Astanada qanşa adam üi kezegınde tūr? Bas qala töŋıregınen saiajai uchaskesın aluǧa bola ma? Baspanaly boluda mümkındıgı şekteulı jandar men ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalar üiınıŋ tärbielenuşılerıne qandai jeŋıldıkter qarastyrylady? Osy jäne basqa da tūrǧyn üi taqyrybyna qatysty saualdarǧa «Elorda tynysy» radiohabarynda qonaqta bolǧan Astana qalasy Tūrǧyn üi basqarmasynyŋ basşysy Ruslan Ahmetov jauap berdı.
KEZEKTEGILER KÖBEIIP KELEDI
Ruslan Ahmetovtıŋ aituynşa, bas qalada tūrǧyn üi kezegınde 47 myŋnan astam adam tūr eken. Almaty qalasymen salystyrǧanda būl körsetkıştıŋ 3 esege joǧary ekenın aitqan basqarma basşysy elordadaǧy kezekke tūruşylar sany jyl saiyn 5 myŋǧa ūlǧaiatynyn tılge tiek ettı.
– Jyl saiynǧy kezekke tūratyn 5 myŋ adamdy sonşa pätermen qamtamasyz etu mümkın emes. Sondyqtan kezektegıler sany köbeie tüsude. Jalpy, 2015-2017 jyldary aralyǧynda kezekte tūrǧandardyŋ 5 myŋy, al jyl basynan berı 700-den astamy baspanaly boldy. Olardyŋ 260-y päterlerıne öz kezegı kelgende, al 500-ge juyǧy «Nūrly jer» memlekettık tūrǧyn üi baǧdarlamasy arqyly qol jetkızdı. Jyl soŋyna deiın tūrǧyndar taǧy da 100 päterge qonystanady degen jospar bar. Sol siiaqty josparǧa sai «Tūrǧyn üi qūrylys jinaq bankı» AQ boiynşa 600 päterge qūjat qabyldanady. Tūrǧyndardy memlekettık baǧdarlamalar aiasynda baspanamen qamtamasyz etu tūrǧysynda mügedek jandar men jetımder üiı tärbielenuşılerıne, ardagerlerge, köp balaly otbasylarǧa jäne zeinetkerlerge basymdyq berıledı. Aita ketu kerek, Astanadaǧy Ūly Otan soǧysy ardagerlerınıŋ barlyǧyna da päter berılgen bolatyn, – deidı R.Ahmetov. – Ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalar üiınıŋ tärbielenuşılerı 18 jasqa deiın üi kezegıne tūruǧa qūqyly. Olardy kezekke tırketu balalar üiınıŋ direktorlary men qamqorşylaryna mındetteledı. Eger kezekke tūrarda balalar üiınıŋ tärbielenuşılerı kämelettık jasqa tolmaǧan bolsa, qūjattarǧa qol qoiu qūqyǧy avtomatty türde direktor nemese qamqorşyǧa jükteledı. Jalpy, būl üderıstı qamqorşylar baqylap otyruy qajet. Eger 1,5 jyldyŋ ışınde ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balany üi kezegıne qoimasa, mekeme basşysy men qamqorşysyna äkımşılık şara qoldanylady. 2013-2017 jyldary balalar üiınıŋ tärbielenuşılerıne 400 päter berılgenın aita ketu kerek.
«ŞARŞYǦA ŞARŞY» QAǦİDASY QOLDANYSTA
Tūrǧyn üi basqarmasy basşysynyŋ mälımetıne süiensek, qaladaǧy apatty jaǧdaidaǧy üilerdı ysyrudyŋ bırınşı kezeŋı boiynşa 228 üidıŋ 117-ı ysyrylyp tastalsa, josparǧa säikes qalǧan 111 apatty üi biyl küreledı dep josparlanyp otyr eken.
