Kelesı jyly Türkiia äskeri keme jasauşy älemdegı bes-alty memlekettıŋ qataryna qosyluǧa ümıttı.
YSTANBŪL:
Äskeri keme şyǧarady
«TGG Anadolu» atty şaǧyn esmines qūrylysynyŋ 90%-ǧa juyǧy daiyn ekenın taiauda Ystanbūl, Märmara, Egei, Jerorta jäne Qara teŋız käsıpkerler palatasynyŋ töraǧasy Metin Kalkavan mälım ettı. Qūny 1 mlrd dollar bolatyn keme qūrylysy 2016 jyly qolǧa alynǧan edı. Alǧaşqysy qūrastyrylyp bıtuge taiau. Odan keiın teŋız ailaǧyna şyǧaryp, synaqtan ötkızedı. Jabdyǧynyŋ 68%-y Türkiiada jasalǧan äskeri kemenıŋ ūzyndyǧy – 252 metr, enı – 32 metr, al biıktıgı 55 metr bolmaq. 114 bölıkten tūrady. Tek äue eskadriliasyn tasityn esmines qana emes, aşyq teŋız üstınde ūrys jürgızuge mūrsat beretın arsenaly jaǧynan da şeteldık kemelerden kem tüspeidı dep kütılude.
Hurrietdailynews.com, 24.03.2018
BEIJIŊ:
Özegı talǧan özen tazalaidy
Beijıŋ qalasyn şarbyǧan jäne qalaǧa taiau jatqan barlyq özen-kölder jyl aiaǧyna deiın tazartylady.
Su şaruaşylyǧy basqarmasynyŋ mälımetıne süiensek, qala aumaǧynda sanitarlyq jaǧdaiy syn kötermeitın 140-tai özen saǧalary men şaǧyn özekter, kölder bolsa, bügınge deiın sonyŋ 57-sı tazartyldy. Būl tek ekologiialyq ahualdy jaqsartu üşın emes, halqy qūmyrsqadai qaptaǧan alyp şahardyŋ auyzsu qajettılıgın öteu üşın de maŋyzdy. Beijıŋ halqy jylyna şamamen 1 mlrd tekşe metrden asa tazartylǧan su tūtynady. Sol üşın soŋǧy jyldary qala basşylyǧy 50-ge juyq su tazartu stansasyn saldy. Oǧan qosa, 2014 jyly «şyǧystan – batysqa su būru» mega-jobasynyŋ arqasynda Qytai astanasyna qosymşa 3,22 mlrd tekşe metr su jetkızıldı. Qoldan jasalǧan kanal Qytaidyŋ Hubei provinsiiasyndaǧy Danjiiaŋkou toǧanynan bastau alyp, Henan, Hubei provinsiialaryn köktei ötıp, Beijıŋ men Tiaŋjiŋge jetedı. Jalpy alǧanda, qalany sumen qamtamasyz etetın jüienı baqylau üşın 5900 adam taǧaiyndaldy. Älemdegı eŋ ülken şahardyŋ «akva-arnalaryn» tazartu biyl 22 nauryzda – Dünie jüzılık su künıne orai bastaldy. «Sudyŋ da sūrauy bar» degen osy.
www.china.com.cn
24.3.2018
TAŞKENT:
Fransuzdar kömektesedı
Fransuzdyŋ «Veolia» kompaniiasy Taşkent pen Namangannyŋ su būru jäne kärız jüiesın modernizasiialauǧa atsalysady.
Keşe Özbekstan ükımetı su resurstary men quat ünemdeuge jäne tūrmystyq qaldyqtardy öŋdeuge mamandanǧan «Veolia» kompaniiasymen memorandumǧa qol qoidy. Kelısımşart boiynşa kompaniia ekı qalanyŋ jylu, su-kärız jüiesın 25-30 jylǧa jalǧa basqaruǧa alady. Osy uaqyt aralyǧynda kompaniia kommunaldyq infraqūrylymdy jaŋǧyrtyp, halyqaralyq tehnikalyq jäne ekologiialyq standarttarǧa sai keltıruı tiıs. Aldyn ala boljam boiynşa, joba tolyqqandy jüzege asqan jaǧdaida Namangannyŋ jylu jüiesınen jylyna 24,5 million tabiǧi gaz ünemdeuge bolady. Ony eksportqa şyǧarudan kompaniia 3,5 mln dollar qosymşa paida taba alady. Al Taşkenttıŋ su-kärız jüiesıne şyǧyndalatyn energiiany ünemdeu arqyly jylyna 6,3 mlrd sum qarjyny jelge ūşudan saqtauǧa bolady. Körşılerımızdıŋ soŋǧy jyldary proteksionistık saiasattan bas tartyp, ekonomikasyna transūlttyq kompaniialardyŋ investisiia saluyna jaǧdai jasap jatqany quantady. Özbek ükımetınıŋ mälımdeuınşe, būl ärıptestık Özbekstannyŋ tūrǧyn-üi kommunaldyq şaruaşylyǧyn modernizasiialaudyŋ basy ǧana.
