Vengriia – Europa aumaǧyndaǧy qazaqtarǧa ülken qūrmetpen qaraityn memleket. Majarlar Qazaqstan mūragerı bolyp otyrǧan Euraziianyŋ Ūly dalasyn özderınıŋ atamekenı sanaidy. Ekı eldıŋ tarihi tamyrlastyǧy da tym tereŋde jatyr. «EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesı aiasynda sony paş etetın bırneşe şara öttı. Onyŋ alǧaşqysy «Etnoauyl» ūlttyq-mädeni keşenınde ötse, ekınşısı QR Qaruly küşterınıŋ Äskeri-tarihi muzeiınde ūiymdastyryldy. Ekeuınıŋ de basy-qasynan «Madiiar-Tūran» qory tabyldy.
Muzeide ötken şara «Ūly dala: qazaq-majar äskeri önerı» dep ataldy. Onda köşpendılerdıŋ mädenietı men jauyngerlık saltynan habar beretın qoiylym qoiyldy. Vengriiada sadaq atu sporty jaqsy damyǧan. Sol siiaqty qoiylymǧa sadaqşylar, qylyşşylar, özge de qaru-jaraq türlerın meŋgergen sportşylar qatysty. Qoiylym salt atty äsker şeruımen bastalyp, salt atty sadaqşylar men jaiau äsker önerımen jalǧasty. Qoiylymnyŋ öne boiy köşpendılerdıŋ muzykasymen körkemdeldı.
«Madiiar-Tūran» qory Majarstan jerınde ekı jylda bır ǧūn-türkı qūryltaiyn ūiymdastyrady. Būl şarada qazaq mädenietı keŋınen tanystyrylady. Atalmyş qordyŋ prezidentı Andraş Jolt Bironyŋ aituynşa, ūiym ǧylymdy damytyp, ata salty men dästürın saqtau syndy bırneşe baǧytta jūmys ısteidı. Onyŋ ekınşısınıŋ özı kiız üidı, qaru-jaraq pen qolöner būiymdaryn jasau, dästürlı muzyka men ata-babadan mūra bop qalǧan äskeri önerdı saqtau bolyp bırneşe tarmaqqa bölınedı. Al ǧylymǧa kelsek, qor, negızınen, antropologiia, genetika salasynda tereŋ jūmystardy jürgızedı. Mäselen, osydan on şaqty jyl būryn Andraş Jolt Bironyŋ bastamasymen qazaqtar men majarlardyŋ qanyna zertteu jürgızılıp, ekı halyqtyŋ arasyndaǧy tuysqandyq bailanys däleldengen.
Andraş Jolt Biro esımı, jalpy alǧanda, közıqaraqty oqyrmanǧa tanys boluy kerek. Antropolog-ǧalym – Keikı batyrdyŋ bas süiegın qalpyna keltırıp, kelbetın anyqtau jūmysymen ainalysqan adamdardyŋ bırı. Būl şaraǧa, sonymen qatar, QR Qorǧanys ministrlıgınıŋ basşylyǧy, Vengriianyŋ belgılı ǧalymdary men sportşylary qatysty.
Qūndyz QANAǦATQYZY
