«Elorda Agparat» media resursy men «Astana» radiosynyŋ bırlesken «Elorda tynysy» jobasynyŋ kezektı baǧdarlamasyna Astana qalasy auylşaruaşylyǧy basqarmasynyŋ basşysy Ardaq Dosanov keldı. Auylşaruaşylyǧy salasyndaǧy özektı mäselelerı söz bolǧan tıkelei tıldesu barysynda qaladaǧy azyq-tülık baǧasy, järmeŋke, tūraqtandyru qorynyŋ jūmysy talqylanyp, tūrǧyndar kökeilerınde jürgen saualdaryna jauap aldy. Däl qazır qalamyz boiynşa qordalanyp otyrǧan mäselelerdıŋ naqty jauaptaryn nazarlaryŋyzǧa ūsynyp otyrmyz.
– Auylşaruaşylyǧy basqarmasynyŋ atqaratyn negızgı mındetı qandai?
– Bızdıŋ basqarmaǧa ekı qyzmet türı jüktelgen. Bırınşısı – veterinarlyq qauıpsızdık. Iаǧni, qaladaǧy barlyq et önımderınıŋ baqylauyna bızdıŋ mamandar jauapty. Olar Astana qalasy boiynşa 15 ışkı sauda ornynda mal önımderıne veterinarlyq-sanitarlyq saraptama jürgızedı. Qoldanystaǧy zaŋǧa säikes auyl şaruaşylyǧy januarlarynan alynatyn önımderge berılgen arnaiy veterinarlyq ılespe qūjattaryn tekseredı.
Ekınşı qyzmet – azyq-tülıkpen qamtamasyz etu. Juyrda ǧana Ükımettıŋ qoldauymen elordanyŋ azyq-tülık beldeuınıŋ jol kartasy qabyldandy. Ol boiynşa elımızdıŋ bas qalasyna Aqmola oblysynyŋ 17 audany men Qaraǧandy oblysynyŋ 4 audanynan et-süt önımderı jetkızıledı. Sondai-aq, qabyldanǧan jol kartasy aiasynda jemıs-jidek, kökönıs türlerı Oŋtüstık Qazaqstan, Jambyl, Almaty oblystarynan da äkelınedı.
– Qazır köp üidıŋ aulalarynda et satatyn oryndar kezdesedı. Mūny kım tekseredı?
– Bız düken sörelerındegı ettıŋ sapasy men satuǧa rūqsat berudı rastaityn qūjattardy ünemı tekseremız. Aula dükenderınde satylatyn önımderdıŋ qūjattary bar.
Jūrt kütken järmeŋke jalǧasady
– Baǧany tūraqtandyruda ärı azyq-tülıkpen qamtamasyz etude aimaqtyq järmeŋkelerdıŋ rölı qandai?
– Menıŋ oiymşa, aimaqtyq järmeŋkelerdı ūiymdastyru – baǧany tūraqtandyrudyŋ tiımdı tetıgı. Tūrǧyndardyŋ azyq-tülık önımderın deldaldarsyz tıkelei satyp aluyna yqpal etedı. Biyl 130 ret järmeŋke ötkızdık. Mäselen, elorda törıne Oŋtüstık Qazaqstan oblysy 4 ret kelse, Jambyl oblysy 5 märte järmeŋke ūiymdastyrdy. Nauryz aiynan berı bastalǧan järmeŋkede 30 myŋ tonnanyŋ önımderı satyldy. Astana qalasynyŋ äkımı järmeŋkenı jalǧastyru jönınde şeşım qabyldady. Būiyrtsa, qaraşa aiynda «Qazaqstan» sport keşenı alaŋynda qala tūrǧyndaryn järmeŋkede kütemız.
– Qalada qandai da bır azyq-tülık önımıne tapşylyq baiqala ma?
– Joq. Elordada auylşaruaşylyǧy önımderın qaita öŋdeitın 55 mekeme nan, şūjyq, makaron önımderımen qamtamasyz etuge qauqarly. Qalǧan önımder syrttan äkelınedı.
– Azyq-tülık önımderınıŋ baǧasy qanşalyqty baqylauda?
– Apta saiyn bızdıŋ mamandar «Şapaǧat», «Şaryn», «Şanhai» sauda ortalyqtaryn jäne «Magnum», «Astyqjan», «Grin», «Smol», «Galmart» sekıldı ırılı-ūsaqty sauda üilerındegı ortaşa baǧa körsetkışıne taldau jürgızedı. Nätijesınde baǧanyŋ kürt ösuıne jol berılmeidı. Baǧany sebepsız köteru deregı anyqtalǧan jaǧdaida Tabiǧi monopoliialardy retteu jäne bäsekelestıktı qorǧau departamentıne zaŋǧa säikes şara qoldanu üşın jügınemız.
Qymbattaudyŋ sebebı – qordaǧy önımnıŋ kemuı
– Qala tūrǧyndarynan basqarma jūmysyna qatysty qandai ūsynystar kelıp tüsedı?
– Ärine, tūrǧyndar jiı habarlasady. Basym bölıgın qalada bır ǧana kommunaldyq bazardyŋ bary oilandyrady. Olar qala äkımdıgıne elordanyŋ bırneşe audanyna, atap aitqanda, sol jaǧalauǧa, halyq jiı qonystanǧan Qosşyǧūlūly köşesıne osyndai bazar saludy ūsynady. Bügınde osyǧan bailanysty qyzyǧuşylyq tanytqan investorlarmen kelıssöz jürgızudemız.
