2020 jylǧa qarai elorda halqynyŋ sany – 1070 myŋ adam, tūrǧyn üi qory 23,7 mln şarşy metr bolady. Elordany damytudyŋ 2030 jylǧa deiıngı bas josparynda Astana Euraziianyŋ ıskerlık, mädeni, ǧylymi ortalyǧy retınde tanylmaq.
Künı keşe ötken EKSPO halyqaralyq körmesı elordanyŋ damuyna jaŋa serpın äkeldı. Qyzmet körsetu salasy artyp, infraqūrylym jaŋa deŋgeige köterıldı. EKSPO ainalasynyŋ özınde qanşama nysandar salyndy. Jaŋa temırjol vokzaly, äuejaidyŋ zamanaui terminaly, alpysqa juyq meiramhana men dämhana, 36 qonaqüi men basqa da nysandar paidalanuǧa berıldı. Ekı jyl būryn tüzetılgen bas josparǧa säikes qalanyŋ damuy mūnymen toqtamaidy.
Aspanmen talasqan «Abu Dabi»
Astananyŋ bas josparynyŋ negızgı qaǧidalary – poliortalyqtyq, yqşamdylyq jäne aumaqtardy damytudyŋ teŋgerımdılıgı. Būl rette kölık infraqūrylymyn damytu – basym baǧyttardyŋ bırı. Qalanyŋ ärbır audany tūrǧyndarǧa jaily bolmaq. Jūmys ısteuıne, bılım aluyna, demaluyna barlyq mümkındıkter qarastyrylady. Demalys oryndaryna, sauda ortalyqtaryna, saiabaqtarǧa jäne qalanyŋ basqa da jerlerıne tıkelei kölık bailanysy bolady. Būǧan deiın de jaŋa audandar boi kötergenı belgılı. Qaitalanbas zamanaui säulettık kelbet beretın nysandardyŋ qatarynda jaŋa äkımşılık ortalyq, sol jaq jaǧalaudaǧy tūrǧyn üi keşenderı, Myŋjyldyq alleiasy, Orynbor, Tūran daŋǧyldary, «EKSPO-2017» körme keşenınıŋ audany, «Jaǧalau», «Saranda» tūrǧyn audandary, Familu Village kottedj qalaşyǧy bar. 2020 jylǧa qarai 75 qabatty «Abu Dabi Plaza» äkımşılık tūrǧyn üi keşenı, 10 myŋ orynǧa arnalǧan mūz stadiony, Tūŋǧyş Prezident kıtaphanasy jäne qory, botanikalyq baǧy bar jaŋa qalalyq saiabaq, LRT-nyŋ bırınşı kezegı (äuejai – jaŋa vokzal), haiuanattar baǧy, qaiyq esu arnasy, Ǧaryştyq zertteuler ortalyǧy, Äskeri akademiia, Olimpiadaǧa daiarlyq köpbeiındı ortalyǧy, etnoauyl, neke qiiu saraiy, akvapark (otbasylyq demalys ortalyǧy), «Jasyl oram», «Han Şatyrdyŋ» batysyna qarai ornalasqan keşendı qūrylys, jelılık saiabaqty jobalau jäne salu josparlanǧan. Al 2025 jylǧa qarai salynatyn nysandar tızımınde Jastar saraiy, Qazaq drama teatry, Orys drama teatry, Jekpe-jek saraiy bar.
Jetı audanǧa bölınedı
Qalanyŋ josparlau qūrylymynda bıraz özgerıster bolady. Qūrylys biıktıgınıŋ özındık qaǧidalary qalyptaspaq. Iаǧni, ǧimarattar men qūrylymdardyŋ biıktıgı qalanyŋ ortalyq bölıgınen qalanyŋ periferiialyq bölıgıne (şekara) qarai tömendeidı. 2030 jylǧa arnalǧan negızgı tehnikalyq-
ekonomikalyq körsetkışke süiensek, qala aumaǧy – 79733 ga; halyq sany – 1220 myŋ adam, halyq tyǧyzdyǧy – 44 adam/ga, tūrǧyn üi qory 37,2 mln m2 qūraidy.
