8 nauryz – Halyqaralyq äielder merekesı qarsaŋynda sport salasynda jetıstıgı bar näzık jandylardy äŋgımege tartqan edık. Olardan sportqa qalai kelgenı, alǧaşqy jetıstıgı turaly sūradyq. Bızdıŋ nazarymyz halyqaralyq därejedegı sport şeberlerı Läzzat Küngeibaeva, Altynşaş Orazbek, Aqmaral Nautbek jäne sport şeberı Fariza Sabyrjanǧa tüstı.
Läzzat – ämbebap sportşy
Esterıŋızde bolsa, 2016 jyly 19-27 mamyrda Astana qalasynda Älem chempionaty ötken-dı. Bairaqty bäsekede qazaqstandyq boksşy qyzdar tört altyn medal oljalap, jalpy komandalyq esepte bırınşı oryn aldy. Elordalyq boksşy Läzzat Küngeibaeva janküierlerın jerge qaratpai, qarsylastarynyŋ osal tūsyn tapty. 81 kelıden joǧary salmaqta el namysyn qorǧaǧan ol finalda AQŞ ökılı Grin Şedeişany soqqynyŋ astyna alyp, älem chempiony atanǧan sanauly qazaq sportşysy atandy. Söitıp, Qazaqstannyŋ Eŋbek sıŋırgen sport şeberı atandy.
– 2014 jyly Koreianyŋ Chedju qalasynda älem bırınşılıgıne qatystym. Älemnıŋ kıl myqty sportşylary kelgen bairaqty bäsekenıŋ finalyna deiın jettım. Tek aqtyq synda Resei sportşysy Zenfira Magomedalievaǧa ūpai sanymen ese jıberdım. Älem dodasyna ūtu üşın barǧan edım, alaida sättılık jetıspedı. Esesıne, 2016 jyly älem chempiony atandym, – dedı ol.
2007 jyldan bergı Läzzat Küngeibaevanyŋ ülken sporttaǧy jetıstıgın saralaityn bolsaq, sambo, dziuda jäne bokstaǧy jüldelerın atau kerek. 2010 jyldan berı bokstan ötken Qazaqstan chempionatynda 9 ret qarsylas şaq keltırmei, altynnan alqa taqty. Odan bölek, tört ret Aziia chempionatynda jülde aldy.
Būl – Läzzattyŋ bokstaǧy jetıstıgı ǧana. Onyŋ sambo jäne dziudodan jetken jetıstıgı – bır töbe. Ärı mūndai ämbebap sportşylar älemde köp emes. Mäselen, ol sambo jäne dziudodan Qazaqstan chempionatynyŋ chempiony, iaǧni kürestıŋ ekı türınen sport şeberı atandy. 2007 jyly jasöspırımder arasynda Kökşetau qalasynda el bırınşılıgı ötıp, sol synda bırınşı oryn alyp, Aziia chempionatyna joldama alady. Taşkenttegı Aziia chempionatynda qarsylastarynyŋ osal tūsyn tauyp, altynnan alqa taqty. 2007 jäne 2008 jyly Taşkent qalasynda sambodan jūldyzdy sportşylar arasynda Aziia chempionaty ötıp, ekeuınde de Läzzat tūǧyrdyŋ biıgınen körındı. 2009 jyly Astanada dziudodan Qazaqstan chempionaty ötıp, taǧy bırınşı oryn aldy.
Qysqasy, Läzzat Küngeibaevanyŋ boiynda chempiondyq ruh bar ämbebap sportşy.
Ruhy biık Altynşaş
Auyr atletika sportynda keleşegınen ümıt küttıretın atlettıŋ bırı – Altynşaş Orazbek. Namysty qyz özınıŋ ışkı düniesımen küresıp, erdıŋ belın qaiystyratyn auyr salmaqtardy boiynan asyratyn küşke ie. Küşke emes-au, ruhy biık, armany asqaq. Ony jeŋıske jeteleitını de – osy qasiet.
– 2015 jyly auyr atletika zalyna kelıp, sporttyŋ qyr-syryn üirene bastadym. Ärine, bas kezınde oŋai bolǧan joq. Bapkerım Aibek Nazarbaiūly senım artyp, ştanga köterudıŋ ädıs-täsılın üirettı. Söitıp, ştangamen jūlqa jäne sılke köterudı meŋgerdım, – dedı Altynşaş.
2018 jyly Taldyqorǧan qalasynda ötken Qazaqstan chempionatynda üşınşı oryn, 2019 jyly Qazaqstan Respublikasynyŋ V jazǧy Spartakiadasynda ekınşı oryn alyp, mamandardyŋ közıne tüsedı. 2022 jyly Qyzylordada ötken chempionatta daralanyp, halyqaralyq därejedegı sport şeberınıŋ normativın oryndady.
– Boks nemese küreste sportşy qarsylastarymen küş synassa, auyr atletikada sportşy öz-özımen küresedı. Eŋ qiyny – osy. Ştanga sportşynyŋ psihologiialyq, fizikalyq daiyndyǧyn synap, sporttyq babyn tekseredı. Eger osaldyq tanytsa, temır sportşyny aiamaidy. Ştanga erık-jıgerı myqty atlettı moiyndaidy. Iаǧni sportşy fizikalyq jattyǧu ısteumen qatar psihologiialyq daiyndyǧyna ūdaiy köŋıl böluı kerek. Onsyz jeŋıske jetu qiyn, – dep auyr atletikanyŋ bır qyryn aşty.
Altynşaştyŋ maqsaty – olimpiadalyq siklda biık jetıstıkterge qol jetkızıp, Parij Olimpiadasynda altynnan alqa taǧu. Būl jolda sportzalda ter tögıp, ruhyn şyŋdauda.
