Eskertkışter – eldık belgısı
Elımızdıŋ bas qalasyna özge öŋırlerdıŋ tartu-taralǧysy erekşe bolatyn. Osydan bıraz jyl būryn elordanyŋ mereilı onjyldyǧy qarsaŋynda öŋırlerdıŋ bastamasymen Astanada gülzar baqtar egılıp, ataqty tūlǧalarymyzǧa ornatylǧan eskertkıştermen qala körkı eselene tüsıp edı. Sonyŋ bırı – Jambyl oblysy jūrtşylyǧynyŋ tartuy, B.Momyşūly daŋǧyly men A.Toqpanov köşelerınıŋ qiylysynda ornatylǧan Keŋes Odaǧynyŋ batyry, daŋqty qolbasşy, maidanger-jazuşy Bauyrjan Momyşūlynyŋ eskertkışı. Al qoladan qūiylǧan batyrdyŋ avtory – Temırhan Köljıgıt, säuletşısı – Baqyt Syzdyqov. Alystan köz tartatyn äsem eskertkış astanalyqtardyŋ qasiettı bır jerıne ainaldy deuge bolady. Osynda jas ūlandar ant qabyldap, merekelık basqosularda qazaqtyŋ batyr ūlyn ūlyqtaidy. Mūrasy öskeleŋ ūrpaqty otan süiuge baulityn batyrdyŋ Arqadaǧy bır belgısı – qalalyqtardyŋ basty maqtanyşy.
Batyr eskertkışımen bırge Jambyl jyraudyŋ tas müsını de boi köterdı. Būl Almaty oblysynyŋ elorda toiyna tartuy – müsınşı Nūrlan Dalbaev jäne säuletşı Qazbek Jarylǧapovtyŋ ǧasyr jasaǧan aqynǧa qoiǧan belgısı. Şapanynyŋ şalǧaiy jelbırep, qos qolymen qūşaǧyn aşyp tūrǧan aqynnyŋ qolyndaǧy dombyrasy köz tartady. Eskertkıştı ainala jolbarys, barys, samūryq qūsy sekıldı şaǧyn arhitekturalyq müsınder ornatylyp, bügıngı künde demalys aimaǧyna ainalyp otyrǧan jerdıŋ körkın keltırıp tūr.
Sol jyly Jeŋıs daŋǧyly men Äliia Moldaǧūlova köşelerınıŋ qiylysynda ornalasqan Keŋes Odaǧynyŋ batyry Äliia Moldaǧūlova memorialdyq keşenı qalandy. Aqtöbe oblysynyŋ tartuy qyrşynynan qiylǧan qyzdyŋ ruhyn Arqanyŋ törınde aspandatqandai äser qaldyrdy.
Oblystardyŋ tartuy arasynda Saryarqa daŋǧyly men Kenesary köşesınıŋ qiylysyndaǧy, Q.Mūŋaitpasov pen Manas köşelerınıŋ qiylysynda qostanailyqtardyŋ tartuy – gülzar baq bolyp qalany körıktendırıp tūr. Osy bastamamen Astanalyq sirkınıŋ ainalasy abattandyrylyp, äsem subūrqaq atqylap, ırılı-ūsaqty taqyryptyq müsınder sirk ainalasyn toltyra tüstı. Mūny Astana jüregındegı qaraǧandylyqtardyŋ qoltaŋbasy deuge bolady.
Jūrtty jarylqaǧan järmeŋke
Öŋırlerdıŋ bas qalaǧa tartuy mūnymen bıtıp qalǧan joq. Odan keiıngı jyldary jaŋa mazmūnmen molaia tüstı. Soŋǧy bes jyldyŋ kölemınde auyl şaruaşylyǧy järmeŋkelerı tūraqty türde ötkızılıp keledı. Är öŋırdıŋ dihandarynyŋ qolynan şyqqan azyq-tülık önımderı elordalyqtardyŋ dastarqanyna tıkelei jetkızıluge sep bolǧan būl järmeŋkeler qalalyqtar üşın berekelı bolyp tūr. Et-süt önımderı de öndıruşıler baǧasymen qalaǧa jetıp, naryqtaǧy baǧadan köp tömendıgımen tartymdy. Sol sebeptı de būl järmeŋkelerdıŋ äleumettık maŋyzy basym bolyp tūr.
