondyqtyŋ basynda tūrǧan balanyŋ oquy arzan emes. 800 dollar jatyn ornyna, 500-600 dollar tamaǧyna ǧana ketedı. Būryndary 8-9 saǧatqa deiın daiarlyq jürgızetın muzykant bügınde 5-6 saǧat uaqytyn skripkaǧa arnaidy. Osydan keiın özıŋız de bıle berıŋız, talanttyŋ bır serıgı tabandylyq pen eŋbek ekenın.
Ruslan Reseidıŋ ülken qalalary – Sankt-Peterborda, Mäskeude, Novosıbırde ataqty orkestrlermen bırge öner körsettı. Osy künge deiın «Astana Opera» törınde öner körsetudıŋ retın keltırmei jürgen Mädeniet ministrlıgınıŋ qyzmetın qalai tüsınuge bolady?
Endıgı bır jaryq jūldyzdyŋ aiaq astynan jarq ete qalǧany esterıŋızde bolar. Ol – İmanbek. Jarqyraǧan külkısımen banktıŋ jarnamalarynda jür. Ol da künkörıs qoi. Alaida onyŋ talantyn ūştap, şyǧarmaşylyq keŋıstıgın körkeitetın kımder degende kümıljıp qalamyz. Talant asyl tas siiaqty. Ony arşyp alyp, jarqyratyp, naǧyz jauharǧa ainaldyratyn tiımdı menedjment boluy kerek. Memlekettıŋ osyndai talanttylarǧa arnalǧan baǧdarlamalary bolyp, qoltyǧynan demep jüretın mümkındıgı bolǧany qandai tamaşa?!
Bıletınder aitady, muzyka jer betındegı barlyq adamdarǧa audarmaşysyz jetkızıletın, jaqsy tüsınetın söz eken.
Qazaqtyŋ ǧana emes, älemnıŋ öner aspanyna jarqyrap şyqqan Dimaş älı de bar talantyn aşyp, san sipatyn körsete qoiǧan joq. Onyŋ da zergerı boluy tiıs. Jūldyzdyŋ jarqyrap januyna memleket nege aralaspaidy? Qajet bolsa myqty prodiuserler tapsyn, qarjylandyrsyn, erekşe talantyn bar qyrynan körsetetın än şyǧaratyn avtorlar men klip tüsıretın myqtylardy tartsyn. Onyŋ bärın qamtuǧa bır Dimaştyŋ talanty az, eger memleket keşendı türde qolǧa almasa, altyn dauysty balamyzdyŋ tauy şaǧylyp, qairan talant qor boluy da yqtimal.
Jalpy halyqtyŋ klassikalyq muzykaǧa qūştarlyǧy, ony tüsınıp, baǧalauy kemşın. Sebebı auyl-audandardaǧy mädeniet üilerı bar bolsa, ony mümkın halyq önerpazdary ūstap tūruy äbden mümkın. Olardyŋ özı de toidan näpaqa tauyp, künkörıstıŋ soŋynda jüruı – belgılı jait. Al klassikalyq dünielerdıŋ ielerı oblystyq filarmoniialar el aralap, konsert qoiyp jatqany şamaly. Baiqaǧanymyz, memlekettıŋ qyruar qarjysyna tanymal emes, kışıgırım toptar şetelge şyǧyp, «Qazaqstandy tanytamyz» dep ala şapqyn bolady eken. Memlekettıŋ qarajatymen, qoldauymen. Al sol şetke ūşqan qarajattyŋ jartysyn ünemdep, auyl-auyldarǧa baryp, nege halyqtyŋ klassikalyq düniege degen talǧamyn tärbielemeidı?!
Qaisybırın aitaiyq. Baǧalanbai ketken baǧlannyŋ bırı 47 jasynda dünieden ötken Erık Qūrmanǧaliev bolatyn. Taŋǧajaiyp dauys iesı «KSRO- daǧy №1 kontrtenor» atandy. Keŋestık vokaldyq pedagogika osyndai dauys ielerın būryn-soŋdy bolyp, oqytpaǧan da edı. Osyndai erekşe dauys ielerın pedagogikalyq, metodikalyq ädıs-täsılderın zertteu, oqu prosesıne engızıp, kontrtenorlardy tärbieleu Erıkten keiın bastaldy. Qyrşynynan qiylǧan talant dünieden ötkende janaşyry bolmaǧandyqtan, jarty jylǧa deiın jer qoinyna bere almaǧan. Artynda ızdeuşısı bolmaǧan soŋ sondaǧy dostarynyŋ qoldauymen denesın örtep, qazırgı künde Vagankov qorymynda Ülken teatrdyŋ änşısı Galina Nechaevanyŋ molasyna qoiǧan. Erekşe dauys iesınıŋ kındık qany tamǧan Qūlsaryny aitpaǧannyŋ özınde qazaqtyŋ ien dalasynan änşınıŋ külı salynǧan qyş qūmyrany qoiatyn bır qarys jer tabylmady degenge kım senedı?!
Jaqynda Qytai elınıŋ eŋ şeber bişısı atanǧan bırneşe halyqaralyq bi baiqaularynyŋ laureaty Şūǧyla Saparǧalieva jeke käsıpker bolyp ketıptı degen äŋgıme estıdık. Ras bolsa, ökınıştı eken. Qazaq biı akademiiasyn aşyp, tälımın jalǧastyrudyŋ ornyna bar talanty men küşın künkörıske salsa, onyŋ artynda da memlekettıŋ nemqūrailyǧy tūrǧanyn aitu kerek.
Aita bersek, tek önerde emes, ǧylymnyŋ barlyq salasynda, ädebiette bolsyn jarqyrap tūrǧan jastarymyz joq emes. Olardyŋ jarqyrap janyp, qazaq atyn aspandatuy üşın aldymen qamqorlyq kerek. Olar köbeigen saiyn halyqtyŋ «altyn qory» artyp, abyroiy da asqaqtai tüserı anyq. «Qazaqstandy tanytamyz» degen alaşapqyn, qajetı az qadamdar tyiylyp, talantty ūl-qyzdarymyz barşa adamǧa ortaq tıl – saz sözımen söilep, jer şarynyŋ tūrǧyndaryn jaqyndata tüsetın edık.
