Keşe Astanadaǧy Täuelsızdık saraiynda Halyqaralyq säuletşıler kongresı aşyldy. Üş künge sozylatyn jiyndy Mädeniet jäne sport ministrlıgı Astana qalasynyŋ äkımdıgı jäne Qazaqstan Säuletşıler odaǧymen bırlesıp ötkızude. Astana qalasynyŋ 20 jyldyǧyn merekeleu aiasynda ūiymdastyrylǧan basqosuǧa älemnıŋ 20-dan asa elınen kelgen tanymal säuletşıler, urbanister, zertteuşı-ǧalymdar, otandyq säuletşıler, suretşıler, tehnologiialyq kompaniialar, developerler, injener-jobalauşylar, jobalau biurolary, joǧary oqu ornynyŋ säulet önerı fakultetınıŋ studentterı qatysuda. Osy kongrestıŋ şeŋberınde «Qalalyq orta: dästürı men keleşegı» atty halyqaralyq ǧylymi-praktikalyq konferensiia öttı. Onyŋ jūmysy plenarlyq otyrysy, ekı paneldık sessiia formatynda ūiymdastyryldy.
Astanada «aqyldy» üiler salynady
– Halyqaralyq säuletşıler kongresı elordamyzda osyndai deŋgeide alǧaşqy ret ötıp otyr, – dedı Astana äkımınıŋ orynbasary Malika Bektūrova jurnalisterge bergen şaǧyn sūhbatynda. – Bırınşıden, «aqyldy» qalanyŋ ūsynǧan barlyq jobalaryn jüzege asyruǧa jäne säuletşılerdıŋ tek qalany salu ǧana emes, sol qalany «aqyldy» etıp bırden jobalau. Bas qalada ıske asyrylatyn jaŋa memlekettık-jekemenşık ärıptestık jobalar turaly aitsam, «aqyldy» şamdardy mysalǧa keltıruge bolady. Mausym aiynyŋ 26-synda osy jobaǧa tender jariialadyq. Ol 31 şıldege deiın ötedı. Baiqaudyŋ nätijesın şyǧarǧan soŋ, 2018 jyldyŋ soŋyna deiın joba tolyq ıske asyrylady. Būl joba qala üşın öte maŋyzdy. Öitkenı qalanyŋ köşelerındegı bükıl elektr şamdary 100 paiyzǧa jaŋarady. Būl elektr quatyn ünemdeuge öte tiımdı. Mysaly, bızdıŋ boljamymyz boiynşa, elektr şamdaryn qoldanu 60 paiyzǧa azaiady.
Malika Erlanqyzy «aqyldy» audannyŋ Saryarqa, Baiqoŋyr, Almaty audandarynyŋ qiylysynda ornalasatynyn habarlady. «Qazır ol «Jastar» şaǧyn audanyndaǧy Baraev köşesınde jüzege asyryluda. Ol – qanatqaqty joba. Sol sebepten qala biudjetınen bır tiyn da jūmsalǧan joq. Ol, anyǧyraq aitsaq, otandyq jäne şeteldık kompaniialardyŋ «aqyldy» qalaǧa qatysty ūsynystarynyŋ barlyǧyn qarastyrdyq. Synaq merzımı aǧymdaǧy jyldyŋ qyrküiek aiyna deiın sozylady. Erekşelerın atap aitar bolsam, qauıpsızdık jobalary. Mysaly, «aqyldy» şlagbaum, «aqyldy» avtotūraq, «aqyldy» şamdar jäne taǧy basqalary. Elektr jelılerın qalai ünemdep qoldanudaǧy jaŋa modulderdıŋ bärı osy «aqyldy» audanda igerıledı. Iаǧni ūsynylǧan tehnologiianyŋ şyn mänısınde jūmys ısteitını nemese ıstemeitını jarty jylda belgılı bolady. «Şynynda, ol öte qolaily ma, älde oǧan balama bolatyn joba bar ma?» degen saualǧa jauap ızdedık. Nelıkten säuletşıler kongresıne «aqyldy» qala taqyrybyn taŋdadyq? Sebebı Astanany salu toqtausyz jürgızıle beredı. Bıraq ol tek qūrylys degen söz emes. Būdan ärı bız elektr quatyn ünemdeitın ǧimarattar salamyz. Oǧan aldyŋǧy qatarly tehnologiialar, energiia ünemdeitın materialdar qoldanylady. Sonda ǧana naǧyz «aqyldy» üiler boi köteredı» dep tüsındırdı Astana äkımınıŋ orynbasary.
«Aqyldy» domofon
Täuelsızdık saraiyndaǧy körmede bırneşe kompaniialardyŋ öz önımderın jarnamalap tūrǧanyn kördık. Sonyŋ ışınde erekşe nazarymyzdy audartqan joba – «aqyldy» domofon. Jobany ūsynǧan otandyq «Ritm» kompaniiasynyŋ direktory Timur Ahunjanovty äŋgımege tarttyq. Ol «aqyldy» domofonnyŋ bıregeilıgın, TMD elderı aumaǧynda teŋdesı joq joba ekenın däleldeuge tyrysty. Aita keterlıgı, qazırgı kezde būl joba Baraev köşesındegı bır üige ornatylǧan. Aldaǧy uaqytta 8 kıreberıske ornatu josparlanyp qoiypty. Taŋǧalarlyǧy, qanşama qyzmetı bar domofonnyŋ bır ailyq tölemaqysy – 500 teŋge. Al kädımgı domofonǧa ai saiyn – 395 teŋge, al beinekameraǧa 390 teŋge töleitınımızdı eskersek, ärine, arzan.
