Qoǧam

Daŋǧaza jasamai jürgızetın jūmystar



Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ halyqqa arnaǧan Joldauynda «Qazaq tılınıŋ memlekettık tıl retındegı rölı küşeiıp, ūltaralyq qatynas tılıne ainalatyn kezeŋı keledı dep esepteimın. Bıraq mūndai därejege jetu üşın bärımız daŋǧaza jasamai, jūmyla jūmys jürgızuımız kerek» degen uäjı ana tılımızge qatysty oiymyzdy qaita jandandyruǧa türtkı boldy.

Osy rette kökeikestı mäselenıŋ bırı – memlekettık tıldı sifrlyq tehnologiiaǧa köşıru jaiy. Dälırek aitsaq, daŋǧazasyz, dabyraitpai, jūrt bolyp jūmylatyn ıster – asa qajettı kompiuterlık bıryŋǧai baǧdarlamany äzırleu jäne ony bükıl elımız boiynşa jappai, aqysyz taratu jaǧyn oilastyru. Sonyŋ ışınde memlekettık tılge qatys­ty kez kelgen jaŋa jobalardy menşık türıne qaramastan barlyq būqaralyq aqparat arnalarynda, äleumettık jelılerde jan-jaqty tüsındırıp, nasihattaudy mındetteu.
Bırınşısı – memlekettık tılde sauatty jazuǧa mümkındık beretın, emle erejesıne qatysty qatelerdı ızdep tabatyn kompiuterlık baǧdarlama.
Ekınşısı – dauys taspasyn (audio) mätınge ainaldyratyn arnaiy dybystyq konverter. Mūndai oŋtaily ärı tiımdı täsıl köptegen elderde būrynnan qoldanylyp keledı. Onyŋ audarma üşın de artyqşylyǧy mol.
Bügıngı memlekettık tıl üşın auadai qajet osy ekı baǧdarlama da qazaq tılınıŋ qoldanbaly-praktikalyq damu belesın anyqtaidy. Mūny sözden ıske köşudıŋ naqty joly dep bılemız. Mūndai baǧdarlamalar memlekettık tılde söileudı ǧana emes, jazudy da tezırek üiretedı. Sonymen bırge, ıskerlık sözdık qoryn tüzuge, ony paidalanuǧa keŋ mümkındık tuǧyzar edı. Būǧan qosa, memlekettık tıl boiynşa ılespe audarmanyŋ (sinhrondy) standarttaryn bekıtıp, osy sala mamandaryn daiarlaityn elımızdegı joǧary oqu oryndaryna arnaiy memlekettık tapsyrys belgıleudı maŋyzdy dep esepteimız. 1925-1927 jyldary Halyq aǧartu ministrı bolǧan körnektı qairatker Smaǧūl Saduaqasūly: «Qazaq tılın memlekettık tıl etu – bilık basyndaǧy bır-ekı törenıŋ emes, ärbır qazaqtyŋ namysyna bailauly ıs» dep jazǧan eken. Osy sözdıŋ astaryn tereŋ ūǧynsaq, qazır memlekettık tıl üşın jauapkerşılıktı tek memleketke emes, är otbasynyŋ, ärbır Qazaqstan azamatynyŋ moinyna jükteudıŋ artyqtyǧy joq dep oilaimyz.
Būl mındettı şeşude azamattyq qoǧam instituttary belsendılık tanytuǧa tiıs. Iаǧni türlı ükımettık emes ūiymdarǧa, otbasylyq, qoǧamdyq jobalarǧa, bırlesken forumdarǧa, tıl tazalyǧyn saqtau şaralaryna jäne äleumettık saualnamalarǧa tiıstı granttar qarastyruǧa bolady.
Üşınşı jūmys. «Qazaqstan Respublikasynda tılderdı damytu men qoldanudyŋ 2011-2020 jyldarǧa arnalǧan memlekettık baǧdarlamanyŋ» oryndalu merzımı de aiaqtalyp keledı. Ony ūzartu nemese jaŋasyn äzırleu barysynda būǧan deiıngı baǧdarlamaǧa engen bırqatar nauqandyq nemese bır rettık şaralar men türlı baiqaulardan arylyp, qazırgı zamanǧy aqparattyq tehnologiialarǧa säikes keletın jäne halyqty köbırek qamtityn onlain-seminarlar, treningter ötkızudı, qaşyqtyqtan oqytu, dualdy bılım beru jüielerın jolǧa qoisa, qūba-qūp bolar edı.
Osy naqty üş jūmysty jūmyla atqarsaq, kün tärtıbınde memlekettık tıldıŋ märtebesın küşeitudıŋ, latyn älıpbiıne köşudıŋ tiımdı şaralaryna, elektrondyq BAQ-tarda, äsırese, balalarǧa arnalǧan habarlardy barynşa köbeituge, körkem audarma salasyn odan ärı baiytu men jüieleuge, tıl tazalyǧyn saqtauǧa qatysty tiımdı tetıkterdıŋ özdıgınen qosylyp, memlekettık tıldıŋ örısı keŋeietını sözsız dep oilaimyz.

 


Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button