Qalany jaqsartu jönınde elorda tūrǧyndary özderı de şeşım qabyldap, jergılıktı bilıkke ūsynystaryn aita alady. iKomek109 monitoring jäne jedel äreket etu ortalyǧynyŋ bazasynda qūrylatyn «Qalalyq damu akseleratory» jobasy qysqa merzım ışınde tiımdı şeşımder äzırleuge jäne jyldam nätijelerge qol jetkızuge, halyqty qala tüitkılderın şeşuge jūmyldyruǧa mümkındık bermek.
100 künde qalany qalai özgertuge bolady?
Būl jobanyŋ kömegımen endı jergılıktı bilık qaladaǧy jüielı tüitkılderdı 100 kün ışınde şeşuı tiıs. Äkımdıkte ötken brifingte tyŋ jobany tanystyrǧan Ortany regenerasiialau basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Amanjol Alpysbaev pen qalalyq iKomek109 monitoring jäne jedel äreket etu ortalyǧynyŋ basşysy Jannat Dübırova Qazaqstandaǧy alǧaşqy innovasiialyq täsıl – «Qalalyq akselerator» turaly tolyǧyraq aityp öttı.
– Qalalyq akselerator – jaŋa ūiym nemese zaŋdy tūlǧa emes, ol iKomek ortalyǧy qyzmetınıŋ jaŋa baǧyty. Joba aiasynda qyzyǧuşylyq tanytuşylar men belsendı tūrǧyndar, qoǧamdyq qorlar, sarapşylar, ǧalymdar memlekettık organdarmen jäne jergılıktı bilıkpen bırlesıp jūmys jürgızetın bolady, – dedı Jannat Dübırova.
Akselerator jobasy aiasynda qala damuynyŋ basty mäselelerın şeşude jūmys toby qūrylady. Qala basşysy jetekşılık etıp, äkımdık qyzmetkerlerı, sarapşylar, belsendı azamattar müşe bolatyn jūmys toby mäselelermen ony şeşudıŋ ideialarynan bastap tübegeilı ıske asyrylyp, josparǧa qol jetkızgenşe ainalysatyn bolady.
Jyl basynan berı qalalyq iKomek109 monitoring jäne jedel äreket etu ortalyǧyna 600 myŋnan asa ötınış tüsıp, barlyq mäsele oŋdy şeşımın tauypty. Aryz-şaǧymdarǧa jasalǧan monitoring qaladaǧy keibır tüitkıldıŋ ünemı qaitalanatynyn körsetken. Sondyqtan 48 jüielı mäselenıŋ tızımı daiyndalypty. Al qalalyq damu akseleratoryn jüzege asyrudyŋ alǧaşqy kezeŋınde sol 48 mäselenıŋ 8-ı boiynşa jūmys jürgızılmek. Olar – betı aşyq qūdyqtar, qaŋǧybas it-mysyqtar, qoǧamdyq kölık, densaulyq saqtau mäselelerı, su basudyŋ aldyn alu, qardy nemese qatqan mūzdy tazalau, köşe jaryǧy jäne PİK qyzmetı. Küntızbedegı 100 kün ışınde osy baǧyttaǧy jūmys tobynyŋ müşelerı mäselenı tek talqylap qana qoimai, onyŋ şyǧu sebepterın zerttep, şeşu joldaryn nūsqap, sondai-aq şeşım qabyldau qajet.
27 mamyrdan bastap alǧaşqy otyrystar bastalady. Būl tūrǧyda qala bilıgı belsendı azamattardy akseleratordyŋ otyrystaryna qatysyp, özderınıŋ ideialaryn, ūsynystaryn aituǧa şaqyrady. Al qalany jaqsartuǧa yntaly azamattar jūmys tobynyŋ qataryna qosylu üşın accelerator@ikomekastana.kz elektrondy poştasyna tüiındemelerın jıberıp, iKomek109 ortalyǧyna nemese +7 771 103 30 33 nömırıne habarlasulary kerek.
Şetel täjıribesı
Elordada qolǧa alynǧan «Qalalyq akselerator» jobasy Rapid Results Institute halyqaralyq ūiymynyŋ ädısnamasyna negızdelgen. Būl joba BAÄ, AQŞ, Ūlybritaniia, İrak, İordaniia, Nepal, Keniia elderınde tabysty ıske asyryluda. Mäselen, osy joba aiasynda Dubaida 5 eŋ qauıptı joldy kütıp ūstauda biudjettıŋ 63 paiyzy ünemdelıp, 24 adam qūtqarylypty. Al AQŞ-tyŋ Klivlend, Ostin, Los-Andjeles qalalaryndaǧy üisız jasöspırımder sany 428 adamǧa, Soltüstık Karolinadaǧy baspanasyz ardagerler sany 277 adamǧa azaiǧan. Sol siiaqty Sudanda balalar men jüktı äielder arasynda bezgek auruynyŋ taraluy 32 paiyzǧa qysqarypty. Dominikan Respublikasynda genderlık zorlyq-zombylyq mäselelerı boiynşa şaǧymǧa ün qatu uaqyty 57 paiyzǧa azaiyp, auyrlatatyn män-jaily tonaulardy tergeu jūmysynyŋ tiımdılıgı 86 paiyzǧa artqan eken.
