Elordadaǧy «Zorlyq-zombylyq nemese zorlyq-zombylyq qaupı saldarynan qiyn jaǧdaiǧa tap bolǧan adamdarǧa arnalǧan daǧdarys ortalyǧy-baspanasy» memlekettık mekemesınde respublikalyq «Aq oramal» aksiiasy öttı.
Basqosudy Daǧdarys ortalyǧynyŋ direktory Nūrbol Zūlqarnaev söz söilep aşty. «Aq oramaldyŋ qazaq tarihynda filosofiialyq mänı öte tereŋ. Būrynǧy zamanda jaulasqan ekı eldı dostastyru maqsatynda äiel basyndaǧy oramalyn şeşıp, jerge tastaityn bolǧan. Aksiianyŋ maqsaty – elımızdegı barlyq azamattardyŋ tegıne, ūltyna qaramastan, äleumettık, dıni jäne basqa da qūndylyqtarymen qosyp, auyzbırşılıkte ömır süruge şaqyru. Aq oramaldy köpbalaly batyr analar toilarda jas kelınderge tabys etse, perzenthanada jas bosanǧan analarǧa bergen. Elbasy aitqandai, bız balalar men nemerelerımızdıŋ bolaşaǧyn oilauymyz kerek.
Aksiia barysynda qazırgı qoǧamda zorlyq-zombylyq körgen äielderdı memleket tarapynan qoldau turaly keŋınen söz boldy. Jinalǧandardyŋ ışınde aq jaulyqty Äniiaş äje daǧdarys ortalyqtary keibır jas otbasylardyŋ säl ǧana qiyndyqqa şydamai, osynda keluıne mümkındık tuǧyzyp otyrǧanyn, sondyqtan äiel adam qandai jaǧdai bolsyn şydauy kerek degen pıkır aitsa, keibır sala mamandary ortalyqtyŋ bolǧany dūrys ekendıgın alǧa tartty. Al psiholog Natalia Semenenko elımızde bolyp jatatyn zorlyq-zombylyqtyŋ sebebın anyqtau üşın arnaiy psihologiialyq saraptama jürgızetın zaŋnyŋ joqtyǧyn aita kettı. Osy taqyrypqa orai, Astana qalasy «Nūr Otan» partiiasynyŋ Ūiymdastyru-baqylau bölımınıŋ keŋesşısı Nadejda Merva «Bır jaǧynan mūndai oqiǧalar nege köbeiıp kettı? Kez kelgen qoǧamda balalar üiı men daǧdarys ortalyqtary azaisa, demek ärbır şaŋyraq şaiqalmai saqtalyp tūr degen söz. Eger otbasy sabaqtastyǧy üzılse, daǧdarys ortalyqtary sol üzılgen jıptı jalǧauy tiıs. Otbasy – şaǧyn memleket. Är otbasynda kikıljıŋ bolatyny sözsız. Sondyqtan zorlyq-zombylyqty jasyrmai, aşyq aityp, qūqyq qorǧau organdary, ökılettı qūrylymdar, qoǧamdyq bırlestıkter, köpbalaly analar bolyp bırıgıp, osy mäselenı şeşuge atsalysuymyz tiıs. Öitkenı bızder qūqyqtyq alaŋda ömır sürıp jatyrmyz» dedı.
Aita keteiık, Astana qalasynda Daǧdarys ortalyǧy aşylǧaly berı mūnda 329 äiel panalaǧan. 2014 jyly 35 äiel men 75 bala, iaǧni 110 qyzmet tūtynuşy, 2015 jyly 48 äiel men 100 bala (148 adam) pana tapsa, biyl 11 äiel men 20 bala ortalyqta äleumettık-psihologiialyq kömek aluda. Ortalyq 50 adamdyq orynǧa eseptelgen. Jatyn oryn men üş mezgıl tamaqtanu, balalardyŋ oiyn bölmesı, massaj ben trenajer zaly, hauyz, ashana, qolöner bölmesı bar. Mūnda ekı psiholog, bala kütuşısı, medbike – barlyǧy 31 adam qyzmet etedı.
Döŋgelek üstelge zorlyq-zombylyq körgen äielder de qatysyp, bastarynan ötken oqiǧany baiandap berdı. Mamandar jany jaraly äielderge demeu bıldırıp, aldaǧy uaqytta baǧyt-baǧdar berıp, kömektesetınderın aitty. Statistika boiynşa äielderdıŋ 87-88 paiyzy öz otbasymen qaita qauyşady. Keibır äielderdı tuystary alyp ketse, keibırı üş aidyŋ ışınde jūmysqa ornalasyp ülgeredı. «Ortalyqqa aiyna joq degende 3-5 äiel kelıp tüsedı. Mūnda küieuınen taiaq jep keletınder de bar, nekesız bala köterıp, äke-şeşesı quyp jıbergender de, özge oblystan kelıp, barar jer, basar tauy joq, şabadanyn arqalaǧan äielder de keledı. Zorlyq-zombylyqqa kelsek, ärine, şydau kerek dep aita almaimyn. Janjalǧa bır ǧana adam sebepker emes, kınä ekı jaqtan da bolatynyn eskergen jön» deidı N. Zūlqarnaev.
Būdan keiın «Aq oramal» aksiiasy «Keruen» sauda ortalyǧynda jalǧasty. Aksiia barysynda mūnda da türlı basqarmadan kelgen ökılder men zaŋger, psihologtar keluşılerge tegın keŋes berdı.
Jansaia SYDYQBAI