Bas josparǧa säikes, qalanyŋ aumaǧyn 7 audanǧa bölu közdelgen. Är audannyŋ sauda-
ıskerlık, mädeni, oiyn-sauyq, sporttyq-rekreasiialyq ortalyǧy bolady. Sondyqtan qalanyŋ ortalyǧyna qarai keluşıler sany azaiady. Poliortalyq prinsipı arqyly ıskerlık belsendılıktı qaita ortalyqtandyru, kölık infraqūrylymy jüktemesın azaitu, negızgı kölık keptelısın boldyrmau, jaŋa jūmys oryndaryn qūru, jeke investisiialardy tartu jäne qala qauıpsızdıgın arttyru közdelgen.
Qazırgı uaqytta sol jaq jaǧalaudaǧy jaŋa äkımşılık-ıskerlık ortalyq jäne oŋ jaq jaǧalaudaǧy tarihi ortalyq bar. Üşınşı ortalyq «EKSPO-
2017» aumaǧynda bolady. Qalǧan ortalyqtar üşın qala aumaǧynda tiıstı alaŋdar
rezervke qoiylmaq.
Şet aimaqsyz şahar
Halyqqa qyzmet körsetudıŋ tiımdılıgın arttyru maqsatynda qala 129 sektorǧa bölınedı. Ärbır sektorda şamamen 10 myŋ adam bolady. Bügınde 36 pozisiiadan tūratyn «Josparlau sektorlarynyŋ bırınşı kezektegı minimaldy jaǧdailaryn jasau jönındegı nysandar men qyzmetter tızbesı» jasaldy.
«Negızgı maqsat – sektor aumaǧyndaǧy nysandar men qyzmetterdıŋ tolyq tızbesın ornalastyrudy josparlau. Osy jūmystyŋ bırınşı kezeŋınde tızbe boiynşa sandyq körsetkışterdı körsete otyryp, alǧaşqy derekter jinaldy. Ekınşı kezeŋde sektor halqynyŋ sanyn eskere otyryp, qazırgı jäne keleşektegı nysandar men qyzmetterdıŋ normativtık qajettılıkterın anyqtau. Üşınşı kezeŋ boiynşa qoldanystaǧy 110 jäne keleşektegı 19 josparlau sektorynyŋ ärqaisysynda jeke tūrǧan, qosa salynǧan, japsarlas salynǧan nysandar men qyzmetter türınde ornalastyrylǧan tūrǧyndar ömırınıŋ sapasyn baǧalaudy sipattaityn minimaldy jaǧdailardyŋ tolyq tızbesın ornalastyru» deidı «Astana bas jospary» ǦZJİ» direktory Särsembek Jünısov.
Sonymen, juyq arada eŋ aldymen Astana aglomerasiiasynyŋ özegı retınde elordany damytu jönındegı äzırlengen bırınşı kezektegı şaralar keşenı ıske asyrylady. Būl üşın qalanyŋ şet aimaqtary men olarǧa ırgeles aglomerasiialyq aumaqtardy infraqūrylymmen qamtamasyz etu jūmystary qolǧa alynady. Irgeles öŋırlermen bırlesıp, azyq-tülık qauıpsızdıgı, aglomerasiia aumaǧynda industriialyq aimaqtardy qūru, qūrylys industriiasyn, rekreasiialyq jäne turistık qyzmetterdı damytu mäselesı şeşımın tappaq.
Köşeler körkeiedı
Jospar boiynşa köşe boiyndaǧy ǧimarattardyŋ syrtqy qasbetın qaita jaŋartu mäselesıne köŋıl bölınbek. Tūjyrymdamada barynşa tartymdy ortany qalyptastyru üşın ǧimarattardyŋ qasbetterın jäne aqparattyq konstruksiialardy qaita jaŋartu közdeledı. Bırınşı kezekte Saryarqa, Bögenbai batyr, Respublika daŋǧyldary jäne Esıl özenınıŋ jaǧalauy şekaralarynda alaŋy 250 ga aumaqty abattandyru josparlanǧan. Ärı qarai kezeŋ-kezeŋımen Astana qalasynyŋ barlyq aumaǧy qamtylatyn bolady.
Qalanyŋ tarihi bölıgın abattandyru tūjyrymdamasy aiasynda elorda tūrǧyndaryna dıttegen jerge jetudıŋ barynşa qysqa joldary ūsynylady. Osylaişa, jaiau jüretın joldar köbeiıp, velosipedpen seruendeuge jäne qoǧamdyq kölıktı paidalanuǧa oŋ äserın tigızbek.
Gülmira Aimaǧanbet
