Elımızdıŋ «100 jaŋa esım» jobasyna engenderdıŋ bırı – respublikalyq, halyqaralyq baiqaulardyŋ laureaty, QR eŋbek sıŋırgen qairatkerı, «Astana Opera» opera jäne balet teatrynyŋ jetekşı solisı Medet Şotabaev. Muzyka maitalmanymen retın tauyp sūhbat qūrǧan bolatynbyz.
JETISTIKKE JETELEGEN JIGER
«Qyz Jıbek» operasynda Tölegen bolyp än şyrqasa, «Madam Batterfliai» operasynda Pinkertonnyŋ, al «Traviata» operasynda Alfredtıŋ partiiasyn oryndaityn Medet Şotabaevtyŋ än qorjynynda basqa da klassikalyq änderdıŋ qatary az emes. Keŋ diapazondy dausymen körermennıŋ ystyq yqylasyna bölenıp jürgen öner iesı sūhbat barysynda äŋgımenı ärıden bastady.
– Bala kezımde estrada janryn jaqsy köretınmın. Şynymdy aitsam, operany tyŋdai bermeitınmın. 9-synypty bıtırgen soŋ 15 jasymda Semeidegı M.Tölebaev atyndaǧy muzykalyq kolledjge tüstım. Onda oquǧa tüsuımnıŋ özı qyzyq boldy. Negızı, muzykant boluyma äkem qarsy edı. «Balam, ol er adamnyŋ jūmysy emes qoi, odan da basqa mamandyqty taŋdasaŋşy» dedı äkem. Bıraq anam öner adamy bolǧanymdy qalady. Sodan «tapsyryp köreiın, ötpesem 11-synypty bıtırıp, basqa mamandyq taŋdarmyn» dep oiladym. Bır künı qaperımde eşteŋe joq, Baǧdat degen aǧamnyŋ üiınde jürgenmın. Anam habarlasyp: «Balam, tez kel. Kolledjde ırıkteu bolyp jatyr» dedı. Men juynyp-şaiynu, şaşymdy tarau bylai tūrsyn, tızesı şyǧyp ketken şalbarymdy, sozylyp ketken jeidemdı auystyryp ülgermesten, aiaǧymdaǧy täpışkemen jetıp bardym, – deidı M.Şotabaev. – Barsam, talapkerler köp eken. Men eŋ aqyrǧy bolyp kırdım. Synaq barysynda mūǧalımder halyq änderın sūrady. Bıraq men bılmeitınımdı, tek estrada änderın oryndaitynymdy aittym. Anamnyŋ: «Balam, ūialma, bilep, dausyŋdy qatty şyǧaryp ait» degenı esıme tüsıp, bilei jürıp än aityp şyqtym. Bır qarasam, balalardyŋ bärın külkı qysyp otyr eken. Bır närse dūrys emes pe dep oilap qaldym. Tapsyrmalar berıp, dausymdy teksergen soŋ mūǧalımder «Şyǧa tūr» dedı. Ile soŋymnan ere şyqqan bır kısı menı körsetıp: «Myna balamen kım keldı?» dedı aiǧai salyp. Söitsem, anam anadai jerde ūialǧannan köpşılıktıŋ qalqasyna tyǧylyp tūr eken. «Erteŋgı emtihanǧa aq köilek pen qara şalbar kiıp kelsın!» dep tapsyrdy. Osylaişa, oquǧa tüstım.
Jalyndy jıgıt baǧyna orai Semei öŋırıne belgılı, özındık orny bar änşı, bılıktı oqytuşy Nūrlan Köşerovtıŋ synybynda oqypty.
– Kolledjde estrada janry boiynşa oqimyn dep oilaǧanmyn, negızı. Basynda qiyn boldy. Sabaqtyŋ mänısın tüsınbedım. «İ-i-i-i» degen dybystardy qaitalatatyn. Maǧan būl asa qajet emes siiaqty bolyp körınetın. Bıraq äkem qarsy bolyp, äreŋ tüsken oquym ǧoi, ne de bolsa şydap, oqi bereiın dep bekındım. Bärı mūǧalımge de bailanysty eken. Nūrlan aǧa menı ünemı jıgerlendırıp jürdı. Söitıp, dausyma bıraz jan bıtıp, operaǧa ūqsai bastady. Sodan Almatydaǧy respublikalyq baiqauǧa qatysyp, 2-orynǧa ie boldym. Osy jüldenıŋ arqasynda Qūrmanǧazy atyndaǧy konservatoriiaǧa emhtihansyz oquǧa tüsuge joldama aldym, – deidı öner iesı.
