2023 jyldyŋ 12 säuırınen bastap Qazaqstan Respublikasy aumaǧynda benzin men dizel otynynyŋ baǧasy qymbattaidy.
Osydan tura jiyrma kün būryn, dälırek aitqanda, 14 nauryz künı Qazaqstan Respublikasynyŋ Energetika ministrı Bolat Aqşolaqov Ükımet otyrysynan keiıngı jurnalisterdıŋ «Benzin baǧasy qymbattai ma?» degen saualyna: «Qazaqstanda benzin men dizel otynynyŋ mol qory jasaldy. Sondyqtan benzin baǧasy öspeidı» dep jauap bergen edı. Osy ekı aralyqta jaǧdai kürt özgerıp kettı. Atap aitqanda, 2023 jyldyŋ 3 säuırı künı QR Energetika ministrınıŋ mındetın atqaruşy sol Bolat Aqşolaqov Aİ-92 jäne Aİ-93 markaly benzin baǧasy litrıne 182-187 teŋgeden 205 teŋgege deiın – 11 paiyzǧa, dizel otyny litrıne 230-260 teŋgeden 295 teŋgege deiın – 20 paiyzǧa ösetının mälımdedı. Būǧan qosa, eldıŋ bas energetigı «Būl – amalsyzdan alynyp otyrǧan şara. Būlai ıstemeske amal bolmai tūr. Dünie jüzındegı baǧasy eŋ arzan benzin bızde eken. Eger körşılerımızben aradaǧy baǧa aiyrmaşylyǧy mäselesın tap qazır qolǧa almasaq, aldaǧy uaqytta bız ülken tapşylyq pen zärulıkke ūşyrauymyz äbden mümkın. Būǧan qosa, bız ekonomikalyq maŋyzdy salany damytu mümkındıgınen aiyrylamyz, ol elımızdıŋ energetikalyq qauıpsızdıgıne de kerı äser etedı» dedı.
Bız Qūdaidyŋ bergen qara altynyna bai elmız. Şymkentte, Atyrau men Pavlodarda üş mūnai öŋdeu zauytymyz bar. Soŋǧy bes jylda osy atalǧan öndırıs oryndary benzin öndırısın 70 paiyzǧa, al dizel otynyn 30 paiyzǧa arttyrypty. Söite tūra jaǧdaiymyz jaqsarmai keledı. Tapşylyqtan köz aşpai otyrmyz. Keibır statistika derekterı ötken jyly dizel otynyn öndırude rekordtyq körsetkışterge qol jetkenın mälımdegenmen, respublikanyŋ köptegen aimaǧynda būl önımnıŋ tapşylyǧy taiǧa taŋba basqandai aiqyn körınıp tūrdy. Al biylǧy säuır aiynda elımızde janar-jaǧarmai kölemı būryn-soŋdy bolmaǧan därejede paidalanylǧan. Būl ne degen söz? Būl – qolymyzdaǧy bar önım syrtqa ketıp jatyr degen söz. Öitkenı statistika boiynşa jaqyn memleketter 140-150 litrden artyq JJM jūmsamasa, Qazaqstan är jan basyna şaqqanda jylyna 300 litr ǧana sūiyq otyn paidalanady. Tek säuır aiynyŋ özınde ǧana 510-550 myŋ tonna janar-jaǧarmaiǧa sūranys bolyp otyr.
Bolat Oralūlynyŋ aituynşa, būl jerde baǧany köteruden basqa jol joq eken.
«Eger bız osyndai qadamǧa baryp, öz önımımızge degen basqalardyŋ ekonomikalyq qyzyǧuşylyǧyn tömendetetın bolsaq, köp keşıkpei tapşylyq pen zärulıkten qūtylamyz. Öitkenı bızdıŋ janar-jaǧarmaiymyzdyŋ auqymdy bölıgın körşıler tasyp ketıp jatyr. Salystyrsaq, Resei Federasiiasynda dizel otynynyŋ är litrı orta eseppen – 345 teŋge. Bızden 45 paiyzǧa qymbat. Al Qyrǧyzstanda 64 paiyz joǧary bolsa, Özbekstanda ekı ese qymbat» dedı.
