Qyzdan tuǧan balanyŋ jien ekenın moiyndamaityn ata-äjelerdıŋ qatary kün saiyn köbeiıp keledı. Öz jūrtynan qaiyn jūrtyn joǧary baǧalaityn azamattarymyz da barşylyq. «Qūdaǧiym renjıp qalmasyn dep nemereme jetı atasyn jattatqyzbaimyn!» deitın aqylsyz atalar da az emes.
Būryn ülkenderden «Bala-kelınnıŋ qolynda tūramyz!» degendı estıgen edık. Qazır «Qyz-küieu balam qolymda tūrady!» degendı estıp jürmız. Qyz künınde taǧyp, tūrmysqa şyqqanda törkını kiımderıne qosyp jıberetın, keiın barǧan jerıne sudai sıŋıp, tastai batqanyn bıldırıp, jaǧdaiyn sūrap kelgen bauyrlarynan berıp jıberetın, şeşesı qyzynyŋ qūtty jerge barǧanyna quanyp, körşı-kölemın şaqyryp, körsetetın «Qūstūmsyq» saqinasy da mänınen aiyrylǧan ba? Joq älde ata-enesımen bır şaŋyraq astynda tūratyn küşık küieu balanyŋ da qaltasyna salaiyq pa? Sodan bolar, bügıngı taŋda ūlynyŋ üilengenıne mūŋaiyp, qyzynyŋ tūrmysqa şyqqanyna quanatyn äke-şeşe köbeiıp keledı. Baiqap tūrsaq, ömırdıŋ qyzyǧy ūlda emes, qyzda siiaqty. Büitıp jalǧasa berse, tektılık mazmūnynan aiyrylady. Baiaǧyda jany aman qalyp, bauyryna basqan balasy pysyǧanşa kelın törkınıne at ızın salmaityn edı. Öitkenı äke jüregı qyzynyŋ jüktılıkpen äreŋ jürgenıne şydamaityn. Qazır qyzynyŋ qarny şerteiıp, kündız otyra almai, tünde ūiyqtai almai domalap jatqanyna qyz-küieu balasy qolda tūratyn äke jüregı qalai jarylyp ketpei, şydap tūr? Sonda äkeden qasiet, anadan meiırım ketken zaman ökılı boldyq pa?
Jienınıŋ tuǧanyn, jasqa tolǧan toiyn öz ata-äjesı emes, naǧaşy ata-äjesı jasaityn deŋgeige jettık. «Tegın bılmegen tügın bılmeidı». Öz qyzynyŋ «älıptı taiaq dep tüsınbegen» sanasyz ūrpaqqa qūrsaq boluyna jaǧdai jasap jürgen ata-analarǧa qarap zyǧyrdanym qainaidy. Büitıp qor bolyp, qatyn alǧanşa, üilenbei zor bolǧan artyq şyǧar. «Qyzyljar» ortalyq meşıtınde bır dūǧa bolǧanda küieu balasy jetım bolsa da, bes jienın perzenthanadan şyǧaryp aluǧa da barmaǧanyn, tuǧanyn da toilamaǧanyn, jasqa tolǧanyn da jasamaǧanyn, tıptı, ekı jienınıŋ sündet toiyn jasasyn, jasamasyn, onysynda eşqandai da şaruasy bolmaǧanyn, şaqyrsa, quanyşyna ortaqtasyp, kısımen kısı bolyp baryp jürgenın, tek qana är jienınıŋ qyryq serkeşın bergenımen şektelgenın aitqan qariiany estıgende marqaiyp qalǧan edık.
Naǧaşy atanyŋ jetı atasyn bılgen dūrys. Būl jiendı nemere qylu degen söz emes. «Tektı ananyŋ qūrsaǧynan şyqqanmyn!», «Tektı ananyŋ omyrauyn emgenmın!», «Tektı anadan tuǧanmyn!», «Anam teksız jerdıŋ qyzy emes!» degen söz tırkesterın alǧa tartqan bala anasynyŋ tektılıgın däleldeu üşın naǧaşysynyŋ jetı atasyn tılıne tiek etkenı jön. Äitpese, jien-jienşar-degenşar-kögenşar-köbeŋşar-tebenşar-öleŋşar dep jiendı osylai jetı ataǧa deiın taratyp, küieu balanyŋ segızınşı ūrpaǧyn «Qaimana» degen.
Qyzdan jien, ūldan nemere tuatynyn tarazylap aitqanymda, atyn aitpai-aq qoiaiyn, qyzdary men jienderıne qara taŋba bolar, bır äiel, özı tarih ǧylymdarynyŋ kandidaty:
– Qyz – menıŋ balam. Onyŋ balasyn qalai nemere demeimın? Qyzyq ekensıŋ.
– Qalaişa? İä, sız qyzdy düniege äkelgen şyǧarsyz. Bıraq basqa elge ūzatyp jıberdıŋız. Demek, qyzdyŋ balasy – sızge jien. Qyzdan ūrpaq taramaidy.
– Senıŋ äielıŋ ūl emes, bes qyz tauyp bersın, – dep äŋgımenı ortasynan üzıp, qarǧap tastady. Qarǧysyna män bermedım. Qūdaidyŋ bergenıne şükır dep ǧūmyr keşe beremın. Bastysy, äke baqytyn sezdırgen perzentterım aman-esen bolyp, qyzyqtaryn körsetse boldy emes pe? Alla sol künge jetkızsın.
Mūnyŋ aldyn qalai alu kerek? Tuystaryma aityp-aityp äbden jeksūryn bolyp bıttım. Bodandyqtan şyqqanymyzdyŋ özıne otyz bes jyldai uaqyt öttı. Endı qaşan qaraŋǧylyqtan şyǧamyz?
Samrat QŪSKENOV
