«Būqaralyq sportqa, dene tärbiesıne jäne balalarǧa basymdyq beru kerek. Är oblysta, ırı audan ortalyqtarynda sport üiırmelerın aşu qajet».
Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ
«Jaŋa jaǧdaidaǧy Qazaqstan:
ıs-qimyl kezeŋı» atty Joldauynan
Osy jyldyŋ qorytyndylary elordada 370 myŋnan asa adam jüielı türde dene şynyqtyrumen jäne sportpen ainalysatynyn körsettı. Būl qala tūrǧyndarynyŋ jalpy sanynyŋ 31,7 paiyzyn qūraidy. Balalar men jasöspırımder sport mektepterınde 8513 jetkınşek sportpen şūǧyldanady. Nūr-Sūltan qalasy qoǧamdyq keŋesınıŋ otyrysynda osyny mälımdegen qalalyq Dene şynyqtyru jäne sport basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Nariman Elamanov atalmyş saladaǧy jūmysty ūiymdastyru jaiyn baiandady.
TEGIN JATTYǦULAR NEMESE «SMART SPORT» QOSYMŞASY
– Memleket basşysynyŋ Joldauynda aitylǧan tapsyrmalardy oryndau maqsatynda 2021 jyldan bastap jūmysty jaŋa baǧdarlama şeŋberınde jürgızudı josparlap otyrmyz. Bırınşıden, futbol, şahmat, stritvorkaut, basketbol, balalar fitnesı boiynşa barlyq aulalarda tegın jattyǧulardy ūiymdastyru arqyly qalanyŋ şet aimaqtaryn da dene şynyqtyru jäne sportpen qamtymaqpyz. Ekınşıden, talantty balalar men jasöspırımderdı anyqtau üşın aula komandalary arasynda sporttyq oiyn türlerın ūiymdastyramyz. Aula ligalaryn tūraqty ötkızu josparlanuda. Üşınşı maqsat – qarttardyŋ bos uaqytyn ūiymdastyru üşın baǧdarlamaǧa skandinaviialyq jürıs, ioga, şahmat, doiby boiynşa tegın jattyǧulardy engızu. Törtınşıden, qala saiabaqtarynda sportpen ainalysu üşın jaǧdailar jasalady. Sonyŋ ışınde sanitarlyq talaptardy saqtau maqsatynda kiım auystyru üşın jyldam qūrastyrylatyn moduldık konstruksiialar ornatylady. Būlardy Botanikalyq baq pen Ortalyq saiabaqqa jäne qalanyŋ ülken saiabaqtaryna salu josparlanyp jatyr, – dedı N.Elamanov.
Onyŋ aituynşa, sportty damytu maqsatynda aqparattyq tehnologiialardy engızu de josparlanyp otyr. Qazır «Smart sport» mobildı qosymşasyn testtık rejimde tekseru jürgızılıp jatyr. Būl qosymşany kelesı jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap tolyǧymen ıske qosu josparda tūr.
SPORTTYQ QŪRALDARDYŊ JAǦDAIY SYN KÖTERMEIDI
Sport nysandaryn jöndeu jūmysyna toqtalǧan basqarma basşysynyŋ orynbasary «Jūmyspen qamtudyŋ jol kartasy» baǧdarlamasyna üş nysan engızılgenın mälımdedı. Biyl «Qazaqstan» sport keşenın memlekettık-jekemenşık ärıptestık şeŋberınde jöndeuge qol qoiyldy. Qazır jobalyq-smetalyq qūjattamany äzırleu jūmysy jürgızılıp jatyr. «Tolqyn» sport keşenınde kürdelı jäne aǧymdaǧy jöndeu jūmystary jürgızıldı. Bügınderı Jirentaev köşesınde ornalasqan sporttyq ürlemelı kümbez auystyrylyp jatyr. Būl jūmys jeltoqsan aiynyŋ aiaǧynda aiaqtalmaq.
Qalalyq qoǧamdyq keŋes bas qalada sportty damytu jūmysy qalai jürgızılıp jatqanyn zerttedı. Sol maqsatta bırneşe sport nysanyn aralady. Onyŋ qorytyndylarymen keŋes müşesı Janat Nūrǧaliev tanystyrdy.
– Bız sporttyq qūraldardyŋ jaǧdaiy syn kötermeitınıne köz jetkızdık. Onyŋ bırazy eskırgen eken. Jattyqtyruşylar qūramyn jasaqtaudan da problemalar bar. Keibır sport seksiialarynda jattyǧatyn adamdardyŋ sany şamadan tys köp. Jattyqtyruşylardyŋ jalaqysyn köteru – özektı mäsele. Sport nysandarynyŋ materialdyq-tehnikalyq bazasyn jasaqtap, jaqsartu kerek. Mäselen, «Öndırıs» tūrǧyn alabyndaǧy aula klubyna barǧanymyzda, onyŋ materialdyq-tehnikalyq bazasy mülde jasaqtalmaǧanyn kördık. Mūnda sport qūraldary mülde joq eken. Sosyn ädıstemelık jūmys jürgızılmeidı. Būl jaǧynan Bılım basqarmasy tarapynan kömek körsetıluı kerek, – dedı J.Nūrǧaliev.