«Būl kädımgı qarapaiym domofonnan özınıŋ köp funksiialyǧymen erekşelenedı. Mäselen, är domofon sandyq beinekameramen jabdyqtalǧan. Ol 24 saǧat boiy üidıŋ kıreberısınde ne bolyp jatqanyn tügel tüsıredı. Söitıp, barlyq mälımetterdı jedel äreket etu ortalyǧyna jıberedı. Ol jerde otyrǧan operator kıreberıstegı jaǧdaidy közben körıp, baqylai alady. Operator üiden qai uaqytta kımnıŋ şyqqanyn nemese kırgenın, kımnıŋ kül-qoqyspen lastaǧanyn, kımnıŋ avtokölıkke zaqym keltırgenın tügel körıp otyrady. Tura osy körınıstı älgı üidıŋ tūrǧyndary özderınıŋ ūialy telefonynan da köre alady» dedı ol.
Atalǧan jobanyŋ ekınşı qyzmetı – tötenşe jaǧdailarda jedel habar berudegı tiımdılıgı. Barlyq domofondar Tötenşe jaǧdailar departamentıne tıkelei jalǧanady. Al qandai da bır qauıp tuyndaǧan jaǧdaida, ortalyq operatory küllı domofondarǧa dauys zoraitqyşpen habarlama joldaidy. Habarlama eşbır tūrǧyn domofon tūtqasyn kötermese de tüse beredı. Iаǧni domofon tūtqasy dauys zoraitqyşqa ainalady. Mysaly, üidegı qandai da bır päterden ört şyǧa qalsa, jūrttyŋ bärın jedel saqtandyruǧa mümkındık bar. Tıptı habarlamany bır üige ǧana emes, küllı qala aumaǧyna jıberuge bolady. «Būl jüienıŋ taǧy bır qyzmetı – aqparat almasu. Qala basşylyǧy men üidıŋ tūrǧyndary arasyndaǧy telekommunikasiialyq köpır ıspettı. Äkımşılık «17 şılde künı suyq su beru toqtatylady» degen qysqa habarlama jıberuı mümkın. Iаǧni tūrǧyndar ärqaşan özıne kerektı aqparatty jedel alyp otyrady» dep tüsındırdı Timur Ahunjanov.
Onyŋ aituynşa, «aqyldy» domofonda «äleumettık dauys beru» jüiesı de bar. Atalǧan üidıŋ tūrǧyndary kıreberısten-aq domofon panelıne jaqyndap, qala äkımşılıgınıŋ PİK turaly saualyna jauap beredı. Mysaly, «Sız özıŋızdıŋ PİK-tıŋ jūmysyna köŋılıŋız tola ma?» degen saualǧa «İä» deseŋız, «1» sanyn basasyz, «Joq» deseŋız, «2» sanyn basasyz. Barlyq jauaptardy bır jerge jinaǧan äkımşılık är tūrǧynnyŋ oi-pıkırın bılıp, şeşım qabyldaidy. «Bügıngı naryqqa taldau jasai otyryp, bız negızgı trend – jedeldık ekenıne köz jetkızdık. Sondyqtan domofondy basqaratyn «mobildı qosymşa» jasap şyǧardyq. Iаǧni mobildı qosymşanyŋ kömegımen är päterdıŋ tūrǧyny öz üiıne kımnıŋ kelgenın, kımnıŋ ketkenın, qaşan domofonnyŋ tetıgın basqanyn körıp otyrady. Būl jerde qoŋyrau mobildı qosymşa arqyly tüsedı. Mäselen, tūrǧyn domofonǧa kımnıŋ kelgenın körıp, onymen telefony arqyly söilese alady. Eger esıktı aşqysy kelse, aşady. Sonymen qatar, är domofonda «SOS» degen tetık bar. Būl tetık arqyly kez kelgen azamat qūqyq būzuşylyq ärekettıŋ kuäsı bolǧan jaǧdaida habar beredı. Tetık basylǧanda qalalyq IID-ge habarlama tüsedı. Söitıp, kezekşı polisei habarlama jıbergen adamnyŋ beinesın köredı. Qajet bolǧan jaǧdaida, qūqyq qorǧau qyzmetkerlerın jıberedı. Būl jerde beinekamera polisiia qyzmetkerlerınıŋ jūmysyn baqylauǧa mümkındık beredı» deidı T.Ahunjanov.
Al būrynǧy domofonnan bas tartu üşın är üidıŋ tūrǧyndary jiyn ötkızedı. Sol jerde jeke-jeke «Ritm» kompaniiasynyŋ arnaiy blankılerın toltyruǧa mındettı. Alaida bır üidıŋ kıreberısındegı barlyq päterlerdıŋ qojaiyndary bır mämılege kelıp, taŋdau jasauy tiıs. Sol kezde «Ritm» kompaniiasy ärbır kıreberıske qūny 200 myŋ teŋgelık «aqyldy» domofondardy ornatyp beredı.