Araǧa jyl salyp ötıp tūratyn oblystardyŋ mädeni künderı de astanalyqtardyŋ esınde. Är oblystyŋ öner qairatkerlerınıŋ şyǧarmaşylyq keşterı, oblys teatrlarynyŋ jaŋa qoiylymdary qalalyqtardy köptep jinaidy. Äsırese, byltyrǧy «EKSPO-2017» künderınıŋ dumandy sätterı bır demde öte şyqty. Dumandy sätterdıŋ bır bölıgın osy oblystardyŋ şyǧarmaşylyq toptary kötergen bolatyn. Būl künderı tek qana önerımen emes, turizm äleuetın aişyqtap, tanystyryp otyrdy. Būl öŋırlerdıŋ elordadan da alatyn syiy bar. Ol – biznes jobalar, jaŋa kelısımşarttar. Osyndai şaralar aiasynda elge el jaqyndap, käsıpkerler tiımdı serıktesterın taŋdap, el yrysy arta tüsedı. Mūndai şaralardyŋ taqyrypty ataulary ärtürlı bolyp kelgenımen, bar mazmūny – «Quatty öŋır – quatty Qazaqstan» atauynda toǧysqandai.
Jetısu köşıp keletındei
Bas qalamyzdyŋ 20 jyldyq mereitoiyna Almaty oblysy men BI Group holdingımen bırlese otyryp, tamaşa tartu jasamaq. Sol jaǧalaudaǧy «Arai» saiabaǧy aldaǧy uaqytta adam tanymastai özgerıp, Şaryn şatqaly, Han-Täŋırı, Aport, Tamǧaly tastyŋ petroglifterı bederlengen tas alaŋy paida bolady. Demaluşylarǧa mūz aidyny, amfiteatr aşylady. Osylaişa, Almaty oblysynyŋ barlyq körıktı jerlerınıŋ sipatyn Arqada tüiıstırıp, ony jer jännatyndai «Jetısu» dep qaita atamaq. Alaŋnyŋ ortasynda Qazaqstannyŋ kartasy hoş iıstı gülmen destelenedı. 270 aǧaş otyrǧyzylyp, är köktemde alma baq güldeitın bolady.
Būdan basqa, şaharymyzdyŋ körkın keltıretın bırneşe jobalar mereitoiy qarsaŋynda paidalanuǧa berılmek. «Qazaq elıne myŋ alǧys!» monumentı men jaiau jürgınşıler bulvaryn abattandyrudy Qaraǧandy oblysynyŋ halqy qolǧa almaq. Batys Qazaqstan oblysy eŋbekşılerı Jeŋıs daŋǧyly men Bögenbai batyr daŋǧylynyŋ qiylysyndaǧy gülzar baqty tartu etpek. Syr boiynyŋ tartuy taǧy bar, iaǧni «Ǧaryş» taqyrybyna arnalǧan tanymdyq ekspozisiiasy men aşyq alaŋqaiy bar gülzar baǧymyzdy osy ölkenıŋ syiy dep bıletın bolamyz.
Oŋtüstık Qazaqstan oblysy men Pavlodar, Soltüstık Qazaqstan, Qostanai, Aqmola, Jambyl oblystary qosylyp, «Astana» saiabaǧynan İlinkaǧa deiıngı aralyqty alyp jatqan jalpy ūzyndyǧy 56 şaqyrymdy qūraityn velojol tösep, salauatty ömır saltyn qoldauşylardy bır quantpaq. Esıl özenıne salynatyn velojaiau jürgınşıler köpırı – Atyrau oblysynyŋ tartu-taralǧysy.
Sol jaǧalaudaǧy elordanyŋ mereilı 20 jyldyǧynda aşudy közdep otyrǧan aituly nysannyŋ bırı – Botanikalyq baq. Onyŋ türlı-tüstı jäne muzykalyq subūrqaǧyn jasap, kelgen jūrtty tamsandyrudy Şyǧys Qazaqstan oblysy mındetıne alyp otyr. Osynyŋ arasynda Almaty qalasynyŋ syiy baldyrǧandarǧa arnalady. 240 oryndyq balabaqşa qūrylysy täulıgıne elu şaqty säbi dünie esıgın aşyp jatqan elordaǧa jaqsy syi ekenı anyq.