ÜIIRMELER QOLJETIMDI ME?
Qoǧamdyq keŋes 16 jasqa deiıngı balalary bar tūrǧyndar arasynda äleumettık saualnama jürgızgen. Respondentterdıŋ 37 paiyzy balalary sportpen ainalysatynyn aitqan. Sūralǧandardyŋ osynşama paiyzy balalarynyŋ sportqa qyzyǧuşylyǧy bar bolsa da, mümkındıgı joq ekenın jetkızgen. Tūrǧyndardyŋ sözınşe, otbasylardyŋ 12 paiyzy ǧana tegın seksiiamen qamtylǧan. Al ata-analardyŋ 75 paiyzy balalaryn aqyly sport üiırmelerıne aparuǧa mäjbür. Respondentterdıŋ 65 paiyzy qalada suda jüzu, voleibol, gimnastika seksiialaryn damytu kerek dep esepteidı. Tūrǧyndardyŋ 56 paiyzy tegın üiırmeler turaly mülde estımegen, al 18 paiyzy atalǧan üiırmelerge mülde jügınbeidı. Tegın seksiialar jaily bıletınderdıŋ ülesı de osynşama paiyz. Köpşılıgı būǧan qatysty aqparatty äleumettık jelılerden alady eken. 33 paiyz būl turaly dostardan, ärıptesterden, basqa da tanystardan estıp bılgen.
– Sport üiırmelerıne qatysatyndar negızınen futbol, suda jüzu, basketbol seksiialaryna barady. Bır seksiiaǧa qatysudyŋ qūny bır balaǧa 20 myŋ teŋgege deiın jetedı. Osy jaǧdaida köpbalaly otbasylardyŋ balalaryna aqyly üiırmelerge qatysu qiyndyq tudyrady. Sūralǧandardyŋ köpşılıgı üilerınıŋ maŋaiynda sport nysandarynyŋ joq ekenın aitqan. Osyǧan orai sport nysandarynyŋ qoljetımdılıgın arttyru üşın bız bırqatar ūsynystardy äzırledık, – dedı J.Nūrǧaliev.
ŞAǦYN DENE ŞYNYQTYRU-SAUYQTYRU KEŞENDERI KEREK
Onyŋ pıkırınşe, saiabaqtarda sportpen ainalysuǧa jaǧdailar tudyru kerek. Astananyŋ aua raiy qatal bolǧandyqtan, qazır 7-8 ai kölemınde būl jūmysty jürgızu mümkın emes. Saiabaqtarda jyldyŋ suyq mezgılderınde sport infraqūrylymy jasaqtalmaǧan. Sol sebepten qysqy sport türlerımen ainalysuǧa mümkındık joq. Qoǧamdyq keŋes «Oŋtüstık-Şyǧys» tūrǧyn alaby jäne qalanyŋ şet aimaqtarynda, iaǧni, halyq köp tūratyn audandarda şaǧyn dene şynyqtyru-sauyqtyru keşenderın saludy ūsynyp otyr.
– Memleket basşysynyŋ Joldauyndaǧy tapsyrmalardy oryndau maqsatynda balalar arasynda būqaralyq sportty damytuǧa bölınetın biudjet qarjysyn qaita qarau kerek. Qazır qalanyŋ Aktivter men memlekettık satyp alular basqarmasy «Alau» sport keşenı siiaqty sport nysandaryna qarjy böledı. Bıraq būl nysandarda būqaralyq sportty damytuǧa jaǧdai jasalmaidy. Olar ūsynatyn qyzmetter, negızınen, aqyly bolyp keledı. Sondyqtan biudjetten bölınetın qarjy şaǧyn sport nysandarynyŋ qūrylysyna baǧyttaluy kerek. Memlekettık-jekemenşık ärıptestık prinsipterı negızınde atalmyş jūmysty atqaruǧa daiyn otyrǧan azamattar bar, – dedı J.Nūrǧaliev.
AULA KLUBTARYN DAMYTUDYŊ TŪJYRYMDAMASY BEKITILDI
Ol aula klubtaryn Bılım basqarmasynyŋ qūzyryna berudı ūsyndy. Mūny qazırgı taŋda būl klubtarda ädıstemelık jūmys jospary jasalmaǧanymen tüsındırdı. Onyŋ esepteuınşe, osy mäselege keşendı türde kelu kerek. Iаǧni, adamgerşılık, ruhani tärbie de berıluı tiıs.
