Ötken aptada elordalyq delegasiia Düniejüzılık turistık ūiymnyŋ (IýNVTO) qalalyq turizm jönındegı 7-jahandyq sammitıne qatysyp qaitty. Sammit qorytyndysy boiynşa Astana 2019 jyly qyrküiekte Urban turizm boiynşa 8-jahandyq sammittı ötkızu qūqyǧyna ie boldy. Mūndai jaǧymdy jaŋalyqty keşe Mäjılıste ötken Ükımet saǧatynda Astana äkımınıŋ orynbasary Ermek Amanşaev jariia ettı. Būǧan deiın Ystanbūl, Mäskeu, Barselona, Marrakeş, Liuksor, Kuala-Lumpur, Seul qalalarynda bolǧan älemdık jiyndy Astanada ötkızudı 57 memlekettıŋ ökılderı maqūldaǧan.
«Jahandyq sammittı Astanada ötkızu bas qalamyzdyŋ turistık jäne ıskerlık (MICE turizm) äleuetın körsetuge, Ortalyq Aziiadaǧy oqiǧalyq turizmnıŋ jaŋa ortalyǧy retınde qalanyŋ damuynyŋ jaŋa baǧyttaryn tanystyruǧa, ırı-ırı halyqaralyq qauymdastyqtar jäne kompaniialarmen yntymaqtastyqty nyǧaituǧa mümkındık beredı. Būl öz kezegınde halyqaralyq jäne ıskerlık oqiǧalardy köptep ötkızuge, sol arqyly elordaǧa keletın turister legın arttyruǧa yqpal etedı» dep mälımdedı Ermek Ämırhanūly.
Bır jylda – 40 şara
Qala äkımınıŋ orynbasary Mäjılıstegı «Qazaqstan Respublikasynyŋ turistık salasyn damytu turaly» atty Ükımet saǧatynda söz söilep, bügıngı taŋda elordamyzdyŋ MICE-industriianyŋ barlyq derlık därejedegı ırı alaŋdaryna ūsynylǧanyn jetkızdı. Onyŋ pıkırınşe, qazır älemde urbanizasiia erekşe qarqynmen jürgendıkten, turizmnıŋ qūrylymy da özgerıske ūşyrauda. Halyqaralyq täjıribe bızge turizmnıŋ bügıngı taŋdaǧy eŋ tanymal jäne nätijelı baǧyty – MICE turizm men biznes turizmdı damytudy mındettep otyr. «Astana – 2016 jyldan berı Halyqaralyq kongrester men konferensiialar qauymdastyǧynyŋ (ICCA – International Congress and Convention Association) elımızdegı jalǧyz müşesı. Būl ūiymǧa müşe bolu Astananyŋ eŋ ırı şaralardy ötkızu üşın türlı baiqaularǧa qatysuyna mümkındık beredı. Sonymen qatar, Astana IýNVTO-ǧa qosylu arqyly onyŋ zertteulerıne qatysuǧa, qorytyndylaryn aluǧa jäne özara täjıribe almasu mümkındıgıne ie boldy» dedı E.Amanşaev. Astananyŋ MICE-turizmnıŋ ortalyǧyna ainalǧanynyŋ bır dälelı, 2018 jyldyŋ özınde ǧana 40-qa juyq halyqaralyq ıs-şaralar ötkızılgen. Olardyŋ qatarynda «World of Trade 2018» halyqaralyq konventı; Jıbek joly boiyndaǧy qalalar merlerınıŋ forumy; CREW-Kommersiialyq jyljymaityn mülık aptasy; ENACTUS Kazakhstan National EXPO 2018; III Euraziialyq transfuziologtar kongresı jäne basqalary bar.
