Qyrküiektıŋ soŋǧy künderın ala elordalyq «Jastar» teatry jaŋa VI- mausymynyŋ şymyldyǧyn türdı. Juyrda ǧana Oraldaǧy festivalden jüldelı oralǧan N.Gogoldıŋ «Revizorymen». «Jastardyŋ» būl «Revizory» klassikalyq tūrpattaǧy qoiylymdardan äldeqaida bölekşe. Bes jyl är ǧimaratty panalap kelgen teatr künı keşe ǧana tūraqty qonys tepken Oquşylar saraiynyŋ sahnasyndaǧy alǧaşqy şyǧarmaşylyq qadamyn osyndai tragifarspen bastady.
Sahnadaǧy körınısten alǧaşqy sätte äldebır özgeşelık baiqala qoimaidy. Klassikalyq tuyndy. Klassikalyq qoiylym kütıledı. Alaida, keiıpkerlerdıŋ kigen kostiumderı, söileu mänerlerı, spektaklge qiiulasa kırıktırılgen är zamannyŋ änderı, Hlestakovtyŋ qitūrqylyǧy bügıngı künnıŋ alaiaqtarynan bır ausaşy. Rejisser N.Jaqypbaevtyŋ aituynşa, ol būl qoiylymdy orystyŋ emes, bügıngı qazaqtyŋ problemasyna arnaǧan. Ǧasyrlar almasyp jatqanymen, adamdardyŋ körseqyzar äulekı qylyǧyn, ıştarlyǧyn, ürkektıgın, jylpostyǧyn eşteŋe özgerte almaǧan. «Baiaǧy jartas – bır jartas» dep dana Abai aitpaqşy, uaqyt jymyn bıldırmei kele jatqan adamzat balasyna tän mınez-qūlyq eş özgerıssız. Örkeniet alǧa süiregen saiyn kejegesı kerı tartyp tūrǧan qoǧam dertı qoiylymnyŋ ön boiynan sezılıp tūrdy. Jastardyŋ ūsynyp otyrǧan spektaklındegı iılgış plastika siujettı köp ärlendırgen. Hlestakovtyŋ jeŋıltek, yldym-jyldym jürıs-tūrysy, köpsözdı qulyǧy, kısı aiamas aiarlyǧy, äperbaqan alaiaqtyǧy oiyndy jandyryp jıberdı. Mūnyŋ barlyǧyn ūşyp-qonyp, bilep jürıp körsetken jas ärtıske köŋıl toǧaiady. Sözı ısıne sai kep tūrdy. Basty röldı somdaǧan jas daryn Däuren Serǧazinmen az-kem sūhbattasudyŋ sätı de tüstı.
– Däuren, aldymen özıŋız turaly aitsaŋyz? Akterlyqqa qalai keldıŋız?
– Men Temırtau qalasynda düniege kelgem. Bıraq ata-anam menıŋ kışkentai kezımde atamnyŋ auylyna köşedı de, men Taldyqorǧandaǧy Qapal degen jerde östım. Orta mekteptı bıtırgen soŋ oquǧa tüse almadym. Bır jyl bos jürdım. Sonda ülken aǧam menen «kım bolǧyŋ keledı» dep sūraityn. Men balalyq bar yntammen «akter bolǧym keledı» degen edım. Aǧam «eger armanyŋ aldamasyn deseŋ, oǧan qanat baila» dep, menıŋ qaltama azyn-aulaq qarjy salyp Almatyǧa jıberdı. Quanyşymda şek bolmady. Auyldyŋ qarataban balasyna ärtıs bolu oŋai olja emes-tı. Ol jäi qiial-ǧajaiyp siiaqtanuşy edı. Aǧamnyŋ demeuınıŋ arqasynda ülken qalaǧa keldım. Arqama gitaramdy asyp alǧam. Ol kezde teatr degendı bılmeimın de. Oiym kinoakter bolu. Emtihan ötetın zalǧa kırdım. Nūrqanat Jaqypbaev degen kısı otyr eken. Emtihan tapsyrdym. Än saldym. Men ūnaǧan änderıme özımşe söz qūrastyryp alyp qūbylta beretınmın. Sonym ūnady ma? Älde basqa qyrymnan ūnatty ma, menı qabyldady. Būl 2002 jyl edı. Teatrǧa alǧaş baryp, teatrmen auyryp, endı qazır teatr jäne kino aktery mamandyǧy boiynşa qyzmet etıp kelem. 2006 jyly Temırbek Jürgenov atyndaǧy öner akademiiasyn bıtırdım. Al, 2007 jyly bızdı osy Astanaǧa jaŋa teatrǧa şaqyrtty. Kurspen tūtas keldık. Būl da bızdıŋ asqaq armanymyzdyŋ bırı edı. Jıgımız ajyramasa degen. Ūstazymyz bastap, osy teatrdy qūryp, elge etene jaqyn spektaklderımızdı ūsynyp jatyrmyz.
– Üide önerge jaqyn bıreu boldy ma?
– Joq. Önerge qatysty eşkım joq üide. Qarapaiym otbasynan şyqqam. Gitarada oinaudy aǧam üirettı. Köşede jürıp qoi baiaǧy.
– Bes jyl būrynǧy Hlestakov pen bügıngı Hlestakovta aiyrmaşylyq bar şyǧar?