– Sızdıŋ oiyŋyzşa, aldaǧy qys-köktem ailarynda kartoptyŋ baǧasy qandai boluy mümkın? Kartop tapşylyǧy nemese baǧanyŋ qymbattauy baiqala ma?
– Kartop «qatty qymbattaidy» dep aita almaimyn. Biyl elımızde kartop önımı 3,5 mln tonnaǧa jettı. Bır ǧana Pavlodardyŋ özınde 450 myŋ tonna kartop alynyp, rekordtyq körsetkışke qol jetkızdı. Eger otandyq käsıporyndar bügın baǧanyŋ ösuın kütıp, qoimalaryn jauyp tastaityn bolsa, erteŋ elımızge syrttan aǧylady. Baǧa tüskennen keiın bızdıŋ şarualar şyǧynǧa ūşyrauy mümkın. Sondyqtan menıŋ ūsynysym kartop baǧasyn kötermegen jön. Elımızde kartop jetkılıktı. Tūraqty qorymyzǧa da satyp alamyz. Satyp alynǧan 300 tonnaǧa juyq önım «Şapaǧat» kommunaldyq bazarynda üş aiǧa deiın satuǧa jetedı. Būl bazarda kün saiyn 3,-3,5 tonna kartop satylady. Ūsynylǧan baǧa qūny kelısıne 100 teŋgeden aspauy tiıs. Sondai-aq, juyrda ǧana Qazaqstandaǧy kartop ösıruşıler odaǧynyŋ jetekşısı Qairat Bisetaev köktemge qarai qyzyl kartoptyŋ baǧasy 150 teŋge bolatynyn mälımdedı. Mausymdyq qymbattaudyŋ negızgı sebebı – qordaǧy otandyq önımnıŋ kemuı. Bız qoldan kelgenşe baǧany tūraqty ūstap tūruǧa küş salamyz.
Bız qazır Auylşaruaşylyǧy ministrlıgıne ūsynys joldadyq. Ol boiynşa körşıles audandardan Astana qalasyna aptasyna 2-3 ret kartop jäne kökönıs tasymalyn ūiymdastyrudy qamtamasyz etu. Ony qalanyŋ 5 nüktesınde tömen baǧamen satatyn bolamyz. Uaqyty kelgende tūrǧyndarǧa arnaiy habarlaimyz.
Qaŋǧybas it qauyp almasyn…
– Sız basqaratyn mekeme qaladaǧy qaŋǧybas itterdı aulauǧa da jauapty. Būl mäsele qandai tärtıpte jüzege asyrylady?
– Januarlardy ūstau üşın dozalanǧan preparattardy qoldanatyn pnevmatikalyq qarular, sondai-aq, januarlardy aulau kezınde basqa qūrylǧylar paidalanylady.
Aulanǧan qaŋǧybas itter men mysyqtar 60 künnen aspaityn merzımge uaqytşa oqşaulanady. Uaqytşa ūstau oqşaulaǧyşynda aulanǧan qaŋǧybas januarlarǧa tırkeu jäne klinikalyq zertteu jürgızıledı.
Soŋǧy engızılgen erejenıŋ bırı – sterildeu. Osy maqsatta qala äkımdıgınen qarjy bölındı. Bügınde 2 myŋǧa juyq januarǧa, onyŋ ışınde 700 it pen mysyqtarǧa sterildeu jūmystary jürgızıldı.
Kelesı jyly uaqytşa ūstaityn arnauly oqşaulaǧyş soǧudy josparlap otyrmyz. Qazırgı uaqytta Kökşetau tasjoly boiynan oryn belgılendı. Joba memlekettık jekemenşık serıktestık aiasynda jüzege asady.
– «159» qyzmetıne qaŋǧybas itterge qatysty şaǧym köp tüsedı eken. Mäselen, jyl basynan berı 813 ötınış kelıp tüsken. Qaŋǧybas it pen mysyqty aulauǧa qanşa qarajat bölınedı?
– 2015 jyly 10 myŋ januardy aulauǧa şamamen 63 mln teŋge bölındı. 2016 jyly 7200 basqa 50 mln teŋge bölınse, biyl 8 myŋ basty aulauǧa 55 mln teŋge qarastyryldy. Kelesı jyldan bastap būl mehanizm jetıldırılmekşı. Iаǧni, būdan bylai qarjy ūstalǧan it pen mysyqtardyŋ sanyna bölınbeidı. Esesıne jūmysşylardyŋ jalaqysy men oqşaulaǧyşty ūstap tūru mäselesıne köŋıl bölınbek.
– Qaŋǧybas itter tūrǧyndardy jiı jaraqattai ma?
– Negızınde tūrǧyndardy qaŋǧybas itter emes, asyrandy itter jiı tıstep alady. Jyl basynan berı mūndai jaǧdaidyŋ 500-700 deregı tırkeldı. Eger üi january bolsa, onyŋ veterinarlyq qūjaty boluy kerek. Al jabaiy bolǧan jaǧdaida mamandardyŋ qatysuymen tekseru jürgızıledı.
Gülmira AIMAǦANBET