Qala basşysynyŋ orynbasary EKSPO-2017 körmesı elorda damuynyŋ, Astanany jahandyq qalaǧa ainaldyru jönındegı Elbasynyŋ tapsyrmasyn jüzege asyrudyŋ qozǧauşy küşıne ainalǧanyn atap öttı. Onyŋ aituynşa, 2017 jyly turister sany 990 myŋ adam bolsa, äkımdıkke 2018 jyly 2017 jylǧy körsetkıştıŋ 80 paiyzyn oryndau tapsyrylǧan. 2018 jyldyŋ 6 aiynda jolauşylar aǧymy ötken jylǧa qaraǧanda 20 paiyzǧa ösıptı (2017 j. 6 aiynda – 1,7 mln jolauşy, 2018 j. 6 aiynda – 2,1 mln jolauşy), al 2018 jyldyŋ 6 aiynda tranzittık jolauşylar sany 2017-nıŋ säikes kezeŋımen salystyrǧanda 2 ese artqan.
Biyl Astanada 11 qonaqüi aşyldy
Qazırgı taŋda elordada 231 (2016 jyly 166 bolǧan) qonaqüi bar, sonyŋ ışınde 11-ı biyl aşylypty. 231-dıŋ jeteuı – 5 jūldyzdy, 43-ı – 4 jūldyzdy, 53-ı – 3 jūldyzdy qonaqüiler. «Statistikalyq mälımetterge säikes, 5 jūldyzdy qonaqüide bır ret tüneu – 35 myŋ teŋge, sanaty joq qonaqüide 10 myŋ teŋge tūrady. Kelgen är turistıŋ şyǧyny orta eseppen 80 myŋ teŋgenı qūraidy» dep tüsındırdı E.Amanşaev. Ol älemdık täjıribede qalalarda auqymdy ıs-şaralar ötkennen keiıngı jyldary turister aǧynynyŋ tömendeuı baiqalatynyn mysalǧa keltırdı. Saragosa qalasynda EKSPO-2008 ötken soŋ kelgen turister sany 62 paiyzǧa, Rio-de-Janeiroda 2016 jylǧy Olimpiadadan keiın 95 paiyzdy qūraǧan. Al 2018 jyldyŋ 1-jartysynda turister sany 356 myŋ (2017 j. 1-jartysyndaǧy körsetkış – 456 myŋ) adamdy qūraǧan, sonyŋ ışınde 90 myŋy şetel azamattary eken. Ermek Amanşaev elordanyŋ turistık infraqūrylymyn damytuǧa jäne qauıpsızdıktı qamtamasyz etuge erekşe nazar audarylyp otyrǧanyn habarlady. Problemalyq mäselelerge qatysty vizalyq tärtıptı jeŋıldetu jäne aspannyŋ 5-deŋgeilı aşyqtyǧyn qamtamasyz etu arqyly qalanyŋ kölıktık qoljetımdılıgın arttyru baǧytynda qūzyrly organdarmen bırlesken jūmys jürgızılıp jatqanyn jetkızdı.
Kımge senemız: ministrge me, deputatqa ma?
Ükımet saǧatynda «Qazaqstan Respublikasyndaǧy turistık salanyŋ damuy turaly» baiandama jasaǧan Mädeniet jäne sport ministrı Arystanbek Mūhamediūly otandyq turizmnıŋ «altyn ǧasyryna» qol sozym jerde tūrǧanymyzdy quana habarlady. Prezidenttıŋ tapsyrmalaryn tap-tūinaqtai oryndauǧa bekıngen ministr 2023 jyly eldıŋ JIÖ-degı turizm ülesın 1-den 8 paiyzǧa ösıretının aitty. Onyŋ boljauynşa, memlekettık baǧdarlamany jüzege asyru nätijesınde turistık salada qyzmet etetınder sany 400-den 650 myŋǧa, syrttan keletın turister aǧyny 6,5-ten 9 mln-ǧa, ışkı turister sany 4,6-dan 8 mln-ǧa ösıp, Qazaqstan älemdegı turizm boiynşa 30 ozyq eldıŋ qataryna qosylady eken.