Ūtymdy ūsynys
Nūr-Sūltan qalasynyŋ 2050 jylǧa deiıngı damu strategiiasyn äzırleu aiasynda qalalyq äkımdık pen Zertteu jäne konsalting ortalyǧy ötkızgen döŋgelek üstelde türlı salanyŋ ökılderı men qala tūrǧyndary jergılıktı bilıkke elordadaǧy ömır sapasyn jaqsartu jönındegı özderınıŋ ūsynystaryn aitqan bolatyn.
– Ömır sapasyn jaqsartu üşın adam eŋ aldymen densaulyqqa män beruı tiıs. Eger sport zaldarǧa baruǧa uaqyt bolmasa, adamdar kündelıktı qarapaiym jürıs-tūrystaryn özgertu kerek. Mäselen, kölıkten velosipedke köşıp, skandinaviialyq jürıstı de qolǧa alǧan jön. Alaida ol üşın qalada jaǧdai jasaluy qajet. Velosipedşıler tasjoldarda mülde jürmeuı kerek. Öitkenı kölık jürgızuşılerınıŋ psihologiiasy basqaşa. Batys elderınde būl psihologiia būrynnan qalyptasqan. Ol jaqta velosipedşıler de jol qozǧalysynyŋ beldı müşelerı sanalady. Sondyqtan bızde de velojoldar tasjoldar men trotuarlardan alşaq ärı tüsı mülde özgeşe bolǧany dūrys. Sol siiaqty jaŋadan salynyp jatqan tūrǧyn üilerdıŋ ärqaisysynda velosipedke arnalǧan oryndar jobasynyŋ qarastyrylǧany abzal, – dedı «Käsıpodaqtardyŋ Qazaqstan sport jäne dene şynyqtyru qoǧamy» qoǧamdyq qorynyŋ vise-prezidentı Baqytjan Esjanov.
Al Aqbūlaq özenınıŋ jaǧalauy men keibır saiabaqtyŋ qoqystan tazartylmaitynyn synǧa alǧan instagram jelısınıŋ belsendısı Artem Pavelev şaharda köpşılık şomyluǧa arnalǧan jaǧajailardy köbeitu kerektıgı jönınde özınıŋ ūsynysyn bıldırdı.
Oŋ jaǧalaudaǧy keibır köşelerde trotuarlardyŋ qarastyrylmaǧanyn tılge tiek etken qala tūrǧyny Raisa Qaidarǧazina nemeresın arbamen alyp jürgende jaiau jürgınşılerge arnalǧan joldardyŋ jaisyz ekenın aityp, aldaǧy uaqytta osy boiynşa jūmystar jürgızılse degen tılegın jetkızdı. Būl tūrǧyda tūrǧyndar tarapynan sol jaǧalaudyŋ da jaiau jürgınşılerge qolaisyz ekenı aityldy. Mūny urbanistika ortalyǧynyŋ jetekşısı Ashat Säduov te joqqa şyǧarmady.
– Sol jaǧalaudaǧy tyǧyzdyq oŋ jaǧalaumen salystyrǧanda 1,5 esege ülken. Ondaǧy ǧimarattardyŋ araqaşyqtyǧy da alşaq. Negızınen, būl aumaq kölık jürgızuşılerıne öte yŋǧaily. Degenmen jospar boiynşa aldaǧy uaqytta elordada qauıpsız köşeler qatary köbeiıp, äsırese, köşeler jaiau jürgınşılerge keŋ ärı yŋǧaily etıp jasalatyn bolady, – dedı ol.
Jalpy, älem elderınıŋ täjıribesıne säikes, qala köşelerı jaiau jürgınşıler üşın yqşam ärı qauıpsız boluy tiıs. Būl jaǧy qala bilıgınıŋ nazarynan tys qalmaitynyn aitady mamandar.
Bas qalada qazır 450 myŋ kölıktıŋ jüitkıp jürgenın eskersek, onyŋ ekologiiaǧa da edäuır ziianyn tigızıp jatqanyn baiqauǧa bolady. Sondyqtan jergılıktı bilık bolaşaqta kölık sanyn azaitu üşın avtobustarǧa arnalǧan jolaqtar men bır baǧytty joldardy köbeitıp, jaiau jürgınşıler men qoǧamdyq kölıktıŋ qozǧalysyna tiımdı jaǧdai jasamaq. Būl mäsele «Qalalyq akseleratorlyq» jobasynyŋ josparynda da qarastyrylyp otyr. «Synaisyŋ ba, ūsynysyŋdy da ait» dep Qalalyq ortany regenerasiialau basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Amanjol Alpysbaev aitpaqşy, aitylǧan synnan qorytyndy şyǧaru üşın akseleratorlyq joba boiynşa qūrylatyn jūmys toby belsendı azamattardan qūr baibalam emes, naqty ūsynys kütetın bolady. Eger ūtymdy ūsynystar tiısınşe kädege jarap, mäseleler 100 kün ışınde şeşımın tauyp jatsa, nūr üstıne nūr, älbette.
Qalalyq akselerator – jaŋa ūiym nemese zaŋdy tūlǧa emes, ol iKomek ortalyǧy qyzmetınıŋ jaŋa baǧyty. Joba aiasynda qyzyǧuşylyq tanytuşylar men belsendı tūrǧyndar, qoǧamdyq qorlar, sarapşylar, ǧalymdar memlekettık organdarmen jäne jergılıktı bilıkpen bırlesıp jūmys jürgızetın bolady