Bılım jäne ǧylym ministrınıŋ mektepterde sabaqtan tys uaqytta aqyly negızde sporttyq seksiialardy ūiymdastyru turaly būiryǧy bar eken. Osyny aitqan J.Nūrǧaliev būl būiryqty oryndau üşın qalalyq Dene şynyqtyru jäne sport basqarmasy jattyqtyruşylardy tiıstı jalaqymen qamtamasyz etıp, osy jūmysty baqylauǧa aluy kerek dep esepteidı.
Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasy basşysynyŋ mındetın atqaruşy Baqytjan Jünısbekovtıŋ mälımdeuınşe, biylǧy aqpan aiynda aula klubtaryn damytudyŋ 2023 jylǧa deiıngı tūjyrymdamasy bekıtıldı.
– Aula klubtaryn Bılım basqarmasy qaramaǧyna beru mäselesın bız jaqsy bılemız. Soŋǧy bes jylda osy mäsele bırneşe ret talqylandy. Alaida Jastar saiasaty mäselelerı basqarmasynyŋ qūzyrynda qaldy. Biyl da qalalyq mäslihat deputattary aula klubtarynyŋ bızdıŋ basqarmanyŋ qaramaǧynda qaluyn bırauyzdan maqūldady. Tiıstı tūjyrymdaǧa säikes aula klubtarynyŋ materialdyq-tehnikalyq bazasyn jaqsartu boiynşa ūsynystardy äzırledık. Jergılıktı biudjetten 14 aula klubyna 114 million 867 myŋ teŋge bölındı. Būl – atalmyş tūjyrymdamany jüzege asyrudyŋ alǧaşqy körsetkışterınıŋ bırı. Bır atap öterlıgı, 2015 jyldan bastap aula klubtary sany 6-dan 23-ke köbeidı. Künı keşe ǧana «Elorda jastary» atty 2023 jylǧa deiıngı baǧdarlama jobasyn daiyndadyq. Būl baǧdarlamanyŋ ülken baǧyty – densaulyq jäne bos uaqytty ūiymdastyru. Aldaǧy üş jylda qosymşa 15 aula klubyn aşamyz. Sonyŋ negızgı bölıgı qalanyŋ şetkı aimaqtarynda, sonyŋ ışınde sport keşenderı joq jerlerde aşylady. Bız osyǧan basymdyq berıp otyrmyz. Būǧan qosa, aula klubtarynyŋ materialdyq-tehnikalyq bazasyn küşeitu, qyzmetkerlerınıŋ jalaqasyn köteruden mäseleler bar. Olardyŋ bärı tiıstı tūjyrymdama aiasynda şeşıletın bolady, – dedı B.Jünısbekov.
AQYLY QYZMETTI QALAI AZAITAMYZ?
Qoǧamdyq keŋes müşesı Vladislav Sergeev sport nysandaryn senımdı basqaruǧa berudıŋ tiımdılıgı qanşalyqty bolyp jatqanyn sūrady. Oǧan jauap bergen Dene şynyqtyru jäne sport basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Nariman Elamanov «Barys Arena» jäne «Astana Arena» siiaqty nysandar Aktivter jäne memlekettık satyp alular basqarmasynyŋ qaramaǧynda ekenın jetkızdı.
– Belgılı bır nysandy kütıp ūstau köp şyǧyndy qajet etedı. Sondyqtan investor qosymşa qarjyny tartady. Mäselen, «Barys Arena» – öte ülken nysan. Sonyŋ basseinı, basqa da sporttyq jailary qaramaǧymyzdaǧy ūiymdarǧa ǧana emes, belgılı bır sport klubtaryna da jalǧa berıledı. Ärine, nysannyŋ 100 paiyz bızge tiesılı bolǧanyn qūptaimyz. Soǧan quanar edık. Bıraq ekınşı jaǧynan, aqyly qyzmettı qalai azaitamyz? Nysandardy kütıp ūstau şyǧyndaryn eskersek, olardyŋ bäsekelestık ortaǧa berılgenı de dūrys şyǧar, – dedı N.Elamanov.
Qoǧamdyq keŋes töraǧasy Sansyzbai Esılov soŋǧy jiyrma jylda elordada salynǧan ırı sport keşenderıne balalardyŋ qoljetımdılıgı naşar bolyp otyrǧanyn aita kele, nysandardy senımdı basqaruǧa alǧan käsıpkerler tek qaltalaryn qampaitudy oilaityndyqtaryn jetkızdı.
– Būl – bärıne belgılı jaǧdai. Tört-bes bala tärbielep otyrǧan, ortaşa tabysy bar otbasylarda balalaryn aqyly sport seksiialaryna beruge mümkındık joq. Būqaralyq sport balalardy dene şynyqtyruǧa bauludan bastalady. Qalada balalar men jasöspırımder sportyn damytudyŋ baǧdarlamasyn äzırleu kerek. Qala tūrǧyndarynyŋ 30 paiyzy sportpen ainalysady degen körsetkış – öte tömen, – degen tūjyrym jasaǧan S.Esılov özı ūsynǧan baǧdarlama kem degende bes jylǧa arnaluy kerektıgın aityp öttı.