Deputattardyŋ aldynda orysşa-qazaqşa müdırmei söilegen ministr bırqatar jaŋalyqtardy jariialady. Mäselen, qazır älemdegı 64 eldıŋ azamattary Qazaqstanǧa turistık jäne özge maqsatpen vizasyz kıre alady. 2018 jyldyŋ soŋyna deiın Astana jäne Almaty arqyly ötetın Qytai men Ündıstan azamattaryna 72 saǧattyq vizasyz tranzit engızıledı. Sondai-aq, jyl soŋyna deiın Astana, Almaty äuejailarynda 128 memlekettıŋ azamattaryna elektrondy viza tetıgı ıske qosylady. «Qūrmettı deputattar, bız üş şara: vizalyq tärtıptı jeŋıldetu, eldık brendtı nasihattau, arzan aviasiia arqyly turister aǧynyn ūlǧaitamyz. Älemdık täjıribede Gruziia būl körsetkıştı 6,2 esege, Äzerbaijan 2,4 esege ösırdı» dedı A.Mūhamediūly. Ministr turizm salasyn alǧa bastyrmai tūrǧan servis pen kadr mäselesın de «şeşıp» qoiypty. Onyŋ pıkırınşe, Avstriiadaǧy Zalsburg turizm mektebı, Gonkong turizm menedjmentı joǧary mektebı ülgısımen Astanada aşylatyn Ortalyq Aziiadaǧy tūŋǧyş Halyqaralyq turizm jäne qonaqjailylyq universitetı qyzmet körsetu jäne maman tapşylyǧy mäselesın oŋai şeşedı.
«Altyn taudy» üiıp-tökken baiandamany tyŋdaǧan deputattar ışınen tynyp otyr eken. Qosymşa baiandama jasaǧan deputat Gülnar Yqsanova otandyq turistık salanyŋ aiaǧyn «tūsap», adymyn aştyrmai tūrǧan mäselelerın aşyq tızbelep, ony şeşu joldaryn aitty. Solardyŋ bırqataryna toqtalaiyq. Bırınşıden, turizm salasynda maman tapşylyǧy közge ūryp tūr. Salaǧa maman daiyndaityn joǧary oqu oryndarynyŋ 90-95 paiyzynda ıs jüzınde turistık bılımı bar bılıktı professor-oqytuşylar qūramy joq. Ekınşıden, turistık nysandar qoljetımsız. Qazaqstan halyqaralyq turister aǧyny boiynşa öŋırdegı bäsekelesterınen artta qalǧan. Mysaly, «Ukraina halyqaralyq äue jelılerı» äue kompaniiasynyŋ tūraqty reisterındegı tranzittık jolauşylar ülesı 54,1 paiyzǧa jetse, bızdıŋ «Eir Astananyŋ» körsetkışı 12 paiyzdy qūraǧan. 2010 jyl Gruziia aşyq äue qatynasy turaly kelısımge qol qoiyp, sonyŋ nätijesınde jolauşylar ösımı üş esege artqan. Tüitkıldı mäselenıŋ bırı – ūşaq biletterınıŋ qymbattyǧy. Qazaqstandaǧy ortaşa jalaqyǧa satyp alatyn bilet qūnyn jolauşy-şaqyrymnyŋ sanyna şaqqanda ol Reseidegıden 2 esege, Batys elderındegı körsetkışten 8 esege tömen. Üşınşıden, infraqūrylym nysandarynyŋ bäsekege qabıletsızdıgı. Nysandar jelısınıŋ joqtyǧy, äuejai, vokzal, qonaqüi, meiramhana, dämhanalardaǧy jailylyqtyŋ tömen deŋgeiı turistık önımderdı nasihattauǧa kedergı boluda. Avtokölık joldarynyŋ jaǧdaiy da syn kötermeidı. Mysalǧa, turistık avtobustarmen jüru qauıptı. IIM-nıŋ mälımetı boiynşa jekelegen adamdardyŋ menşıgındegı avtobustardyŋ 40 paiyzynyŋ «jasy» 20 jyldan asyp ketken. Törtınşıden, qonaqüi, muzei, hostelderde, avtokölık joldarynda turistık qyzmettıŋ «sūrqai» naryǧy qalyptasqan. Jeke käsıpkerler lisenziia almai-aq turistık operator bolyp, al GİD-ter arnaiy mamandyǧy bolmasa da, şeteldıkterge qyzmet körsetıp, «nanyn tauyp jep» jür.
