Baiqoŋyr audanynyŋ äkımdıgı men Jazuşylar odaǧynyŋ Nūr-Sūltan qalalyq filialynyŋ ūiymdastyruymen Saiasi quǧyn-sürgın jäne aşarşylyq qūrbandaryn eske alu künıne orai Qalamgerler alleiasyndaǧy «Alaş arystary» jäne «Üş arys» eskertkışterıne gül şoqtary qoiyldy.
– Ötken ǧasyr Qazaqstan tarihynda qiyndyǧy men taǧylymy mol kürdelı kezeŋ boldy. Halyqtyŋ basyna tüsken näubet, saiasi quǧyn-sürgın, töl qūndylyqtarǧa jasalǧan türlı qiianat, sūrapyl soǧys elımızge orny tolmas ülken zardap alyp keldı. Bügıngı azaly künı ötkenımızdı baǧamdap, oǧan şynaiy baǧa beru, tarihymyzdy oi elegınen ötkızu – maŋyzdy qadam. Ötken ǧasyrdyŋ 30-jyldary keŋestık solaqai saiasat kesırınen talai arysymyz qudalanyp, jazyqsyz japa şektı. Şyndyq üşın şyryldap, eldıŋ azattyǧy jolynda qūrban boldy. Sondyqtan da būl künnıŋ astarynda halqymyzdyŋ qaiǧy-qasıretı men aqtaŋdaqtar aqiqaty jatyr, – dedı şaraǧa qatysqan Nūr-Sūltan qalasy mäslihatynyŋ hatşysy Erlan Kanalimov. Resmi derekterge säikes, 1937-1938 jyldary Keŋes Odaǧy aumaǧynda bır jarym millionnan astam adam tūtqyndalǧanyn, al elımızde 100 myŋnan asa adam quǧynǧa ūşyrap, azaptau lagerlerınde ūstalǧanyn, 25 myŋnan astam adam jalǧan jalamen atylǧanyn, analarymyz aidauǧa jıberılıp, ūrpaqtary «halyq jaularynyŋ balalary» atanǧanyn atap ötken mäslihat hatşysy 600 myŋǧa juyq adam şetel asqanyn aityp öttı.
– Mūnyŋ bärı – ülken qasıret, degenmen ol däuırde saiasi quǧyn-sürgın men alapat aştyq turaly aitudyŋ özı ülken qylmysqa balandy. Tek täuelsızdıkke qol jetkızgennen keiın arystarymyz aqtalyp, aşarşylyqqa tiıstı baǧa berılude, – dedı Erlan Kanalimov.
Elordadaǧy aşarşylyq qūrbandaryn eske alu jäne Alaş arystaryna arnalǧan eskertkışter saiasattyŋ qūrbany bolyp, jazyqsyz japa şekken ūlt qairatkerlerın ūlyqtau maqsatynda ornatylǧanyn aitqan hatşy tarihtan sabaq alyp, jarqyn da «Jaŋa Qazaqstanǧa» bet būruǧa şaqyrdy.
Odan keiın Baiqoŋyr audanynyŋ äkımı Erlan Jaulybaev söz alyp, Saiasi quǧyn-sürgın jäne aşarşylyq qūrbandaryn eske alu künı elımızdıŋ qalyptasuyna ölşeusız ülesın qosqan Alaştyŋ asyl azamattaryn eske alyp, taǧzym etu dästürge ainalǧanyn atap öttı.
– Saiasi quǧyn-sürgın jyldary qazaq halqynyŋ körnektı, közı aşyq, kökıregı oiau qairatkerlerı azap şektı. Olardyŋ tuǧan-tuystary men jaqyndary da aiausyz zorlyq-zombylyq kördı, qudalandy. Qazaq elınıŋ tarihynda «ūly jūt» atauymen qalǧan aşarşylyqtyŋ ekonomikalyq jäne demografiialyq zardaptarynyŋ öte auyrlyǧy däleldeudı qajet etpeidı. Bızdıŋ mındetımız – osy qanqūily jyldardyŋ oqiǧasy men onyŋ jazyqsyz qūrbany bolǧan Alaştyŋ ardaqty ūldarynyŋ qazaq tarihynda atqarǧan igı ısın mäŋgı este saqtau, – dedı Erlan Jaulybaev.
Şarada Jazuşylar odaǧynyŋ hatşysy, osy ūiymnyŋ Nūr-Sūltan qalalyq filialynyŋ direktory, belgılı aqyn Däuletkerei Käpūly, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Raqymjan Tūrysbek, alaştanuşy ǧalymdar, jinalǧan qauym söz söilep, arystardyŋ ruhyna taǧzym ettı.
