Älemnıŋ eŋ körıktı 10 meşıtınıŋ qataryna kıretın Astanadaǧy «Äzıret Sūltan» meşıtı Orta Aziiadaǧy äsem de zäulım ǧibadat oryndarynyŋ bırı sanalady. 2012 jyldyŋ 6 şıldesınde Qazaqstan Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ qatysuymen saltanatty jaǧdaida aşylǧan būl meşıttıŋ jalpy syiymdylyǧy – 12 myŋ adam. Joba avtorlary – Qazaqstannyŋ Qūrmettı säuletşısı, Memlekettık syilyq laureaty Saǧyndyq Janbolatov, QR Suretşıler odaǧy men Euraziialyq dizainerler odaǧynyŋ müşesı Esenǧali Ahmetov.
Meşıt atauyn Elbasynyŋ özı ūsyndy. «Tört mūnaraly sändı jäne säulettı meşıttıŋ «Äzıret Sūltan» dep ataluy beker emes. Būl – kezınde küllı qazaqqa ruhani ortalyq bolǧan Türkıstannyŋ ruhy endı elordamyzda jaŋǧyrady degen söz. Ǧūlama babamyz Qoja Ahmet Iаssauidıŋ Türkıstandaǧy kesenesı osylai atalatynyn barşaŋyz bılesızder. Endı Astananyŋ da öz «Äzıret Sūltany» bar» degen edı Memleket basşysy meşıttıŋ aşylu saltanatynda.
Meşıt üş qabattan tūrady. Bırınşı qabatynda däret alatyn oryn, ekı neke qiiu zaly jäne 500 adamǧa arnalǧan auyzaşar, qūdaiy as beretın ashana ornalasqan. Ekınşı qabatta erlerge arnalǧan namaz oqu zaly, al üşınşı qabatynda imamdar bölmesı men synyptar, dıni baǧdarlama tüsıretın studiia, dıni-ruhani aǧartu sait äkımşılıgımen qatar äielder namaz oqityn zal bar.
Kışı zaldan ülken zalǧa öter jerdegı qabyrǧaǧa Elbasy meşıtke syiǧa tartqan «Kümıs Qūran» ılıngen. Ol Reseidıŋ Aqşa zauytynda osy meşıt üşın arnaiy tapsyryspen jasaldy. «Kümıs Qūrannyŋ» tüpnūsqasy Hazıretı Osman bin Affannyŋ ämırımen VII ǧasyrda jazylǧan. Kümıs Qūran 162 betten tūrady.
Memleket basşysynyŋ meşıtke taǧy bır syilyǧy – köne Qūran Kärımnıŋ salmaǧy 40 kelı. Köne Qūran Oŋtüstık Qazaqstan oblysynan tabylǧan.
Meşıttıŋ älemnıŋ özge meşıtterınen erekşelıgı – onyŋ dizainynda qoldanylǧan oiu-örnekterdıŋ 80 paiyzy – ūlttyq naqyş ülgılerı. Säuletşı Saǧyndyq Janbolatovtyŋ aituynşa, «Äzıret Sūltan» meşıtın jobalau konkursyna 54 kompaniia qatysqan. Qazaqstandyq ırı kompaniialarmen qatar Angliia, Malaiziia, Japoniia, t.b. köptegen memleketter öz jobalaryn ūsyndy. Konkursty jeŋgen qazaq säuletşısı ekı nūsqany konkursqa ūsynǧan. Onyŋ basty maqsaty būryn eş jerde kezdespegen, taza qazaqy ülgıdegı meşıt jobasyn jasap şyǧu boldy.
«Būdan būryn Qazaqstanda meşıtter ekı ülgımen salynatyn. Mäselen, elımızdıŋ oŋtüstık öŋırlerındegı atalmyş qūrylystarda Özbekstan men İrannyŋ äserı baiqalady. Iаǧni kümbezder kök tüske boialyp, portaldary men oiu-örnekterı de Aziianyŋ klassikalyq ürdısınde jasalady. Soltüstıktegı meşıtter bolsa tatar ülgısıne jaqyn. Bız osy ekı ülgıden tys taza qazaqy nūsqany taŋdadyq.
Onyŋ aldynda qazaqtyŋ köne qalalarynyŋ qūrylysynda kezdesetın säulet önerınıŋ ülgılerın zerttedık. «Äzıret Sūltannyŋ» portaldaryn kiız üige ūqsatyp jasadyq. Kümbezderın da qazaqy naqyşta jobaladyq. Meşıt tüsıne erekşe män berdık. Dästürlı islam dınınıŋ de, qazaqtyŋ ejelgı säulet önerınde kezdesetın tüsterın de esepke aldyq. Qazır alystan qaraǧanda meşıt közge aq tüstı bolyp körınedı. Bıraq jaqyndap baryp qarasaŋyz, onyŋ türlı tüstı ekenın köresız. Kümbezderı de solai. Mūny Saryarqanyŋ gülderıne ūqsatyp jasadym.
Meşıttıŋ tört mūnarasynyŋ ärqaisysynyŋ biıktıgı – 77 metr. Kümbez sany – 10.
Olardyŋ diametrı – 10,45 metr.
Ülken namaz zalyndaǧy kümbez Ortalyq Aziiadaǧy eŋ ülken kümbez bolyp esepteledı.
Onyŋ biıktıgı – 51 metr, enı – 28 metr.
Meşıt aumaǧynda 800-ge tarta kölıkke arnalǧan avtotūraq bar
Al meşıttıŋ ışkı dizainyn jasaǧan Esenǧali Ahmetovtıŋ sözınşe, «Äzıret Sūltan» ūltymyzdyŋ öner ülgısın şeteldıkterge tanytatyn jobaǧa ainaldy. «Būl meşıtke kırgen saiyn şeteldıkterdı körem. Sonda olar oiu-örnekterge üŋılıp jatady» deidı ol.
Türkiianyŋ radio-teledidar portaly ötken jyldyŋ aiaǧynda taratqan habarynda. «Ortalyq Aziianyŋ ekınşı ülken ǧibadat orny – Äzıret Sūltan meşıtı ūlttyq naqyş, oiu-örnektermen bezendırılgen. Astananyŋ teŋdesı joq jäne ǧajaiyp ǧimarattary arasynda jetekşı oryn alady. Meşıt 13 gektar aumaqqa ie. Tört mūnaraly meşıt dästürlı han saraiy tärızdı» dep baiandalǧan.
Amanǧali QALJANOV
