Nauryz! Näurüz! Newroz! Novruz! Nooruz! Nav-ruz! Qalai jazylsa da, qalai aitylsa da, jaŋa jyldyŋ, jaŋa künnıŋ aty! Tübı bır türkı tıldes halyqtar osy künı mol dastarqanyn aiqara jaiyp, saǧynǧan dos-jarany, tuysymen qauyşuy dästürge ainalǧan.
Astanalyq äzerbaijandar da Nauryz merekesın erekşe qarsy aldy. Ejelgı dästür boiynşa nauryz aiy bastalysymen är aptanyŋ ekınşı künı, tabiǧattyŋ tört qūbylysy – su, ot, jerge arnap arnaiy alau jaǧady. Soŋǧy, törtınşı alau «aqyrǧy seisenbı» dep atalady. Mereke aldyndaǧy aqyrǧy aptany atap ötuge qalalyq äzerbaijan mädeni ortalyǧynyŋ şaqyruymen qalalyq etno mädeni ortalyqtarynyŋ ökılderı tügel jinaldy. Merekenı «Aqboz atyna mınıp, Qydyr paiǧambar kelıp, kün men tündı teŋestırdı» degen tört şumaq öleŋmen balalar bastady. Būl Nauryz – Jaŋa künnıŋ kelgenın bıldıredı. Qonaqtarǧa Nauryzdyŋ basty räsımı – jetı türlı as qoiylǧan dastarqan jaiyldy. Būl künı qonaqtar aqjarylqap tılegın aityp jatty. Kelgen qonaq üi ielerınıŋ sözderıne qūlaq qoiady, bırınşı estıgen sözın jaqsylyqqa yrymdaidy. Sol sebeptı būl keşte tek jaqsy tılek, jyly lebız aitylady. «Astanalyq äzerbaijandardyŋ asyǧa kütetın Nauryz merekesı – jaŋaru merekesı. Tarihy tereŋnen bastau alatyn, türkı halqyna ortaq mereke, elımız täuelsızdık alǧaly jaŋaşa toilanyp, bükıl qazaqstandyqtardy toptastyratyn ūlyq merekege ainaldy. Qalyptasqan dästür boiynşa barlyq dostarymyzdy bır dastarqan basyna şaqyryp, merekenı bırge atap ötemız. Jyldyŋ jaŋa künın yntymaqpen qarsy aludyŋ maŋyzy öte zor» dedı «Hazar» äzerbaijan qoǧamynyŋ töraǧasy Vidadi Agaev.
21 nauryz – 2009 jyly 30 qyrküiekte IýNESKO-nyŋ adamzat balasynyŋ materialdy emes mädeni qūndylyqtary qataryna engızıldı. 2010 jyly 19 aqpanda BŪŪ Bas assambleiasynyŋ 64-sessiiasynda «21 nauryz Halyqaralyq Nauryz künı» rezoliusiiasy qabyldandy. BŪŪ Bas assambleiasynyŋ qararyna säikes, «21 nauryz halyqaralyq kün» dep tanylyp, Nauryzǧa bailanysty dästür men mädeniettı damytu men saqtau boiynşa müşe-memleketterdıŋ äreketın qoldaityny aityldy. Ejelgı meiram turaly aqparattardy keŋınen taratu üşın BŪŪ-ǧa müşe elderge atsalysuǧa ündeu tastaldy.
Merekede äsem än aitylyp, bi bilendı. Oiyn-külkısız merekenıŋ sänı kıre me?! Nauryzda pısken jūmyrtqany soǧystyryp oinaidy. Kımdıkı būryn jarylsa, jeŋılgenı. Būl oiyn keşke jinalǧandardy bır küldırdı.Ülken-kışısı qalmai ottan sekıru mındettı. Otty jetı ret nemese jetı otty bır retten sekıru dästürge ainalǧan. Köŋıldı keşte şyraq jaǧylyp, ottyŋ yrymy jasaldy.
Äzeriler öngen bidaidyŋ jasyl jelkenıne qarap, kelgen jyldyŋ qanşalyqty berekelı bolatynyn boljaidy eken. Ony qyzyl lentamen kömkerıp bailap, dastarqanǧa qoiady. Qonaqtar jelkıldep ösken dännıŋ sabaǧyna qarap jyldyŋ berekesın boljaidy. Biyl da, qūdai qalasa, molşylyq bolady dep boljady köp körgender. Ylaiym solai bolǧai!
Aigül UAISOVA
