Täuelsızdıktıŋ qūrdasy, jiyrma segız jastaǧy Arman Tosqanbaevty qazaqstandyqtar 17 jasynda alǧaşqy millionyn tapqan biznesmen, Elbasyǧa saǧat syilaǧan käsıpker retınde tanidy. Ol bügınde alty käsıptı döŋgeletıp otyr.
Atap aitsaq, Armannyŋ qazır gidroponika qondyrǧylaryn şyǧaratyn «jasyl» tehnologiialar kompaniiasy, eltaŋbamyz beinelengen ūlttyq naqyştaǧy saǧat şyǧaratyn «Otan» kompaniiasy, kriptovaliuta saqtaityn ämiian şyǧaratyn kompaniia, jylyjai ösırumen ainalysatyn «Zertis» kompaniiasy, säulet jobalarymen ainalysatyn «Mad Company» kompaniiasy jäne biologiialyq belsendı qospalar satatyn «Marine Health» kompaniiasy bar.
«Kompaniialarymnyŋ qarjy ainalymy 2-3 million dollardan asady. Barlyǧyn eseptegende ştatta 50-den astam adam jūmys ısteidı. Qalǧan jūmysty köbıne autsorsing kompaniialarǧa tapsyramyn. Solardy qosqanda 200-ge juyq azamatty jūmyspen qamtyp otyrmyz» deidı jas käsıpker.
Armannyŋ biznestegı joly amerikalyq milliarderlerdıŋ tarihyna ūqsas. Ol oquşy kezınde kompiuterlerdı jöndep tabys tabatyn. Sabaqqa asa köŋıl bölmegendıkten, ŪBT-dan şektık ball jinai almaidy. Kelesı jyly bolaşaq käsıpker Tomsk memlekettık universitetıne tüsıp, ekı jyldan soŋ oquyn tastaidy. «Men onda da sabaq oqymai, biznespen ainalystym. Qytailarǧa aǧaş satatynmyn. Aqyry sessiialardan «qūladym». Jalpy, menıŋ oquda eşqaşan jolym bolǧan emes. Esesıne bizneste suda jüzgen balyqtaimyn» deidı diplomsyz biznesmen.
2014-2015 jyldary Arman bankrotqa ūşyrap, qaryzǧa batady. Sol şaqtar turaly käsıpkerdıŋ özı:
– Jarty jyl boiy qaryzdarymdy jauyp, jaŋa mümkındıkter ızdedım. Bır künı internetten öte qymbat saǧattar satatyn şveisariialyq zauyttyŋ jarnamasyna közım tüstı. Ol Qazaqstannyŋ eltaŋbasy bar, baǧasy 250 myŋ eurolyq jalǧyz danamen saǧat şyǧarǧan eken. Sonda menıŋ basyma osyndai saǧattardy qoljetımdı baǧada öndıru turaly ideia keldı. Dereu eltaŋba beinelengen saǧattyŋ alty eskizın jasap, Facebook-tegı paraqşamda jüktedım. Naryqty zertteu barysynda älgı saǧattarǧa sūranys bolatynyn tüsındım. Būdan soŋ zauyt ızdep, şeteldık kompaniialarǧa bailanysqa şyqtym. Men aǧylşyn tılın bılmeimın, hattarymnyŋ bärın Google Translate arqyly audarǧandyqtan, kei jerlerı külkılı bolyp şyǧatyn. Mysaly, men qol saǧattyŋ «watch» dep audarylatynyn keiın ūqtym, oǧan deiın «clock» dep audaryp jürgenmın. Zauyttar da menıŋ ne sūrap tūrǧanymdy tüsınbese kerek. Köbı müldem jauap ta bergen joq, – dep eske alady. 2016 jyly Arman osy saǧattardyŋ bırın Elbasyǧa syilady.
«Keide maǧan adamdar «qalai biznes aşsam eken?» dep jazady. Alaida mende oǧan aita salatyn biznestıŋ qandai da bır daiyn formulasy joq. Käsıp bastaǧan kezde aldymen ızdenu kerek. Memlekettık kömek alu qajet bolsa, «Damu» qoryna nemese «Atameken» käsıpkerler palatasyna baryŋyz. Eşqaşan jeŋıl aqşany tosyp, uaqyt joǧaltuǧa bolmaidy. Eger oilanatyn bolsa, kışıgırım aqşadan bärın bastauǧa bolady» deidı Arman.