JÜZDEN JÜIRIK, MYŊNAN TŪLPAR
2003 jyly kolledjdı oidaǧydai tämamdaǧan soŋ Medet arman quyp, Almatyǧa baryp, Qūrmanǧazy atyndaǧy konservatoriiada ŪOS ardagerı, KSRO halyq ärtısı, professor Beken Jylysbaevtyŋ synybynda oqyp, jüzden jüirık, myŋnan tūlpar bolyp şyǧady.
– Konservatoriiaǧa tüsu de oŋai bolmady. Qūjat tapsyruǧa bır kün keşıgıp qalyppyn. Ondaǧylar maǧan endı kelesı jyly keluım kerektıgın aitty. San soǧyp qaldym. Bır jyl boiy än aitpasaŋ, dauysyŋnan aiyrylasyŋ. Jyldar boiǧy eŋbek eş ketedı ǧoi. Ne ısterımdı bılmei, Nūrlan aǧaǧa habarlastym. Onyŋ nūsqauy boiynşa Beken aǧa Jylysbaevqa baryp, jaǧdaidy tüsındırdım. Ol rektorǧa ertıp apardy. Bıraq oqu ornynyŋ basşylyǧy: «Būl bala bügın-aq özınıŋ kım ekenın körsettı. Eger bız ony qabyldasaq, erteŋ ol sabaqqa kelmei qoiady» dedı. Sodan men der kezınde jolǧa şyǧuǧa aqşamnyŋ bolmaǧanyn aittym. Hoş, Beken aǧa eger menıŋ tärtıbım naşar bolǧan jaǧdaida özı de jūmystan şyǧatyny turaly ötınış jazyp, aqyry konservatoriiaǧa qabyldandym, – deidı Şotabaev.
«Talaptyǧa nūr jauar» degendei, Beken Jylysbaevtai nar tūlǧaly ūstazynyŋ atyna kır keltırmes üşın jalyndy jıgıt tynbai eŋbektenıp, qamşy saldyrmai sabaǧyn oqidy. Sonyŋ nätijesınde 3-kurstyŋ basynda «Degdar» gumanitarlyq qorynyŋ qoldauymen İtaliiaǧa oquǧa jıberıledı. Teŋız jaǧasynan oryn tepken Pezaro qalasyndaǧy Renata Tebaldi jäne Mario del Monako akademiiasynda Mario Milani synybynda ekı jyl oqyǧan Medet elge oralyp, konservatoriianyŋ 5-kursyn Şahmardan Äbılovtıŋ synybynda bıtırıp şyǧady. Abai atyndaǧy qazaq memlekettık akademiialyq opera jäne balet teatrynda solist bolyp eŋbek jolyn bastaǧan ol 2013 jyldan berı elordadaǧy «Astana Opera» opera jäne balet teatrynda qyzmet etedı.
– Bırde Mäskeude ötetın Glinka atyndaǧy halyqaralyq vokalşylar baiqauyna joldama alǧanmyn. Bıraq tura attanardyŋ aldynda jol şyǧynymdy öteuge kömektespek bolǧan kısıler qol ūşyn beruden bas tartty. Sodan ne ısterımdı bılmei, Beken aǧaǧa baryp, mūŋymdy şaqtym. Ärine, aqşa sūraǧan joqpyn, tek ruhani qoldau küttım. Menı mūqiiat tyŋdap otyrǧan Beken aǧa qyzyn şaqyrdy da, ämiianyn aldyrdy. Jinap jürgen zeinetaqysyn maǧan tūtastai qolyma ūstatyp: «Mä, meilı, oryn al-alma, bastysy, qatysyp kel. Äitpese, keiın ökınıp jürersıŋ» dedı. Şynymdy aitsam, ondaidy kütpegen edım. Söitıp, ūstazymnyŋ batasyn alyp, Mäskeuge attandym, – deidı Medet. – Baiqauǧa älemnıŋ kıl myqtylary qatysty. Men de elımnıŋ namysyn qoldan bermeuge tyrysyp, I-II kezeŋderden ötıp, finalǧa jettım. III kezeŋde än aityp bolǧan soŋ körermen qatty qoşemet körsetıp, «Bravo» dep aiqailap, menı sahnadan jıbergısı kelmedı. Bıraq būl konsert emes, saiys qoi. Sondyqtan basymdy iıp, qūrmet körsettım de, sahna syrtyna şyǧyp kettım. Alaida sol kezdegı oryndaǧanyma asa köŋılım tolmaǧan bolatyn. Degenmen «ümıtsız şaitan» deidı. Erteŋındegı marapattauda I orynǧa ie bolǧanda, töbem kökke ekı elı ǧana jetpei qaldy. Bırden süiınşılep, tıleuımdı tılep otyrǧan Beken aǧaǧa habarlastym. Ol kısı qatty quanǧannan jylap jıberdı.
