Qazaqta «jien jetkızedı» degen qanatty söz bar. Astanada jasalǧan kürdelı ota barysynda jienı naǧaşysyna bauyrynyŋ jartysyn berdı. Oŋtüstık Koreiadan kelgen mamandar elımızde alǧaş ret qan toby säikes kelmeitın nauqasqa bauyr almastyru otasyn jasady.
Elımızde jyl saiyn 50 adam donorlyq aǧzaǧa qoly jetpegendıkten köz jūmady eken. Donor tabylǧan künnıŋ özınde nauqastardyŋ qan tobynyŋ säikes keluı asa maŋyzdy. Seul ūlttyq universitetı gospitalınıŋ halyqaralyq densaulyq saqtau ortalyǧynyŋ atqaruşy direktory Kvang Vung Li jäne aǧzalardy transplanttau ortalyǧynyŋ dosentı Kuing Chul Ion kürdelı ota barysynda bızdıŋ därıgerlerge qan toptary üilespeitın kezde tırı tuys donordan bauyr transplanttau tehnologiialaryn üirettı.
Astanalyq 55 jastaǧy nauqastyŋ ömırın saqtap qaluǧa özınıŋ jienı donor bolyp otyr. Ota jasamas būryn qazaqstandyq mamandar nauqastardy ota üstelıne äbden daiyndaǧan.
«Nauqastyŋ diagnozy – bauyr sirrozy saldarynan tuyndaǧan bastapqy virusty gepatit. Būl auru jyl ötken saiyn bauyr qyzmetın naşarlata beredı. Özderıŋız bılıp otyrǧandai, qan toby ekı türlı bolǧandyqtan, ota jasalmas būryn nauqastardyŋ aǧzasy barynşa üilesımdı bolu üşın arnaiy daiyndadyq. Nauqastyŋ qanyndaǧy antidenenı därı-därmekterdıŋ jäne plazmaferezdıŋ küşımen tazalauǧa tura keldı. Üş ret jürgızılgen plamaferezdıŋ nätijesınde qalaǧan maqsatymyzǧa qol jetkızdık» deidı Ūlttyq onkologiia jäne transplantologiia ǧylymi ortalyǧynyŋ hirurgiia boiynşa bas keŋesşısı Toqan Sūltanäliev.
Būl otanyŋ qūny – 5 mln teŋge. Nauqasqa memleket qarjysy esebınen jasaldy. Toqan Sūltanälievtıŋ aituynşa, şetelde qan toby säikes kelmeitın nauqastarǧa mūndai ota jasau 100 myŋ evrodan joǧary tūrady.
Elımızde bırınşı ret bolǧanmen, älemde mūndai otanyŋ jüzege asqanyna jetı jyl boldy. Bügınde Oŋtüstık Koreiada jasalynatyn transplantologiianyŋ 25 paiyzy qan toby säikes kelmeitın tuystar arasynda oryn alady eken. Nätijesı jaman emes.
«Nauqastyŋ oŋaluy ota aldyndaǧy densaulyǧyna tıkelei bailanysty. Eger jaǧdaiy auyr bolsa, qalpyna keluge üş aidai uaqyt ketedı. Al bügıngı nauqastyŋ jaǧdaiy ortaşa bolǧandyqtan, oŋaluyna bır ai uaqyt jetkılıktı» deidı hirurg Kvang Vung Li.
Professor Li osy uaqytqa deiın 1000-ǧa juyq ota jasasa, bızdıŋ elımızde 80 ota jasaǧan. Bügınde Seul ūlttyq universitetı gospitalınıŋ halyqaralyq densaulyq saqtau ortalyǧy men Ūlttyq onkologiia jäne transplantologiia ǧylymi ortalyǧy innovasiia engızude tyǧyz qarym-qatynas ornatqan. Osy otaǧa deiın qazaqstandyq därıgerler Seul qalasynda täjıribe jinaqtauǧa mümkındık aldy. Koreia därıgerlerı būdan keiın kürdelı otany qazaqstandyq mamandar da jasai beretının jetkızdı.
«Osydan bır ai būryn därıgerler AVO hattamalaryn zertteu boiynşa oquǧa attandy. Bügıngı ota barlyq halyqaralyq hattamalarǧa säikes jasalynǧan alǧaşqy qadam bolmaq. Qazaqstan osyǧan ūqsas otalardy öz betınşe jasai alady. Būǧan tolyq mümkındık bar. Nauqastyŋ aǧzasyndaǧy antidenenı ölşeitın zerthanasy jūmys ıstep tūr, antidenenı tazalaityn qajettı därı-därmekter de tabylady. Tek qana hattama talaptaryn saqtaityn bolsa, bolaşaqta mūndai otalardy özderı de jasai beredı» dep atap öttı Kvang Vung Li.
Ūlttyq onkologiia jäne transplantologiia ǧylymi ortalyǧynyŋ hirurgiia boiynşa bas keŋesşısı Toqan Sūltanälievtıŋ mälımetıne süiensek, ǧylymi ortalyqta būǧan deiın 36 transplantasiia jasalǧan.
P.S: Jalpy, elımız boiynşa aǧza auystyruǧa zäru üş jarym myŋ adamnyŋ basym bölıgıne (2700) büirek, 500-ge juyq pasientke bauyr kerek. 150-den astam qazaqstandyq jürekke zäru. Qazaqstanda soŋǧy bes jylda 1057 aǧzalar men tınderdıŋ transplantasiiasy ötkızıldı. Onyŋ ışınde 44 jürek, 183 bauyr, 824 büirek, 4 ökpe, 2 ūiqy bezı transplantasiiasy bar.
Gülmira AIMAǦANBET