Alǧaşqy älem chempiony
Dziudodan qazaq qyzdary arasynan şyqqan tūŋǧyş älem chempiony Aqmaral Nautbektıŋ artyq uaqyty joq. Är saǧaty sanauly. Tıptı minutyna deiın arnaiy sporttyq keste boiynşa esepteulı. Ondaǧy maqsat – Parij Olimpiadasynda el qūramasy sapynda öner körsetu.
– 6 synyp oqityn kezımde alǧaşqy bapkerım Marat Saruarūly mektepke kelıp, dziudo üiırmesıne qatysuǧa şaqyrdy. Ūldarmen jaqsy aralasatyn edım. Solarmen erıp dziudo zalyna bardym. Bırneşe ai ötkende Qostanai oblysy Lisakov qalasynda ötken respublikalyq turnirde bırınşı oryn aldym. Būl jetıstıgıme jaqyndarym qatty quandy. Özım de jıgerlenıp, dziudoǧa tübegeilı bet būrdym, – deidı ol.
Tökken ter zaia ketpei, Aqmaraldyŋ jetıstıgı Qazaqstan chempionatynda körıne bastap, 2005 jyldan berı jasöspırımder, jastar jäne eresekter arasynda ötken Qazaqstan chempionatynda 12 ret altyn, 5 ret kümıs medal jeŋıp aldy. Aziia jäne älem chempionatyna el namysyn laiyqty qorǧap jür.
Bügınde Aidyn Jūmatūlynyŋ qol astynda jattyǧatyn Aqmaraldyŋ eŋ ülken jetıstıgı – Bakude paradiuzodadan ötken älem chempionatynda bırınşı oryn aldy. Tört jylda bır ret ötetın bairaqty bäsekede 40 elden 300-ge juyq sportşy baq synady. Aqmaral Nautbek finalda paralimpiada oiyndarynyŋ 2 dürkın jüldegerı fransiialyq Aurieres Martinettı ippon ädısımen jeŋıp, qazaq elın quantty.
– Şynymdy aitsam, Bakude qatty quandym. Būl jetıstıgım – ömırımdegı äzırge eŋ ülkenı. Endıgı maqsatym – olimpiada şyŋyn baǧyndyru, – dedı Aqmaral.
Chempionnyŋ sözınşe, dziudo adamnyŋ fizikalyq jäne psihologiialyq tūrǧyda şyŋdaumen qatar, tazalyqqa, tärtıpke üiretedı.
Sadaq atu – tekpen kelgen
Fariza Sabyrjan körkem kinolardan sadaq atu önerın körıp, qatty qyzyǧady. Ony osy qyzyǧuşylyǧy sadaq atu akademiiasy jeteleidı.
Tekpen kelgen qasiettı yntamen şyŋdaǧandyqtan bolar, Fariza köp ūzamai jetıstıkke jete bastady. 2022 jyly tamyz aiynda Qostanai qalasynda turnir öttı. Qatysuşylar 30 metr qaşyqtyqta mejenı däldese, sosyn 30 metrden jamby atty. Fariza bırınşısınen – altyn, ekınşısınen kümıs medal enşıledı.
Onyŋ eŋ ülken jetıstıgı – Maŋǧystau oblysy Jaŋaözen qalasynda ötken Qazaqstan chempionatynda top jardy jäne ūlttyq qūramanyŋ müşesı atandy. Sol chempionatta 30 metrde bırınşı oryn, jamby atuda ekınşı oryn, 60 metrde üşınşı oryn alady.
– Biyl Türkiianyŋ Ystambūl qalasynda «Fetih Kupası» atty halyqaralyq turnirı ötedı. Maqsatym – osy dodada el namysyn qorǧau. Ol üşın Şymkent qalasynda ötetın ırıkteu jarysynda jaqsy qyrymnan körınıp, oryn aluym kerek. Türkiiaǧa ekı ūl jäne ekı qyz sadaqşy ǧana bara alady, – dedı ol.
1900 jyldan berı sadaq atu jazǧy Olimpiada oiyndarynyŋ tızımıne kıredı. Bügınde osy sport türımen älemnıŋ 140 elınde sportşylar tūraqty ainalysady. Jalpy sadaq atu – şydamdylyq, jüike myqtylyǧyn, ötkır köz ben quatty qoldy talap etetın qyzyqty sport türı.
– Bala kezımde atam sadaq jasap beretın. Sony atyp oinaitynmyn. Söitıp, tegımızde bar qasiettı oiatyp, jeŋıstı jolǧa ız saldy. Kezınde qazaqtyŋ ärbır ūl-qyzy «Qūralaidy közge atqan» mergen bolǧan. Solardyŋ daŋqty jolyn jalǧastyryp, Aziia jäne Älem chempionatynda el namysyn laiyqty qorǧaǧym keledı, – deidı maqsaty asqaq Fariza.
Sadaq atu adamzat qoǧamy damuynyŋ alǧaşqy kezınen aŋ aulauda, sondai-aq oqpen atylatyn qarular şyqqanǧa deiın soǧysta keŋınen qoldanylǧany belgılı. Farizanyŋ sadaq atudy töl sport türıne jatqyzyp otyrǧany sol sebeptı.
Sadaq tartu qazaq ūltynan bölek, başqūrt, qyrǧyz, buriat jäne taǧy basqasynda jamby atu, altyn qabaq, teŋge atu siiaqty ūlttyq oiyna keŋ arqyly keŋ taraldy. Ärı ūlttyq sport türı retınde damudyŋ jolyna tüstı.