«Vechernii Taşkent»
(«Toşkent Okşami»), 26.03.2018
QAZAN:
Turisterdı tatarşa kütu
Tört jylda bır keletın mundial qarsaŋynda Tatarstan bilıgı turizm salasyna airyqşa köŋıl bölıp otyr. Jaqynda respublikanyŋ Turizm jönındegı memlekettık komitetı men Turizmdı damytu ortalyǧy «Tatarstan: 1001 läzzat» arnaiy turistık marşrutyn köpşılıkke tanystyrdy.
Şyǧys halyqtaryna ortaq «1001 tün» ertegısın eske salatyn bıregei turistık baǧdarlama tatarlardyŋ maŋdaiǧa basar maqtanyştaryn tügel qamtuǧa tyrysqan. Naqtyraq aitqanda, qaltasynda 26-41 myŋ rublı bar ortaŋqol turistıŋ aiaǧyn jerge tigızbei 4 kün, 3 tün kütıp, aǧylşynşa aitqanda «uau effekt» (wow effect), tatarşa aitqanda, «abau effekt» (abau – tat. «oi, oiboi» degen maǧynany beredı – red.) tuǧyzudy közdeidı. Sonymen Qazanǧa bara qalsaŋyz, sızdı ne qyzyq kütıp tūr?
Bırınşı künı turistı arnaiy top kütıp alyp, qaltasyna qarai 3-5 jūldyz aralyǧyndaǧy qonaq üilerge jaiǧastyrady. Meimanǧa qonaq üidı taŋdau erkındıgı berıledı. Sosyn qaladaǧy eŋ üzdık sanalatyn «Marhaba» meiramhanasyna aparyp tamaqtandyrady. Qazan kremlın, Qūl Şärif meşıtı men Blagoveşensk soboryna ekskursiia jasatady. Sondai-aq, turister Süiımbike patşaiym obrazyndaǧy akterdıŋ baiandauynda Qazan handyǧynyŋ tarihyna qanyǧady. Keşke taman tatarlardyŋ salt-dästürın tanystyru üşın «Tuǧan avylym» etnokeşenıne aparady. Ekınşı küngı saiahat Sviiaj tarihi aral-qalaşyǧynda jalǧasady. Mūnda turister kökserke sorpasyn ışıp, qyş şeberhanasyna, ūstahanaǧa bas sūǧady. Üşınşı künı Qazan qalasyn iahtamen aralap, spa-keşende solyǧyn basyp, em-şara qabyldauyna, al tarih dese ışken asyn jerge qoiatyndar qala muzeilerın aralap, Bolgar qalaşyǧyna baryp qaituyna bolady. Soŋǧy künı turister tatar slobodkasynda aŋyz-äfsana tyŋdap, tatar ūlttyq as mäzırınen däm tatady, äbi-babaiymen (şal men kempırı) qol ūstasyp «apipi» ūlttyq biın bileidı, tatarşa tıl ūstartady. Jergılık ışımdıkke «ış tartqandardy» «Aryş mae» alkogol dükenıne, al kädesyiǧa köŋılı būrǧandardy «Visit Tatarstan» brend dükenıne aparyp, soŋynda sau-salamat aityp şyǧaryp salady. Mūndai «oll-inkliuziv» (all inclusive) qonaq kütu ädısı turizmı damyǧan elderdıŋ köpşılıgınde kezdesedı. Irgedegı tatar qardaştar da oŋaidan oŋǧaq tauyp, jat jūrttyq turisterdı osylai taŋǧaldyrmaqşy.
«Vechernii Kazan»,
15.3.2018.
Ädılbek JAPAQ
