Keşe «Astana Opera» opera jäne balet
teatry jaŋa tūsaukeser mausymyn älemdık därejede Djuzeppe Verdidıŋ «Attila» operasymen aşty. Oǧan Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaev qatysty.
Per Luidji Pissi, körnektı italian rejisserı:
– «Astana Opera» teatrymen jūmys ısteu men üşın ülken baqyt. Qoiylymdy jüzege asyruda ekı jaǧymdy sät boldy. Bırınşısı – şyn mänınde ǧajaiyp jūmys atqarǧan tehnikalyq mamandar. Ekınşısı, öte erekşe hor. Men üşın būl naǧyz jaŋalyq boldy. Bügıngı taŋda mūndai jinaqy jäne öz ısıne şynaiy berılgen ūjym tabu qiyn.
Bas qalamyzǧa airyqşa sän berıp tūrǧan ǧimarattyŋ taǧa tärızdes körermender zalynda ine şanşar oryn bolǧan joq. Būl – Elbasynyŋ bastamasymen grek-rim jäne qazaqtyŋ ūlttyq säulet önerımen üilestıre salynǧan Euraziiadaǧy eŋ ırı opera jäne balet teatry sanalady.
«Attila» – Verdidıŋ alǧaşqy operalarynyŋ bırı ärı «sahnalyq raritetı». Onyŋ elorda tösınde sahnalanuy şyn mänındegı merekege ainaldy. Mūnda V ǧasyrdaǧy tarihi uaqiǧa suretteledı. Alaida, opera rejisserı Attilany dästürlı qoiylymdaǧydai qatygez basqynşy emes, asa körnektı qolbasşy retınde körsetedı. İtaliandyq şeberdıŋ būl jolǧy nūsqasy boiynşa Attila kıtaphanany örtten saqtap qalǧan, özıne qastandyq jasaǧan jaularyna keşırımdı, maqsaty men sezımı joǧary tūrǧan adam beinesınde somdalǧan.
Qoiylymnyŋ rejisserı – Per Luidji Pissi (Teatro dell’Opera di Roma, İtaliia), muzykalyq jetekşısı ärı dirijerı – būǧan deiın Aleksandr Borodinnıŋ, Rihard Vagnerdıŋ, Gustav Malerdıŋ, Modest Musorskiidıŋ, Sergei Prokofev pen Sergei Rahmaninovtıŋ, Petr Chaikovskii men Dmitrii Şostakovichtıŋ, taǧy basqa da kompozitorlardyŋ jauhar tuyndylaryn älemge tanytqan Sankt-Peterburgtıŋ Mariia teatrynyŋ körkemdık jetekşısı, London simfoniialyq orkestrınıŋ bas dirijerı, Reseidıŋ halyq artisı Valerii Gergiev.
Al bas partiialardy İldar Äbdırazaqov pen Anna Markarova oryndady.
İldar Äbdırazaqov – Başqūrtstan men Tatarstannyŋ halyq ärtısı. Talai baiqaularda top jaryp jürgen saŋlaq. Qazırgı operadaǧy qoŋyr dauysty eŋ tanymal tūlǧalardyŋ bırı. Onyŋ taza da aşyq saŋqyldaǧan dauysy ekı ret älemdık därejede «Gremmi» syilyǧyn jeŋıp aluyna mümkındık berdı. Şeberlıgı şyŋdalǧan artist qazır Londonnyŋ «Bi-Bi-Si» festivalı men Karnegi-holda Chikago simfoniiasy men Vena filarmoniiasy orkestrınıŋ älemdık ūjymymen bırge öner körsetıp jür.
Al, Anna Markarova – sirek kezdesetın airyqşa diapazondy, messo-soprano dauysty Mariia teatrynyŋ opera änşısı. Reseidıŋ eŋbek sıŋırgen artisı. Äsırese, ol Odabella («Attila»), Elizaveta Valua («Don Karlos»), Chio-Chio-San («Madam Batterfliai») partiialaryn oryndauda aiyryqşa talantymen tanylyp, közge tüsken. Sonymen qatar, onyŋ repertuaryndaǧy Liza («Pikovaia dama»), Tatiana («Evgenii Onegin»), Iаroslavna («Kniaz İgor»), Turandot («Turandot»), Toska («Toska»), Abigail («Nabukko»), Eboli («Don Karlos»), Karmen («Karmen»), Katerina
İzmailova («Katerina İzmailova») partiialaryn jūrtşylyq süiıp tyŋdaidy.
Jūrt yntyǧa kütken sahna şymyldyǧy türıldı. Akviiadaǧy alaŋ. Ǧūndar basyp alǧan tüngı qalaǧa şyraqtar säule tögude. Ǧūndar men olardyŋ odaqtastary özderınıŋ patşasy Attilany (Edıl patşany) qarsy aluǧa jinaluda. Patşa
atqosşysy Uldino tūtqynǧa tüsken. Äkesı men bauyrlaryna kömek beruge ūmtylǧan jas qyzdardy äkeledı. Solardyŋ bırı – Odabella (Reseidıŋ eŋbek sıŋırgen artisı Anna Markarova). Ol äkesı qaza bolǧan soŋ, ǧaşyǧy Foresto da osy şaiqasta şeiıt boldy dep oilaidy. Qyzdyŋ asqan sūlulyǧyna taŋ-tamaşa bolǧan Attila qolyndaǧy semserın oǧan syilap, tūtqyn qyzǧa öz jaǧyna şyǧudy ūsynady. Odabella semserdı alyp, odan kek aluǧa ıştei sert beredı.
Operanyŋ körkemdık şeşımı jaulasqan adamdar arasynda da ışkı sezım şarpuy arqyly körınedı. Bır janǧa qūlai berılgen qyz jüregı özı bergen antyna qaşan da berık ekendıgın däleldep baǧady…
Kompozitor hristiandyq qūndylyqtardyŋ iesı – qorǧauşy retınde rimdık keiıpkerlerdıŋ ıs-äreketın jaǧymdy pafosqa qūrǧan. Sondyqtan, opera mazmūny orta ǧasyrdyŋ özınde qaǧazǧa tüsırılgen tarihi şyndyqtan bölekteu bolǧanymen, «Attila» tuyndysy özınıŋ muzykalyq sänımen qymbat ta qūndy.
Taŋatar TÖLEUǦALİEV