– Ärine, bar. O basta 2-kursta şaǧyn ǧana üzındıden bastalǧan edı būl spektakl. Qyzdar özderıne üzındı alyp kelıptı. Arasynda Hlestakovtyŋ sözı bar. Aryqtau, bet älpetı, tür-sipaty kelıŋkıreidı dep maǧan Hlestakovty qidy. Emtihanǧa jaqsy üzındı jasadyq. Aǧaidyŋ täjıribesınde mūndai klassikalyq dünie bolmaǧan eken. Student kezde taitalas, ne kerek, bar qabıletıŋdı saluǧa tyrysasyŋ. Triukterdı qostyq. Zamana jastaryna ikemdedık. Aǧaiǧa qatty ūnady. Söitıp, kele-kele ony spektakl etıp ūlǧaityp, bärımız röl alyp, ülken düniege ūlastyrdyq. Bıtırgen kezde köp-körım spektakl bolyp şyqty. Tıptı özımız kütpegen qoiylym boldy. Nūrqanat aǧai orystyŋ änderın äkeldı. Qazaqşa da änder qostyq ışıne. Şyǧarmaşylyq bailanys boldy. Şäkırt pen ūstazdyŋ arasyndaǧy ızgı tüsınıstık qalyptasty. Zamanaui desem de bolatyn şyǧar. Qazırgı körermenge sai etıp jasaldy.
– Qazırgı körermen qandai?
– Köp sözdı qajet etpeitın, aqyldymsudy, üiretudı ūnatpaityn körermen kele jatyr.
– Nege olai dep oilaisyz?
– Öitkenı, älem körermennıŋ alaqanynda ǧoi. Kez kelgen aqparat internette tolyp tūr.
– Teatrdyŋ ne keregı bar endeşe?
– Adam bolǧan soŋ qyzyǧuşylyq bolady. Är adam özgenıŋ jan düniesınıŋ qūbylmalylyǧyn baqylaǧandy ūnatady. Bız sahnadaǧy äreketpen kez kelgen adamǧa oi salamyz. Beijai qaldyrmaimyz. Kinoda män berıle bermeitın närse teatr sahnasynda basqaşa sipat alady. Bızdıŋ maqsatymyz körermenge äser etu. Köp sözsız. Bimen, änmen, ıs-qimylmen. Qazaqşa, orysşa dep böle-jarmai, jalpy jūrtşylyqqa tüsınıktı plastikamen sahnany janartau siiaqty lapyldatyp jıberuge talpynamyz. Baǧytymyz osyndai. Ülken, kışı körermendı taŋdai bermeitın qoiylymdar jasaimyz ylǧi da.
– Hlestakovtyŋ alǧaşqy tabysy osy Oraldaǧy jülde me?
– Älemnıŋ üzdık diplomdyq spektaklderı degen öner dodasyna qatystyq. Mäskeudegı. 2007 jyly. Ol jerden bız oryn almadyq. Bıraq jan-jaqtan kelgen synşylar jaqsy baǧa berdı. Myna «Revizormen» teatr aşuǧa bolady dep aitqan edı. Solai boldy da aqyr soŋynda.
– Qazırgı teatrlarda mynadai bır tendensiia baiqalady. Şeteldıŋ bır ärtısın, rejisserın, bolmasa tūtas bır qoiylymdy äkep bızdıŋ körermennıŋ nazaryna ūsynady. Sızge sondai ūsynys tüsıp, şetelge şaqyrtu kelse, keter me edıŋız?
– Menıŋ kındık qanym tamǧan jer Qazaqstan bolǧandyqtan, jūmysym, otbasym, dostarym osynda bolǧandyqtan, maǧan öz tuǧan elımnen qymbat jer joq. Bızdı tärbielep, jetkızgen elımız. Osy jerdıŋ önerıne barynşa üles qosuǧa talpynyp jürmız. Sol ömırlık maqsatymnan ainyǧym kelmeidı. Al, Qazaqstannyŋ aumaǧyndaǧy basqa teatrǧa şaqyrsa, eş oilanbastan barar em. Şeteldegıdei bızde de bolady dep oilaimyn keleşekte ondai dästür. Basqa teatr, basqa ärtıstermen sahnalas boluǧa, basqa rejissermen jūmys jasauǧa kelıser edım.
– Bıluımızşe bırneşe kinoǧa tüstıŋız?
– İä, «Aldar köse», «Jau jürek Myŋ bala», «A-ǧa oralu» körkem filmderınde oinadym. «Jas ūlan» degen serialǧa tüskenmın. Qazır endı «Köşbasşy joly» degen filmge tüsıp jatyrmyn. Bas keiıpkerdıŋ dosyn somdaimyn. «Balalyq şaǧymnyŋ aspany» filmınıŋ jalǧasy.
– Basqa salada da körınıp qalyp jürsız?
– «Qymyzhanada». Men onda daiaşy bolyp oinadym. Sosyn köbıne dubliajǧa qatysam. Kino, derektı filmder, multfilmderdı dubliajdaimyz. Türlı arnalarmen kelısım-şart jasasamyz. Ärtısterdıŋ alyp jüretın qosymşa mamandyqtarynyŋ bırı.
Sūhbattasqan Şynar ÄBILDA