– Qazırgı uaqytta 98 üidıŋ tūrǧyndaryn, iaǧni 1,5 myŋ otbasyny köşıru jūmystary jürgızılude. Qalǧan 13 üidıŋ tūrǧyndary jaŋa nysandar paidalanuǧa berılgen kezde köşırıletın bolady. Bügınde bosatylǧan 27 apatty üi ysyrylyp jatyr. Olardyŋ ornyna bolaşaqta Bas jospar boiynşa jäne qala basşysynyŋ tapsyrmasyna säikes, saiabaqtar men gülbaqtar salynady, – deidı Ruslan Amanjolūly. – Qūrylys erejesı men normasy boiynşa bekıtılgen jobaǧa säikes, «Elorda damu» JŞS 1 bölmelı päterdı – 40 şarşy metr, 2 bölmelı päterdı – 60 şarşy metr, al 3 bölmelı päterdı 70 şarşy metr kölemınde salatyn bolady. Ädettegı QEmN boiynşa tūrǧyn üi salu mümkın emes. Öitkenı sanitarly-gigienalyq talaptar saqtaluy qajet. Naqtyraq aitqanda, sanitarlyq toraptyŋ bölek-bölek bolǧany jön. Aita ketu kerek, kürelıp jatqan apatty üilerdıŋ sanitarly toraptary da bolmaǧan. Būl tūrǧyda tūrǧyndardyŋ apatty üiden jaŋa päterge köşırıludegı baǧdarlamanyŋ qaǧidasy – «şarşyǧa şarşy».
JALǦAN AJYRASUŞYLAR JİILEDI
Äue tolqynyndaǧy tyŋdarmandardyŋ bırınıŋ «Mäskeudıŋ «Qaita jaŋartu» baǧdarlamasynan ne üirenuge bolady?» degen sūraǧyna Ruslan Amanjolūly bylai dep jauap berdı:
– Mäskeudegı qaita jaŋartu täjıribesın zertteudemız. Onda biudjetten aitarlyqtai qarjy bölınıp, keŋ kölemdegı üiler qamtylypty. Būl bızdıŋ tūrǧyndardyŋ da nazaryn audaryp otyr. Alaida mūny keibırı qoldaǧanymen, endı bırı qarsy pıkır bıldırude. Bızdegı apatty üiden jaŋa päterge qonystandyru baǧdarlamasy ol jaqtaǧydan özgeşeleu. Aldaǧy uaqytta elordadaǧy apatty üilerdı küreu baǧdarlamasymen bailanystyryp, «qaita jaŋartu» baǧdarlamasyn jasap şyǧaruymyz mümkın.
Söz arasynda infraqūrylymy damyǧan audandardaǧy apatty üilerdıŋ tūrǧyndarynyŋ keibırı basqa aumaqqa köşkısı kelmegenımen, küreletın jerdıŋ maŋynan jaŋa tūrǧyn üiler salynyp bıtkenşe olardyŋ päter jaldap jüruge jaǧdailary kötermeitının aitqan Ruslan Ahmetov:
– Asyrauşysynan aiyrylǧan, jalǧyzbasty otbasylar da memlekettık qor esebınen päter aluǧa kezekke tūruǧa qūqyly. Bıraq osy rette soŋǧy kezderı jalǧan ajyrasuşylar sany jiılep kettı. Iаǧni, päter kezegıne tūru üşın ädeiı zaŋdy türde ajyrasatyn otbasylar bır şaŋyraq astynda tūra beredı. Söitıp baspanaly bolǧysy keledı, – deidı taǧy bır sözınde.
Tıkelei efirdegı radiohabar barysynda tyŋdarmandardyŋ telefon bailanysy arqyly jäne äleumettık jelılerde qoiylǧan bırqatar saualdarǧa jauap bergen Ruslan Ahmetov Astanada saiajai uchaskesın aluǧa rūqsat berılmeitının de aityp öttı.
Nūrdäulet Käkışev