Aİ-92 jäne Aİ-93 markaly benzin baǧasy litrıne 182-187 teŋgeden 205 teŋgege deiın – 11 paiyzǧa, dizel otyny litrıne 230-260 teŋgeden 295 teŋgege deiın – 20 paiyzǧa ösedı
Qazaqstan Respublikasynyŋ Premer-ministrı Älihan Smaiylov ta būqaralyq aqparat qūraldaryna mälımdeme jasap, janar-jaǧarmai materialdary baǧasynyŋ köterılu sebebın tüsındırdı.
«Būl oŋai şeşım emes, bıraq ony qabyldauǧa mäjbürmız. Eger qazır mūndai şeşımdı qabyldamasaq, onda jaqyn arada janarmai tapşylyǧyna tap bolamyz. Nauryz aiynyŋ özınde janar-jaǧarmai materialyn tūtynu kölemı ötken jyldyŋ säikes kezeŋımen salystyrǧanda 15 paiyzǧa östı. Eger respublika baǧa aiyrmaşylyǧyn qysqartpasa, onda biyl 850 myŋ tonnaǧa deiıngı kölemde janarmai tapşylyǧyna ūrynady.
Bızdıŋ arzan otyn özımızdıŋ ūlttyq müddemızge emes, körşı elderdıŋ ekonomikasyna jūmys ıstep otyr. Sondyqtan janar-jaǧarmai naryǧyndaǧy jaǧdaidy tūraqtandyru üşın baǧa aiyrmaşylyǧyn tömendetu kerek. Būl elımızden mūnai önımderınıŋ jappai şyǧaryluyn azaituǧa jäne ışkı naryqty qamtamasyz etuge mümkındık beredı. Bızde būdan basqa jol joq» dedı Premer-ministr.
Oǧan qosa, auyl şaruaşylyǧy tauaryn öndıruşılerge arzandatylǧan dizel tolyǧymen bölındı. Olarǧa baǧa 204 teŋge bolyp qala bermek.
«Ükımet otynnyŋ ışkı naryǧyn qoldau jäne zaŋsyz äketudıŋ jolyn kesu üşın basqa da tiıstı şaralardy qabyldaityn bolady» dep tüiındedı Älihan Smaiylov.
Rasynda da, Ükımet būǧan deiın janar-jaǧarmaidyŋ körşı elderge tasymalyn toqtatu üşın qoldan keletın barlyq şarany qoldanyp baǧypty. Temırjol men avtokölık tasymalyna tyiym salynǧan. Resurstar qory saqtalatyn käsıporyndarǧa janar-jaǧarmaidy tıkelei avtomobil mai qūiu stansalaryna satu mındettelıp, ortadaǧy deldaldar joiylǧan. Şeteldıkter üşın litrıne 450 teŋgeden 300 litrden artyq bermeuge şektı baǧa tetıgı belgılengen. Alaida köleŋkelı eksport osy atalǧan şekteulerdıŋ barlyǧyn ainalyp ötıp otyr. Mıne, osynyŋ saldary elde benzin baǧasynyŋ qymbattauyna alyp keldı.
– Endı būl jaǧdai dükenderdegı tauar baǧasynyŋ köterıluıne qalai äser etedı? – degen sūraqqa Bolat Aqşolaqov: «Janar-jaǧarmaiǧa baǧa 2021 jyldyŋ küzınen berı özgergen joq. Al azyq-tülık baǧasy odan berı qanşama ret qūbyldy. Menıŋşe, onyŋ basqa tauarlarǧa äserı bolmauy kerek» dep ekıūşty jauap berdı. Söitıp, aldaǧy aptadan bastap elımızde janar-jaǧarmai baǧasy köterıletın boldy. Endı köptıŋ kökeiınde osy baǧany Ükımet ūzaq ūstap tūrsa degen tılek bar.