OPERA OTANYNDA ÖNER KÖRSETU OŊAI EMES
Türlı baiqaularda baq synap, Fransiia, İtaliia, Germaniia, Şveisariia, AQŞ, Braziliia, Japoniia siiaqty älemnıŋ köptegen elderınıŋ ülken sahnalarynda öner körsetıp jürgen solist 2009 jyly Finliandiiada ötken «HHI ǧasyr önerı» halyqaralyq baiqauy men 2012 jyly Rumyniiada ötken H.Darkle atyndaǧy halyqaralyq vokalşylar baiqauynda gran-pridı jeŋıp alǧan. Būdan basqa da talai halyqaralyq än bäigelerınde at ozdyryp, jüldelı oryndardy oljalaǧan keiıpkerımız:
– Äsırese, İtaliia sahnasynda än aitu qiyndau. Öitkenı İtaliia operanyŋ otany bolǧandyqtan, onda opera änderı halyq änı ıspettı. Kez kelgen italialyq ännıŋ mätının jatqa bıledı. Sondyqtan ol jaqta sözden nemese dybystan mült ketseŋ, senı änşı dep qabyldamaidy. Al tenor dauystylar İtaliiada joǧary baǧalanady. Äuejaidan tüsken uaqytta baqylaudan ötkızetın qūqyq qorǧau qyzmetkerlerı qandai sebeppen baryp tūrǧanyŋdy sūraǧanda, konsertke qatysatynyŋdy, opera änşısı ekenıŋdı aitqanda erekşe qūrmetpen qarai bastaidy. Al tenor dauysty ekenıŋdı aitsaŋ, olarmen tıptı arqa-jarqa bolysyp qalasyŋ, – deidı söz arasynda.
Qazaq, orys, italian, nemıs, fransuz, aǧylşyn, ispan tılderındegı operalyq änderdı oryndaityn 37 jastaǧy änşı bügınde älemnıŋ saqa solisterımen de bırge öner körsetıp jür eken.
– «Astana Opera» opera jäne balet teatry – elordadaǧy ǧajaiyp ǧimarattardyŋ bırı. Tıptı şeteldık öner jūldyzdarynyŋ özı mūnda kelgende taŋdai qaǧady. Mysaly, jaqynda bızdıŋ teatrǧa älemge äigılı Plasido Domingo kelıp, joǧary deŋgeidegı halyqaralyq baiqau ūiymdastyrdy. Baiqau ötken soŋ «Traviata» spektaklı qoiylyp, sol kezde maǧan Plasido Domingomen bırge än aitu baqyty būiyrdy. Armandarymnyŋ bırı oryndaldy. Endı ol menı kelesı jyly Los-Andjeleske şaqyryp otyr. Öte quanyştymyn, – degen änşı öner tūlǧalary Älıbek Dınışev pen Ermek Serkebaevty jäne Luchano Pavarottidı pır tūtatynyn aitady. – Än aitu – men üşın tek jūmys qana emes, bar ömırımnıŋ mänı. Soǧan orai jarym da opera änşısı. Onymen üidegı taqyrybymyz da ortaq, ol – muzyka. Boiymda tek bır ättegen-ai bar, äkem Mūhametsadyq Qūrmaşūlynyŋ önerdegı jetıstıkterımdı köre almai ketkenı ökınıştı. Ol men kolledjge tüsken soŋ bır jyldan keiın ömırden öttı. Bıraq onyŋ aruaǧy razy şyǧar…
Sūhbat soŋynda Medettıŋ kündelıktı dauys qoiu daiyndyǧyna kuä boldyq. Aldymen küisandyqtyŋ äuenı kümbırlei estıldı. Sodan soŋ «M-m-m-m», «M-M-M-M». Osylai tömen notadan ary qarai joǧarylai beredı. Tyŋdasaŋ, qūlaqtyŋ qūryşy qanady eken. Beu, şırkın!
Nūrdäulet KÄKIŞEV
