Memleket basşysy jaŋadan sailanǧan Parlamenttıŋ bırınşı sessiiasynda elımızde azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etu eŋ özektı mäselenıŋ bırı ekenın atap aitty. Osy oraida Ükımet jergılıktı basqaru organdaryna äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlarynyŋ baǧasyn tūraqtandyrudyŋ jaŋa täsılderın ıske qosudy tapsyrdy.
Astana qalasynyŋ äkımdıgı de Ükımet tapsyrmasy boiynşa jüielı ıs-şaralardy qolǧa aldy.
Prezident Qasym-Jomart Toqaev VIII sailanǧan Parlamenttıŋ bırınşı sessiiasynyŋ aşyluynda elımızde azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etuge basa män beru qajet ekendıgın atap öttı. Būl baǧytta elordada jüzege asyrylyp jatqan ıs-şaralar turaly Astana qalasynyŋ İnvestisiialar jäne käsıpkerlıktı damytu basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Maqsat Janabaev qalalyq kommunikasiialar qyzmetı alaŋynda ötken baspasöz mäslihatynda mälımdedı.
Bügınde baǧa yryqqa könbei, aspandap tūr. Äsırese, kündelıktı tūtynatyn azyq-tülık baǧasynyŋ qymbattaǧany qarapaiym halyqtyŋ qaltasyn tyqyrlatyp, köpbalaly otbasylardyŋ, äleumettık az qamtylǧan tūrǧyndardyŋ janyna qatty batyp otyr. Jalaqy öspese de, baǧa kün saiyn köterılıp jatyr. Sondyqtan, köpşılık artyq şyǧyndy azaityp, barynşa ünemdeuge tyrysuda. Būl rette qalalyq İnvestisiialar jäne käsıpkerlıktı damytu basqarmasy basşysynyŋ orynbasary QR Ükımetınıŋ tapsyrmasyna säikes Astanada äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlaryna baǧany tūraqtandyru jaŋa täsılderı qolǧa alynǧanyn atap öttı.
– Qazaqstan Respublikasy Ükımetınıŋ tapsyrmasyna säikes äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlaryna baǧany tūraqtandyru tetıkterın ıske asyru kezınde jaŋa täsılder qoldanyldy. Ükımettıŋ 2010 jylǧy 1 nauryzdaǧy №145 qaulysyna säikes äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlarynyŋ tızbesıne 19 ataudyŋ, onyŋ ışınde ūn, nan, kökönıster, et jäne süt önımderı jäne t.b. engızılgen. Osyǧan orai eldegı fermerlerge mausymaralyq kezeŋde belgılengen baǧamen äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlaryn jetkızuge aldyn ala avans beru, sondai-aq otandyq kürış, qaraqūmyq, künbaǧys maiy, ūn, müiız, nan öndıruşılerdı qarjylandyru közdelıp otyr. Qazırgı uaqytta Ülgılık qaǧidalarǧa tiıstı özgerıster engızılude, soǧan säikes otandyq tauar öndıruşılerdı qarjylandyruǧa arnalǧan ötınımder qaralatyn bolady. Sondai-aq et jäne süt önımderın, atap aitsaq, siyr etın, qūs etın, jūmyrtqa, süt, airan, süzbe, sary mai öndıretın otandyq öndıruşılerdı belgılengen baǧadan aspau boiynşa özara mındettememen qarjylandyru közdeledı, – dedı Maqsat Janabaev.
Küzgı egındı jinau nauqanyndaǧy kelısımşarttardy qamtamasyz etu maqsatynda otandyq auyl şaruaşylyǧy tauaryn öndıruşılerdı forvardtyq qarjylandyrudy közdeitın äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık baǧalaryn tūraqtandyru tetıkterın ıske asyrudyŋ ülgılık qaǧidalaryna özgerıster engızıldı.
Basqarma basşysy orynbasarynyŋ aituynşa, qala äkımdıgı osy tetıkterdı jüzege asyruda. Mäselen, baǧanyŋ kürt ösuıne jol bermeu üşın aǧymdaǧy jyldyŋ aqpan-säuır ailary aralyǧynda jalpy kölemı 8 myŋ tonna kökönıs intervensiiasyn ötkızdı. Nätijesınde baǧalar, statistikaǧa säikes, 5-10%-ǧa tömendedı. Naqtyraq aitsaq, piiaz – 10%, säbız – 5%, kartop – 5%, qyryqqabat 2% arzandaǧan.
– Bügıngı taŋda qalada qoldanystaǧy şarttar boiynşa qala halqynyŋ ailyq qajettılıgın qamtamasyz etetın 7 myŋ tonnadan astam kökönıs qory bar. Atap aitsaq, kartop – 4,2 tonna, piiaz – 1,3 tonna, qyryqqabat – 1 tonna jäne säbız – 900 kg. Öndırıstı jolǧa alu jäne qalanyŋ ışkı qajettılıgın qantpen qamtamasyz etu maqsatynda forvardtyq tetık arqyly 1,6 mlrd teŋgege qaryz şarty jasaldy. Osyǧan orai Merkı qant zauytynan 2023 jylǧa 3,5 myŋ tonna qant jetkızıledı. Sonymen qatar, jaŋa täsılder importtalǧan kökönısterdı satyp aludy közdeidı. Mäselen, Täjıkstan Respublikasyna sapar qorytyndysy boiynşa «Astana» ÄKK AQ men «Täjıkagroprom» kompaniiasy arasynda 1200 tonna piiaz jetkızuge kelısım-şartqa qol qoiyldy. Alǧaşqy jetkızılım 500 tonna mamyr aiynda, mausym aiynda taǧy 500 tonna jäne şılde aiynda 200 tonna bolady dep kütılude. Sauran 7 jäne Qosşyǧūlūly 14 mekenjailarynda elordalyq jäne öŋırlık tauar öndıruşılerdıŋ qatysuymen qala aumaǧynda qalalyq auyl şaruaşylyǧy järmeŋkelerın ötkızu boiynşa jūmystar jalǧasuda, – dedı basqarma basşysynyŋ orynbasary.
Sondai-aq Maqsat Janabaev elordada auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ järmeŋkelerı apta saiyn ötkızıletının jäne onda kündelıktı tūtynatyn azyq-tülıkter bazardaǧydan äldeqaida tömen baǧamen satylyp jatqanyn jetkızdı.
– Astanada auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ järmeŋkelerı apta saiyn ötkızıledı. Ondaǧy barlyq önımder naryqtyq baǧadan 10-15 % tömen baǧamen satyluda. Tūraqty negızde baǧa belgıleudıŋ deldaldyq shemalaryn anyqtau jönındegı öŋırlık komissiianyŋ otyrysy ötkızılıp tūrady. Jyl basynan berı osyndai 25 otyrys, onyŋ ışınde 11 köşpelı otyrys ötkızıldı. Köşpelı keŋester barysynda qalanyŋ ırı sauda nysandarynda «Äsem», «Güljan», «Vkus Mart» sauda üilerı, «Aspan bazar», «Sauran», «Astanalyq bazarlar» bazarlary sauda üstemesınıŋ 15%-yn saqtau boiynşa tüsındıru jūmystary jürgızıldı. Nätijesınde jūmyrtqa, tauyq etı, piiaz, mai, süt baǧasynyŋ 10-15%-ǧa tömendeuı baiqalady, – dedı M.Janabaev.
